Hegel goes Roon!
Al sinds de introductie van de Hegel 90-serie in 2018 werd er door Hegel aangegeven dat er in de rekenkracht van de streamingmodule, die vanaf die serie door het bedrijf toegepast werd, wel enige ruimte zou zitten om er een kleine Linux distributie op te laten draaien. Binnen een dergelijke Linux distributie zou genoeg ruimte zijn voor Roon. Deze functionaliteit werd ons toentertijd voorzichtig verteld door de exportmanager van Hegel in de metro van Oslo op weg naar ons fabrieksbezoek aldaar. We moesten het er vooral niet al te veel over hebben met klanten; er werd van ons enige discretie gevraagd. Het heeft vervolgens tot Maart 2022 geduurd tot de belofte uiteindelijk werkelijkheid werd en Hegel een intern Roon endpoint kreeg. Men begon bij de H120 en de H190. Het heeft nog tot eind augustus geduurd voordat de Hegel H390 en H590 ook Roon Ready zouden worden.
Vanaf het moment dat we bij LexicomMultimedia Hegel zijn gaan verkopen, verkochten we er regelmatig een audio streamer bij. Hegel versterkers kregen door de jaren heen echter steeds meer streaming functionaliteiten. Dat maakte de noodzaak voor het investeren in een audio streamer weliswaar wat kleiner, maar de karige UPnP functionaliteit, Airplay en Spotify waren allesbehalve prettig te bedienen en met name de audiokwaliteit van Spotify deed de interne DAC in de Hegel geen eer aan.
De audio streamer die vaak gekozen werd als bron bij een Hegel versterker was vrijwel altijd de Bluesound Node. Een Bluesound Node kan ongeveer elke gewenste streaming service weergeven en is bedieningsvriendelijk. Via de digitale uitgang kan een Node een Hegel versterker van een uitstekend digitaal signaal voorzien. Ook de weergave van high-res streaming services is gewaarborgd.
Nog mooier wordt het als men de Node als Roon endpoint inzet. Niet alleen de geluidskwaliteit wordt verder verbeterd, maar ook de bediening en de beleving daarvan. Nu Hegel versterkers vanaf model H120 zelf als Roon endpoint kunnen dienen, is het aansluiten van een Bluesound wellicht overbodig geworden. Of dat enige consequenties heeft voor de geluidskwaliteit gaan we in deze recensie onderzoeken.
De samenstelling van de set
U zult uit het bovenstaande wellicht al geconcludeerd hebben dat de te beoordelen set minimaal zal zijn: een Hegel versterker, een Bluesound Node, luidsprekers en de benodigde bekabeling. Recentelijk heeft u in één van onze recensies kunnen lezen dat wij erg gecharmeerd zijn van de combinatie Hegel versterker met Dynaudio luidsprekers. We kiezen dan ook een Hegel H390 versterker met een set Dynaudio Contour 20i monitor luidsprekers.
De H390 en de Node krijgen hun netspanning direct uit de muur via respectievelijk AudioQuest NRG-Z3 en NRG-Z2. De luidsprekerkabels zijn AudioQuest Robin Hood Zero en de coaxiaal digitale interlink tussen Node en H390 wordt een AudioQuest Carbon Coax. We gaan niet AudioQuest all the way, aangezien de netwerkkabels de welbekende Chord C-stream zijn die vertrekken vanuit een Silent Angel Bonn N8 met Forester F1 voeding richting Node en H390. De Roon Core is de Roon Nucleus plus en die staat elders in onze winkel. Als het spulletje lekker opgewarmd is ploffen we op de luisterbank en gaan aan de slag.
Verleidelijk
Om een keer onbevooroordeeld de luistersessie te starten leek het ons eens aardig om muziek te kiezen die we nog niet kennen. Aangezien deze recensie voor een groot deel in het teken staat van Roon, laten we ons bij de arm nemen door Roon om op basis van ons luistergedrag ergens uit te komen. Hoe dat algoritme precies in z’n werk gaat weten we niet, maar na een stuk of vier keuzes uit de suggestiebalk komen we bij een nummer van Heidi Happy genaamd Tempted van het album Hiding with wolves.
Voor de trouwe volgers die onze recensies nauwlettend in de gaten houden is deze uitkomst misschien niet geheel toevallig, aangezien we nog niet lang geleden een nummer van Yello met Heidi Happy als zangeres beluisterd hebben in een recensie. Opmerkelijk genoeg is de groep Yello niet voorbijgekomen bij deze zoekgeschiedenis…
Maar goed, aangezien de directe connectie tussen de H390 en Roon zonder tussenkomst van afstandsbediening te realiseren is zijn we vandaag lui en laten het interne Roon endpoint van de H390 het spits afbijten. Leuk semi-akoestisch klassiek cross-over nummer met gemengd kamerorkest en popband. De strijkers zitten uiterst links en rechts in het stereobeeld en de rest van de instrumenten (piano, vibrafoon, harp, houtblazers, slagwerk, etc) meer gecentreerd. De stem van Heidi staat precies in het midden meer op de voorgrond t.o.v. de begeleidende instrumenten. Het nummer kent een wat lange instrumentale opbouw waar we veel verschillen tussen intern endpoint en Node 2 via coaxiaal digitaal in zouden moeten kunnen horen. Na het nummer verscheidene keren via de Node en het interne endpoint van de H390 beluisterd hebben, valt op dat de Node wat voller met nadruk op het laag klinkt dan het interne endpoint in de H390. Het interne endpoint kent daarentegen een betere scheiding tussen de instrumenten en heeft meer nuancering in de vocalen. Het stereobeeld is ook wat breder bij het interne endpoint. Het zijn kleine verschillen, maar wel goed waarneembaar.
Stukgaan
De volgende zoektocht binnen Roon komt minder als een verrassing. Op het nummer What’s Broken van David Crosby doet niemand minder dan Mark Knopfler mee op de gitaar. Van het betreffende album Croz hebben we onlangs nog een nummer in een recensie besproken en het bandje van Knopfler behoeft verder geen uitleg lijkt ons.
What’s Broken is een rustig popnummer in de min of meer standaard pop bezetting, van, drum gitaar, toetsen en zang. De solo gitaar wordt door Knopfler gespeeld als een soort tegenstem voor de zang. Op deze tegenstem op gitaar leggen we even de focus. Die komt namelijk nogal verschillend naar voren bij beide bronkeuzes. Bij het interne endpoint van de H390 staat de solo gitaar veel meer op links en bij de Node via de coax ingang meer links van het midden. We schakelen een paar keer tussen bronnen, maar de conclusie blijft ongewijzigd. Ook hier is er weer meer separatie tussen de instrumenten bij het interne endpoint dan bij de Node, zij het iets minder duidelijk dan in bij het vorige nummer.
Ook het laag is weer meer aangezet bij de Node, maar dat zorgt wel voor een vollere bassdrum bij het drumstel wat eigenlijk wel lekker klinkt en wellicht de voorkeur heeft bij menigeen. Na weer wat heen en weer geschakel valt het ons op dat we bij het interne endpoint horen dat de basgitaar ondersteund wordt door een synthesizer bas. Als je dan terugschakelt naar de Node hoor je dat ook wel, maar alleen omdat je het nu weet.
Bij twijfel luister klassiek!
Om onze luistermiddag niet helemaal door Roon te laten bepalen kiezen we weer eens voor een goede opname die aangedragen is door één trouwe klant van LexicomMultimedia. Daarnaast zijn we benieuwd hoe de verschillen die we tot nu toe gehoord hebben zich manifesteren als we een stukje klassiek draaien. De aangedragen keuze is de Pulcinella Suite van Stravinsky bespeeld door het Tapiola Sinfonietta o.l.v. Masaaki Suzuki. Het zou kunnen dat we deze opname al eens gebruikt hebben in het verleden, maar een goede referentie is het halve zoekwerk, niet?
Deze orkestsuite van Stravinsky is weliswaar in de z.g. Kamermuziekbezetting maar heeft wel alle instrumenten aan boord uit het volledige symfonieorkest. In deel 5 genaamd Toccata mogen ze allemaal van zich laten horen en dat is dus een mooi deel om te gebruiken. Het deeltje duurt niet meer dan een minuut maar we hebben wel een stuk of vijf keer heen en weer zitten schakelen. Kleine verschillen dus. Om deze te kunnen duiden luisteren we dan toch ook maar Sinfonia, het eerste deel.
De verschillen die te horen zijn hebben vooral met plaatsing in het stereobeeld te maken. Bij het interne endpoint van de H390 staan de houtblazers iets meer in het midden, waar ze ook thuishoren. Via de Node staan de houtblazers iets meer op links. Verder kunnen we bij de Toccata de trombones iets beter volgen. Gek genoeg bevalt ons de Tutti-orkestklank (het moment dat alle instrumenten spelen) iets beter bij weergave via de Node. Het orkest klinkt namelijk ook hier weer iets voller via de Node. De vollere klank lijkt zich af te gaan tekenen als een kwaliteit van de Node die voor menigeen wellicht de voorkeur heeft.
Dromerig
Traditiegetrouw doen we ook nog een nummertje Jazz. Deze keer gewoon uit onze eigen playlist. We kiezen het nummer Dreaming van Avishai Cohen. We gaan luisteren naar een jazz combo bestaande uit contrabas, piano, drum, klein slagwerk en vocalen. Deze vocalen zijn slechts klanken en bevatten geen tekst. Het nummer is redelijk uptempo en kent een repeterende beweging in de piano. De vocalen, zo te horen bestaand uit enkele mannen en vrouwenstemmen, doen na zo’n 40 seconden hun intrede. We concentreren ons even op deze vocalen want ook hier lijken deze bij weergave via de Node meer naar links te trekken t.o.v. weergave via het interne endpoint van de H390. Klein slagwerk, belletjes en schelletjes, komen beter uit de verf via het interne endpoint van de H390. Ook basloopjes met bijbehorende typische bijgeluiden zijn beter waarneembaar via laatstgenoemde weergave. We kunnen dit keer niet stellen dat weergave via de Node per se voller is, sterker nog, via de H390 direct lijkt er iets meer fundament te zijn nu, al is het niet heel veel. Na nog maar een paar keer heen en weer schakelen kunnen we ook beter separatie waarnemen binnen de vocalen via het interne H390 endpoint.
De “Nodezaak”
Na deze uitgebreide luistermiddag moeten we concluderen dat het interne endpoint toch wel een meer uitgewogen en preciezere weergave biedt dan weergave via een Bluesound Node, aangesloten via de digitale coaxiale ingang van de H390. Of dat ook het geval is bij andere Hegel versterkers met een intern Roon endpoint is een kwestie van uitproberen. Moeten trouwe klanten die eerder geïnvesteerd hebben in een Bluesound Node 2, Node 2i of de huidige Node N130 nu massaal afstand doen van hun Node? Zeker niet. Niet iedereen maakt gebruik van Roon en de interne UPnP streamer in Hegel versterkers blijft erg karig en omslachtig in bediening. Daarnaast zal de wat vollere weergave via de Node in deze configuratie sommige hifi-liefhebbers juist aanspreken. We hebben nu gekozen voor een Audioquest Carbon coaxiale interlink, maar deze “variabele” veranderd uiteraard bij toepassing van andere merken op types van Audioquest zelf.
Bent u de extra Streaming-bron en keuzestress voor het kiezen van de juiste (digitale) interlink zat en zoekt u bedieningsgemak, precieze weergave en keuzehulp bij muziekluisteren, probeer dan eens Roon.
Voor degene die dan graag door willen pakken naar Roon is er natuurlijk de mogelijkheid van het inruilen van de Bluesound Node op een Roon Core zoals de Roon Nuclues of Silent Angel Rhein Z1. Des te meer een reden om weer eens een bezoekje aan Lexicom Multimedia te brengen om bovenstaande exercitie dunnetjes over te doen bij ons in de demoruimte onder genot van een uitstekende kop koffie!