Verrassende vergelijkende luistertest van DIN-kabels voor Naim

VIR (Very Important Review): welke DIN-kabel haalt het beste uit uw NAIM audioset?

Naim is in veel opzichten een eigenzinnig merk, dat vaak met oplossingen komt die u bij andere merken niet zult aantreffen. Het beroemde loopwerk dat in z’n geheel naar buiten scharniert en de upgrade-mogelijkheid middels extra voedingen zijn slechts twee voorbeelden, maar de lijst is nog veel langer. Zo is ook het gebruik van DIN-kabels typerend voor Naim. Voor zover ik weet is Naim het enige merk, dat in deze tijd nog steeds op grote schaal DIN-kabels gebruikt.
Maar ook bij Naim zijn de luiken enige jaren geleden geopend, zodat de Naimisten nu weten dat er ook een wereld buiten de Naim-fabriek bestaat. Dit blijkt onder meer uit de cinch-aansluitingen die tegenwoordig meer en meer hun intrede doen naast de DIN-aansluitingen op de Naim-apparaten, uit het feit dat zelfs Naim CD-spelers tegenwoordig eindelijk een digitale uitgang hebben en (revolutionair voor Naim!) het uitbrengen van inmiddels twee losse DACs.

arabesque-cover-lexicom-multimediaHoewel er dus geen enorme markt bestaat voor DIN-kabels, zijn er toch kabelfabrikanten die upgrade-mogelijkheden aanbieden voor de verstokte liefhebbers van DIN-kabels. AudioQuest en The Chord Company doen dat al wat langer, maar sinds kort heeft ook het jonge Britse merk Vertere Acoustics zich bij de selecte groep van DIN-kabelfabrikanten gevoegd. Dus: tijd voor een recensie!
In de luisterruimte van Lexicom MultiMedia stond de volgende set voor mij klaar: een Naim NAC 282 voorversterker (inclusief bijbehorend NAPSC voedinkje), een Naim HiCap DR extra voeding, een Naim NAP 200 eindversterker, een Naim CDX2 CD-speler, een set Audiovector Si3 Avantgarde Arreté luidsprekers en een set Chord Sarum luidsprekerkabels. De apparatuur werd gevoed vanuit een MusicLine PowerIgel stroomverdeelblok.
De gespeelde muziek: (1) de verzamel-CD “Arabesque“, uitgegeven door Crystal Cable en gevuld met een selectie uitstekende opnamen van klassieke muziek; (2) de CD “Vivere” van Andrea Bocelli, een vaste favoriet van mij.

Uitgangspunt
Om te beginnen luisterde ik naar de set in een configuratie met uitsluitend Naim DIN-kabels. De verbinding tussen de CD-speler en de voorversterker werd verzorgd door een Naim Snaic. Deze DIN-interlink werd gedurende de luistertest vervangen door diverse DIN-kabels van andere merken. Het was wel even wennen voor mij, want hoewel ik de Naim-klank goed ken, heb ik tot nu toe eigenlijk altijd geluisterd naar een Naim-set met “gewone” cinch-interlinks.
De klank was toch net even anders. Ik merkte vrijwel onmiddellijk, dat er sprake was van enige kleuring, waardoor de weergave niet optimaal neutraal was. De muziek klonk iets warmer en iets minder open dan ik gewend was, met een kleiner en minder gedefinieerd stereobeeld. Misschien niet aardig tegenover Naim, maar de klank viel mij een beetje tegen.

victoria-din-rca-lexicomAudioQuest Victoria (€ 295,-)
Deze kabel ziet er met z’n gevlochten buitenmantel al veel serieuzer uit dan het grijze huis-tuin-en-keuken-PVC van de Snaic. Volgens AudioQuest is deze kabel opgebouwd met koperen geleiders van een hoge zuiverheid, die bovendien zijn bewerkt om de buitenzijde glad te maken. De isolatie bestaat uit polyethyleen en lucht, afgeschermd met een combinatie van koolstofvezel en gevlochten metaal. Het metalen deel van de afscherming wordt onder spanning gehouden door een batterijtje in een houdertje. Dat schijnt een nog betere bescherming tegen interferentie te geven.

Deze kabel gaf direct een hoorbare verbetering in de klank. De kleuring, die mij eerst in negatieve zin opviel, was grotendeels verdwenen en de weergave was meer open, met een meer doortekende bas en duidelijker verstaanbare stemmen. De plaatsing was meer in overeenstemming met de realiteit. Bocelli stond los van het orkest en niet meer in het orkest. Het King’s College Choir koor zong verstaanbaarder, de violen in het Minnesota Orchestra klonken meer levensecht, de cello van Pieter Wispelwey kreeg meer karakter. Eigenlijk kun je zeggen, dat het hele klankbeeld profiteerde van de AudioQuest. De verschillen waren goed hoorbaar, waardoor deze kabel een zinvolle verbetering betekent, die de muziek meer tot muziek maakt.

The Chord Company Chorus Reference (€ 475,-)
De Chord Chorus is onlangs opgewaardeerd tot “Reference”-status, omdat de kabel opnieuw is ontworpen. De configuratie is afgeleid van de zeer succesvolle “Sarum Tuned Aray”-serie en is voorzien van drie geleiders per kanaal, die zijn vervaardigd van verzilverd koper. De isolatie is van PTFE en de afscherming is tweevoudig: een metaalfolie en een geweven metalen gaaswerk. De buitenmantel is eveneens geweven, waardoor de kabel niet al te stug is. Om de vrij dikke aders onder te kunnen brengen in een kleine DIN-stekker, zijn deze vlak bij de stekkers wat dunner. Tja, je moet iets verzinnen, want anders past het niet!

De Naim-set reageerde heel enthousiast op de Chorus Reference, want de weergave maakte in alle opzichte een stap in de goede richting. Het stereobeeld werd groter, focussering en definitie namen toe. Iedere musicus zat op z’n plaats in het orkest en de muziek vloeide uit de luidsprekers. De kleine details die de muzikaliteit van de weergave bepalen, kwamen beter tot hun recht. Instrumenten klonken fraai, er was sprake van redelijk realistische akoestische informatie en het totale muzikale beeld werd natuurlijker. Bocelli stond nu een meter vóór het orkest. Een andere opname liet mij Rachel Podger als solovioliste horen, die niet meer in het orkest was geplaatst maar een eigen plaats op het podium innam. Bij het King’s College Choir was de orgelbegeleiding veel gedetailleerder en droeg meer bij aan het hele muziekstuk. Een ronduit prima prestatie, terwijl de prijs nog steeds zeer redelijk te noemen is.

Vertere-pulse-b-5-pin-to-5-pin-snaic-cable-240-degree-lexicomVertere Acoustics Pulse B (€ 599,-)
Vertere Acoustics is niet scheutig met technische informatie. De opbouw van de kabels bestaat uit dunne aders van verzilverd koper, die ieder een verschillende dikte hebben. De dikte is volgens de website afgestemd op de functie van de betreffende ader. De aders worden omhuld door een isolatie van een niet nader gespecificeerd materiaal (een kunststof-soort) en omhuld door een gevlochten afscherming en een doorzichtige kunststof mantel. Lekker duidelijk, hè? Sorry, maar meer informatie geeft meneer Moghaddam niet. Aparte vogel…

Zo summier als de informatie op de website is, zo rijk is de klank! Het eerste woord dat ik opschreef, was “wauw!”. De weergave was doorzichtig, melodieus, rijk en bijzonder muzikaal. Het stereobeeld was aan alle kanten gegroeid tot kamervullende proporties, de focussering was mooi. Ik genoot van de gedetailleerde, ruimtelijke en doortekende weergave. Ook wanneer het “druk” wordt in de muziek, loopt de weergave niet dicht en behoudt de Pulse B het overzicht. De stem van Bocelli was levensecht en emotioneel, de muziek van het begeleidende orkest vloeide soepeltjes uit de luidsprekers. Ook violiste Rachel Podger met het orkest Arte Dei Suonatori was vloeiend, muzikaal, boeiend en levensecht. De violen, die eerder soms een klein scherp randje hadden, waren dat nu kwijt. Ook Pieter Wispelwey’s opname van Bach’s Suite voor Violoncello Solo had meer impact. De opname werd in al zijn compleetheid weergegeven: de zoemende en soms knorrende cello had niet alleen snaren, maar ook een kast. De muziek was heerlijk levendig en had flink gewonnen aan impact en drama.
De Pulse B is geen goedkoop kabeltje, maar hij maakt mijns inziens z’n prijs ruimschoots waar door de superieure prestaties. Ik zou heel best kunnen leven met zo’n prima kabel!

Vertere Acoustics Pulse R (€ 1195,-)
Tot slot luisterde ik naar nòg een kabel van Vertere Acoustics. Dit keer een kabel uit het topsegment. Het prijskaartje was niet mals (bijna 2 maal de Pulse B), maar ach, ik hoef hem alleen maar te beluisteren en dat is gratis! De Pulse B is qua opbouw vergelijkbaar met de Pulse R, alleen gaat Touraj Moghaddam bij de Pulse R een stap verder. De Pulse R is namelijk rechtstreeks afgeleid van de onbetaalbare, handgemaakte topkabel van Vertere Acoustics. Dat zou moeten betekenen, dat de weergavekwaliteit dus dicht bij het audio-nirwana komt. Hmmm… eerst maar eens luisteren.
In een directe vergelijking met de Pulse B hoorde ik meteen, dat de twee familie van elkaar zijn. Dat is een goede zaak, want dat duidt op een consequente lijn in de ontwikkeling van de kabels. Pluspuntje. Tja, en dan de muziek…

Schreef ik bij de Pulse B “wauw”, bij de Pulse R schreef ik hetzelfde in overdreven schreeuwerige hoofdletters. Dit is een andere divisie, een totaal nieuwe ervaring. De weergave bereikte met de Pulse R een superieur niveau: de plaatsing, de diepte, de realistische afmetingen van instrumenten, de gedetailleerde klank inclusief de kleinste nuances en akoestische informatie, het was er allemaal. Net als de heerlijke, soevereine rust in het geluidsbeeld, waardoor de muziek nòg mooier uit de Audiovectors kwam. Pieter Wispelwey zat nu bijna in de luisterruimte op z’n cello te spelen. Alles was hoorbaar: de kast, de snaren, de strijkstok en de ademhaling van Wispelwey. Het Amsterdam Loeki Stardust Quartet was bijna aan te raken, zo “echt” klonken de blokfluiten. Rachel Podger en Arte Dei Suonatori klonken levendig, aanwezig, muzikaal en gedetailleerd. Nu werd, nog duidelijker dan bij de Pulse B, hoorbaar dat Rachel Podger op een barokviool speelt en niet op een moderne viool. Kortom: met de Pulse B hoorde ik een absoluut prachtige muziekweergave, maar met de Pulse R hoorde ik muziek met hoofdletters.

naim-pulser4pinxlr01Extra: Vertere DIN-kabel tussen de NAC 282 voorversterker en de HiCap DR voeding. (€ 399,-)
Tot slot luisterde ik nog naar een kabel, die officieel (nog) niet in de prijslijst van Vertere Acoustics staat. Een DIN-kabel ter vervanging van de standaardkabel tussen de NAC282 voorversterker en de HiCap DR voeding. Deze kabel is gebaseerd op de betaalbare Pulse C, maar is speciaal gemaakt voor de genoemde toepassing.

Nu is enige uitleg op z’n plaats, want ook hier is sprake van een typisch Naim-verschijnsel. Wanneer u ter opwaardering van uw Naim voorversterker een HiCap DR voeding koopt, hoort daar een kabel bij die zowel de stroomvoorziening (voeding) als het audiosignaal transporteert. Huh? Ja, u leest het goed. De HiCap voorziet de voorversterker van stroom en via twee andere aders in de DIN-kabel loopt het audiosignaal terug naar de HiCap DR, omdat de eindversterker óók op de HiCap DR moet worden aangesloten en daar dus z’n audiosignaal vandaan haalt. Ik denk regelmatig bij dit soort gecompliceerde, maar typische Naim-oplossingen: waarom zou je het makkelijk doen als het ook moeilijk kan?

Naim brengt alle aders (stroom èn audiosignaal) onder in één kabel. De DIN-kabel van Vertere Acoustics heeft twee gescheiden kabels: één voor de stroomvoorziening en één voor het audiosignaal. Deze twee komen pas in de DIN-stekkers samen. Dat betekent, dat stroomvoorziening en audiosignaal veel beter van elkaar worden gescheiden dan in een standaard “alles-in-één” DIN-kabel. Het is logisch, dat deze oplossing ook klankmatige voordelen heeft. De vraag is alleen, of de winst aan weergavekwaliteit de (alleszins redelijke) prijs rechtvaardigt.
Uiteraard luisterde ik met de meest kritische opstelling, dus met de Pulse R tussen de CDX2 CD-speler en de NAC 282 voorversterker. Op die manier hoopte ik ieder verschil te kunnen horen, al zou het nog zo klein zijn.

De verschillen waren er, maar ze waren niet klein! Goeiesmorreges, wat een ongelooflijk resultaat! Ik luisterde niet meer alleen naar de “test-tracks”, maar ik luisterde hele nummers en ook de volgende nummers en… eigenlijk wilde ik niet meer stoppen met luisteren en genieten. Kent u dat cliché van die “klik”, waarna ineens alle puzzelstukjes op z’n plaats vallen? Dat cliché is waar! De Pulse R had al voor een enorme klankmatige winst gezorgd (zie hierboven), maar deze “naamloze” kabel zorgde voor een ongelooflijke winst in stereobeeld, focussering, plaatsing, gemak en algeheel muziekgenot. Ik heb alleen maar geluisterd en vergat aantekeningen te maken. In mijn aantekeningenboekje staan alleen maar kreten: “bijna Audionirwana”, “is dit de Heilige Graal?” en dat soort zaken. Het plaatje was zo goed als compleet. En niet te vergeten: eindelijk was er dat exact gedefinieerde stereobeeld, dat soms een beetje achterblijft bij Naim. Het kàn dus wèl, als de juiste kabels worden ingezet! Die conclusie is op zich al zeer tevredenstellend.

De muziek leefde, danste, klonk weergaloos mooi en natuurlijk. De cello van Pieter Wispelwey zong een prachtige melodie, vol emotie en kracht. Bij Rachel Podger en Arte Dei Suonatori spatte het plezier uit de luidsprekers en zong haar barokviool het hoogste lied. De individuele stemmen van het King’s College Choir waren goed te onderscheiden, maar het totaalbeeld van het koor bleef bestaan en dat is een knappe prestatie! Het orgel had nu de juiste afstand tot het koor en de akoestische informatie van de nagalmende kathedraal gaf exact de juiste ruimtelijkheid aan de muziek. En ook de blokfluiten van het Amsterdam Loeki Stardust Quartet waren levensecht, stonden in de luisterruimte en brachten de muziek van Händel tot leven. Van de bassen die het fundament legden tot de alten die er bovenuit kwinkeleerden. O, en vergeet niet dat Andrea Bocelli een heel bijzondere stem heeft. Typisch Italiaans, maar niet te theatraal, niet te melodramatisch. Hij weet de gulden middenweg te vinden en zingt mooi, emotioneel, maar toch ingetogen en niet kitscherig. WAUW! Kippenvel…

En dan te bedenken, dat we alleen maar de kabels tussen de NAC282 voorversterker en de CDX2 CD-speler en tussen de NAC 282 en de HiCap DR hadden vervangen! Wie nog steeds in duisternis leeft en denkt dat de betere kabels er alleen maar zijn om de winst van de winkelier te vergroten, moet z’n oren laten uitspuiten en bij Lexicom MultiMedia komen luisteren.
Weet u waar ik stiekem aan denk? Een stevige Naim-set met alleen maar Vertere-kabels. Dat wordt vast een dure grap, maar wat zal die set onwaarschijnlijk mooi klinken! Soms is recenseren echt heel leuk…