Townshend Audio Supertweeters: Extra informatie in het onhoorbare bereik
Een paar merken brengen nog steeds supertweeters op de markt, Townshend Audio, Elac en Tannoy zijn voorbeelden. Lexicom Multimedia koos voor de Townshend Audio Supertweeter om reden van prijs, kwaliteit, instelbaarheid, afstelling en formaat. Om met het formaat te beginnen, de Supertweeter meet maar 3x5x10cm. Het kleine metalen doosje wordt geleverd in zwart of titanium mat, voor de liefhebber tegen een flinke meerprijs ook in chroom. In de doos zit een cryogeen behandelde kabel van 1,5 meter om hem aan te sluiten. Banaanstekkers aan beide zijden waar een banaan vanaf de versterker eventueel weer in past. Op verzoek is een kabel met spades of blank draad leverbaar aan één uiteinde. Het frontje met daarachter een bandtweeter heeft een metalen rooster en het kastje heeft extra openingen aan de zijkant. De magneten in de Supertweeter zijn erg sterk, bij het opmeten bleef de rolmaat gelijk plakken aan het metaal. Op de achterzijde zitten banaanbusjes en een enkele regelaar. Met deze regelaar past u het rendement van de Supertweeter aan op dat van de luidsprekers waar ze op komen te staan. Op elk rendement tussen 80 tot 110dB kan de Supertweeter in zes stappen matchen. Een LS3/5a tot aan een hoornluidspreker is daarmee geschikt om met een Supertweeter te gaan werken. De Supertweeter vormt nauwelijks een belasting voor de versterker, bij 20kHz is de impedantie 11Ohm en dat loopt op tot 30Ohm bij 90kHz. De Supertweeter werkt van 20 tot 70kHz binnen +/- 3dB en van 14 tot 90kHz binnen +/-6dB. Wie de frequentiecurve bekijkt zal zien dat de Supertweeter voluit gaat werken vanaf pakweg 40kHz, het punt waar zelfs een AMT de moed opgeeft. Versterkers met een vermogen tot 350Watt zijn geen probleem bij muziekweergave, met hoorns moet u wel oppassen geen al te grote vermogens te gebruiken, wat in de praktijk niet het geval zal zijn. Voor de liefhebber en paar technische gegevens op een rij:
- Tweeter: aluminium ribbon. Breed 5mm, lang 25mm, dikte 0.01mm, massa 0.003gram
- Magneet: Ultra krachtige neodymium
- Cross-over: eerste orde (6dB/octaaf)
- Instelling: 74dB, 79dB, 83dB, 85dB, 87dB en 89dB
- Gewicht: 500 gram
- Prijs in zwart of titanium: € 1199,- per paar
Ik begin met de Spendor D7 en laat de Supertweeter eerst nog even uitstaan. Ik speel als eerste een track van Infected Mushroom met de naam “Avratz”. Op deze mooie track vol met elektronische geluiden geeft de Spendor D7 een ruim beeld, met aangehouden tonen en een diepe bas. Muziek blijft links en rechts een beetje in de luidsprekers hangen rond in het middengebied, terwijl de lage tonen zorgen voor een bubbel aan geluid tussen de systemen. Met de Supertweeters actief duren de lange tonen nog eens een keer zo lang en de bel-achtige geluiden zweven veel groter door de ruimte. Waar de middentonen net nog aan de speaker plakten is nu het stereobeeld losser geworden. Veel groter en dieper in omvang, vooral in diepte is gewonnen, net als in hoogte. De specifieke, elektronisch opgewekte klanken hebben meer een eigen identiteit gekregen en gek genoeg is de lage tonen weergave strakker en dieper. Ik kan dat laatste fenomeen niet verklaren, met een tweeter het laag verbeteren is raar, het is wel duidelijk hoorbaar, ook voor Lex, Benno en Nico als zij even meegenieten. Muziek heeft met aangesloten een Supertweeter meer punch, klappen zijn sneller en er is sprake van een toegenomen dynamiek. Duidelijk winst waar je geen geoefend gehoor voor nodig hebt om het fenomeen te onderkennen. Zet de Supertweeters uit en het stereobeeld krimpt in elkaar, wordt rommeliger en verliest aan levendigheid. De Spendor D7 is volgens mij standaard al een fantastische luidspreker, maar kan dus nog in een turbostand gezet worden voor dit soort muziek.
Van elektronisch naar romantisch met Ceacilie Norby en haar “No air”. Stem en akoestische instrumenten in een prachtige opname. Heel verstaanbaar, mooie piano als hoofdinstrument in de band, samen met strijkers. Het stereobeeld zit tussen de luidsprekers met een zuivere weergave waarin veel details op soepele wijze naar voren worden gebracht. Dan ga ik de track opnieuw starten, dit keer met de Supertweeters aan. Al vanaf het intro, waar geluiden van wind te horen zijn, is het stereobeeld veel groter, muziek komt losser van de luidsprekers in diepte en breedte. Aan de stem verandert niets, de piano is fysiek gegroeid tot een imposanter instrument. Details komen nog steeds zo soepel uit de weergevers, wel separaat van elkaar zonder een vorm van versluiering. Ook hiermee is de Supertweeter een geweldige upgrade in mijn oren en de ervaring komt exact overeen zoals ik die ook meekreeg op Harbeth, Falcon Acoustics, Dynaudio en PMC luidsprekers. De hoge tonen nemen niet toe in volume, worden alleen niet langer beperkt door het frequentieverloop van de tweeters met hun natuurlijke afval boven de 20kHz, ze trekken nu door tot 90kHz. Waarbij ik de lezer hoor zeggen: “dat kan de mens niet horen”, klopt maar de mens kan het wel waarnemen want niet alleen de oren vangen geluiden op en geven die door aan de hersenen. Ons “gehoor” is heel gevoelig voor tijdverschillen, ons overlevingsmechanisme, en daar hoort hoogfrequent informatie gewoon bij.
Altijd gevoelig voor een scherpe rand is een viool, zeker als hij zo virtuoos wordt bespeeld als “Janine Jansen” dat kan met de Vier Jaargetijden van Vivaldi. De “Zomer” delen één, twee en drie komen langs. Voor klassiek is de Spendor een formidabele luidspreker, zelfs al is hij moderner afgestemd dan de A-serie. Tijdens de drie delen schakel ik de Supertweeters in en uit, zodat ik de verschillen kan blijven waarnemen. Het is een herhaling van zetten, waarbij ik extra focus op de vioolklank. Met teveel hoge tonen informatie kan die scherp en onaangenaam worden en dat is zeker niet de bedoeling van Townshend Audio producten. Het is het stereobeeld dat zoveel losser kan komen, zoveel meer vrijheid meekrijgt, de intensere beleving van de muziek, zonder scherpte te brengen en toch de boventonen mee te nemen in het geheel waarin ze daarnet verscholen bleven. Het orgel in het eerste deel van de “Zomer” is echt duidelijker aanwezig. Ik geniet van de drie delen en zwaai met de armen mee op de maat. Levendigheid is een toverwoord met de Townshend Audio Supertweeters geactiveerd. Deze upgrade is een aanrader van de eerste categorie naar mijn bescheiden mening en het is niet voor niets dat ik thuis in twee verschillende opstellingen de Supertweeters permanent inzet.
Over stereobeeld gesproken, Christy Baron met haar “Round midnight” gebruik ik vaak als testopname ter beoordeling van het stereobeeld. Ik beleef fraaie momenten met de Supertweeters actief op de B&W kan ik deze Christy bijschrijven in het boekje met toppers. Ik ervaar nauwgezette plaatsing van de percussie ten opzichte van de stem. Piano staat net achter de dame terwijl ze naar mij toekomt. Net een tikje te dichtbij, maar dat vergeef ik haar omdat ze alleen voor mij lijkt te zingen. Gek genoeg is het stereobeeld met de “Vier Jaargetijden” in een compositie van Max Richter minder spectaculair in dat opzicht, terwijl het mijn tweede marteltrack is ter beoordeling van het stereobeeld van een systeem en de luidsprekers. Ach, je kunt niet alles hebben. Ter controle zet ik de Supertweeters helemaal uit met als resultaat dat het stereobeeld krimpt, levendigheid afneemt, snelheid daalt en alles minder intens te beleven is. Zonder daarmee afbreuk te doen aan de B&W luidsprekers omdat ze gewoon heel goed zijn en fijn om naar te luisteren. De Supertweeter is een best kostbare stap omhoog, zeker in relatie tot de B&W prijs en zo moet het ook beschouwd worden. De Supertweeter doet wel heel veel, zelfs de soms optredende scherpe rand van de B&W tweeter verdwijnt als ik de Supertweeters aanzet. De B&W tweeter wordt wat zachter van aard en dat kan geen kwaad.
Een supertweeter van elk merk blijft een vaak omstreden upgrade van een luidspreker. Elac, Tannoy, diverse hoorns met piëzo drivers en natuurlijk Townshend, ze lopen allemaal tegen hetzelfde vooroordeel aan. Gek eigenlijk want in de jaren ’70 was daarvoor een Decca hoorn of een Coles 4001 dome gemeengoed. Van de Elac en de Townshend weet ik uit ervaring en simpele metingen dat ze niets hoeven toe te voegen aan de bestaande tweeter van een luidsprekersysteem tussen de 10 en 20kHz, ze verzorgen alleen een groot frequentiebereik boven de gehoorgrens, ergens tussen de 10.000 en de 20.000kHz voor de meeste mensen. Zelfs mijn niet meer zo jonge oren nemen duidelijk waar dat informatie, boventonen, harmonischen, alles boven de gehoorgrens nog steeds invloed heeft op de perceptie van geluid, in dit specifieke geval op muziek, waarbij ik vermoed dat het te maken heeft met interferentie en tijdwaarneming. De Townshend Audio Supertweeter doet zijn werk zonder de muziek aan te tasten, te vervormen, onecht te maken of faseproblemen te introduceren. Voor mij is de Townshend Audio Supertweeter een must have in een mooi systeem. Dat hoeft geen systeem te zijn van tienduizenden Euro’s, in het goede middenklasse segment kunnen ze al een waardevolle aanvulling zijn. Bij een B&W 703 S2 van € 3.000,- per paar lijkt de uitgave overdreven, ik durf ze gerust met veel enthousiasme aan te bevelen. Waarom? Omdat de Townshend meewerkt aan het beleven van muziek op een hoger niveau dan zonder de Supertweeter mogelijk lijkt en daarmee de meerprijs voor mij absoluut rechtvaardigt. Waarom zou u wel veel geld uitgeven aan kabels, netfilters of accessoires en een zo goed hoorbare verbetering, zo eenvoudig te plaatsen, niet realiseren. Sta mij toe een laatste vergelijk te maken: een whisky liefhebber weet wat met een paar drupjes water te bereiken is om de geur en de smaak los te maken uit het levenswater, dat is precies wat een Supertweeter doet voor een luidspreker.
Prijs in zwart of titanium: € 1199,- per paar. Verkrijgbaar bij Lexicom MultiMedia.
Meer info of bestellen? Klik hier