Streaming audio: Linn en Naim met elkaar vergeleken

Een luistertest waarin Linn en Naim met elkaar op de vuist gaan

Streaming audio is het grote toverwoord van vandaag. Halverwege de vorige eeuw was iedereen enorm blij met een goede platenspeler en een kast vol LP’s. In de eerste helft van de 80er jaren kwam de CD en deden veel mensen hun platen weg. En het begin van deze eeuw staat in het teken van streaming audio, waarbij de muziek overal vandaan kan komen: een geripte CD-collectie die is opgeslagen op een NAS, gedownloade muziek die op de harddisk van een computer of laptop staat, of de muziek komt rechtstreeks van Internet via online muziekdiensten. De keus is aan u.

Één van de pioniers op het gebied van streaming audio is het eigenzinnige Schotse merk Linn. Eigenzinnig? Ja, want Linn besloot om vanaf 1 januari 2010 geen CD-spelers meer te bouwen. De CD is volgens Linn een doodlopende weg, want streaming audio heeft de toekomst. Een gedurfde beslissing, die niet door iedereen werd gewaardeerd en begrepen. Grappig detail: Linn bouwt nog steeds de beroemde LP12 draaitafel en brengt via het Linn-label nog steeds CD’s op de markt. Onze Schotse vrienden zijn weliswaar vooruitstrevend, maar niet altijd consequent. Gelukkig maar.
Een ander stuk technisch hoogstaand pionierswerk van Linn is het perfectioneren van de schakelende voeding. Dit type voeding heeft een aantal voordelen: hij wordt niet warm en is zeer efficiënt, compact en licht. Maar omdat de schakelende voeding zwaarwegende nadelen had op klankmatig gebied, werd hij in audio-apparatuur niet toegepast. Linn heeft de schakelende voeding doorontwikkeld en geperfectioneerd, waardoor hij prima bruikbaar werd voor audio-doeleinden.

Naim-superuniti-3-lexicom-multimediaHet Engelse Naim heeft een andere weg gekozen. Naim hoeft niet zo nodig een pionier te zijn, maar kijkt eerst de kat uit de boom. Dat heeft ook voordelen. Toen de CD in 1982 werd geïntroduceerd en gedurende de jaren daarna in een steeds hoger tempo de markt veroverde, zag Naim heel goed dat de CD verre van perfect was. Daarom wachtte Naim de ontwikkelingen af en werkte in stilte aan een eigen CD-speler. In 1991 kwam dan eindelijk de Naim CDS op de markt. Deze speler werd alom geprezen en de eerste echt audiofiele CD-speler genoemd. Dat is kenmerkend voor Naim: als je iets op de markt brengt, moet het beter klinken dan andere merken in dezelfde prijsklasse.
Toen “computer-audio” en streaming audio opkwamen en de vraag naar losse DACs groter werd, moesten Naim-fans lang op een houtje bijten. Naim had nooit losse DACs gebouwd en was dat ook niet van plan. Maar de vraag bleef aanhouden en toen Naim dan toch met een DAC kwam, werd deze meteen een groot succes vanwege de excellente klank. Ook in die DAC zit heel erg veel ontwikkelingswerk.
Wat de voeding betreft is de Naim het tegendeel van Linn. Naim gaat er niet alleen van uit, dat de voeding een stabiele, schone spanning moet leveren aan de versterker, maar ook dat de voeding in staat moet zijn om grote hoeveelheden stroom te leveren. Vandaar de overbemeten trafo’s in de Naims, zodat de versterker nooit in “ademnood” komt.

Twee Britse merken, twee verschillende denkwijzen, twee verschillende karakters. Wat is er leuker dan die twee naast elkaar te zetten en te vergelijken? Dus heb ik in de winkel van Lexicom MultiMedia twee vergelijkingen uitgevoerd. De Linn Majik DSM werd vergeleken met de Naim Uniti 2 en de combinatie Linn Majik DS netwerkspeler / Linn Majik-I geïntegreerde versterker werd vergeleken met de Naim SuperUniti. De vergeleken apparaten zitten telkens in dezelfde prijsklasse. De opstelling: Naim FraimLite audiorack, Audiovector Si3 Avantgarde Arreté luidsprekers, The Chord Company Signature luidsprekerkabels, MusicLine PowerIgel stroomverzorging en een Vertere Pulse B interlink (tussen de Majik DS en de Majik-I). Meer informatie over deze apparaten/kabels/etc.? Klik op de links.
Het muziekstuk dat ik via het netwerk van Lexicom MultiMedia voor deze test heb gebruikt, is La Voce del Silenzio van de (geripte) CD Vivere van Andrea Bocelli. Dat stuk heb ik al eens eerder gebruikt en het blijkt een prima “test-track”, met veel afwisseling en veel mogelijke valkuilen.

Linn-Majik-DSM-lexicom-6x8Vergelijking 1: Linn Majik DSM versus Naim Uniti 2
We gaan van start met de eerste vergelijking. Eerst stellen we de kandidaten even voor.
De Linn Majik DSM is een ongelooflijke alleskunner. Een streamer en een geïntegreerde versterker in één doosje is niets nieuws. Dat doen er meer. Maar de achterzijde van de Majik DSM is volgepakt met aansluitingen. Dit apparaat kan echt het hart van een zeer compleet audio/video-systeem worden, want tussen de vele aansluitmogelijkheden zijn zelfs HDMI-aansluitingen aanwezig! Ook kan een zwaardere eindversterker worden aangesloten, net als een draaitafel. Hoe veelzijdig kun je zijn?
De Naim Uniti 2 is, geheel volgens de Naim-filosofie, een puur audio-apparaat. Naim houdt zich niet met beeld bezig, dus hier geen HDMI-aansluitingen. Maar wel diverse analoge en digitale aansluitmogelijkheden en een CD-loopwerk. Daarmee is de Uniti 2 de enige echte all-in-one in deze recensie. Ook al staan al uw CD’s op een NAS of draait u alleen maar downloads, een loopwerk is toch handig als het bezoek een CD meebrengt. “Moet je dit eens horen!” Tja, zonder loopwerk kunt u die CD alleen in de auto draaien. Uiteraard is de Uniti 2 voorzien van allerlei typische Naim-lekkernijen: een tot in de puntjes gereguleerde voeding, een stevige versterker en het uitstekende Naim-loopwerk dat zo fraai naar buiten draait.

Naim-uniti-2-2-lexicom-multimediaDe Majik DSM zet een perfect, breed stereobeeld neer met een goede focussering, zodat meteen duidelijk wordt wie waar zit. Andrea Bocelli staat hoorbaar vóór het orkest en komt helder en goed gearticuleerd uit de luidsprekers. De strijkers geven de melodie aan en treden akoestisch meer op de voorgrond dan de overige begeleidende instrumenten. De pianoklanken in het intro zijn direct als natuurgetrouw te herkennen en dat is een compliment, want alleen goed ontworpen audio-apparatuur geeft pianomuziek realistisch weer. Geen minpunten? Nou, een echt minpunt is het niet, maar het karakter van de Linn is analytischer dan de voller klinkende Naim, waardoor de klank aan de niets verhullende Audiovector Si3 Avantgarde Arreté soms wat bas-arm en licht overkomt. Eigenlijk zou ik de Majik DSM met een iets bescheidener luidspreker willen combineren, die dan tevens een iets warmer karakter zou moeten hebben (en dan waarschijnlijk ook qua prijs beter bij de Majik DSM zal passen). Tenzij u er een zwaardere eindversterker bij koopt natuurlijk….

De Uniti 2 heeft op papier minder vermogen “onder de kap” dan de Majik DSM, maar kan prima met de Audiovectors overweg. Komt dat dan toch door die forse Naim-voeding? Het stereobeeld is weliswaar niet zo gestoken scherp als bij de Linn, maar toch ontstaat ook hier een duidelijke indruk van de plaatsverdeling in het orkest. De baspartij in het intro komt als een imposante, maar weldadige golf uit de luidsprekers rollen en legt een prachtig fundament neer. De stem van Andrea is warm en menselijk. Waar de Linn iets analytischer klonk en meer de nadruk legde op details, geeft de Naim een totaalbeeld met een rijke, volle klank en een prachtig decay. Er zit meer “vlees op de botten”. De lager klinkende instrumenten zoals een cello, een bas, maar ook de lage tonen van de pianomuziek komen bij de Uniti 2 met duidelijk meer gewicht uit de luidsprekers en maken het totaalbeeld compleet.

Linn-Majik-DS-black-1-lexicom-multimediaVergelijking 2: Linn Majik DS / Linn Majik-I versus Naim SuperUniti
Ook hier beginnen we met een korte introductie van de concurrenten. Één probleem: in dit geval wordt het verhaal iets ingewikkelder.
De Linn Majik DS is een pure netwerkspeler. Het netwerkspeler-gedeelte in de DSM is gelijk aan deze DS (voor alle technische lekkernijen verwijs ik u naar de link). De Linn Majik-I is een geïntegreerde versterker (I = Integrated). Qua opbouw is deze versterker vergelijkbaar met het versterkergedeelte in de DSM, alleen heeft deze “I” meer vermogen. Waarom zou u een losse DS en een losse “I” kopen, wanneer u ook een DSM kunt kopen, die bovendien ook nog eens HDMI-aansluitingen heeft? Het antwoord op deze logische vraag zal ik proberen te geven.
In de DSM moeten alle onderdelen één voeding delen. Dat is en blijft de Linn Dynamik schakelende voeding. Een zeer respectabele en bijzonder mooi geconstrueerde voeding, maar ook de Dynamik heeft z’n grenzen. Op is op.
Daarentegen heeft de Majik-I die hele voeding in z’n uppie ter beschikking, omdat hij niets anders hoeft te zijn dan een stereo-versterker! Hierdoor zijn er meer reserves aanwezig, kan hij meer vermogen en meer stroom leveren. Dus ondanks het kleine verschil op papier, waar de Majik-I slechts 10 Watt per kanaal méér heeft dan de DSM, is het verschil in de praktijk stukken groter.
Vergelijk het met een auto: een motor met 100 pk vermogen en 125 Nm trekkracht zal slapper aanvoelen dan diezelfde auto met 100 pk en 175 Nm trekkracht. Daarom is het voor een versterker eigenlijk belangrijker dat de voeding veel kan stroom te leveren, hoewel een bepaald minimum aan vermogen natuurlijk altijd prettig is.
Dan de Naim SuperUniti. Ook hier gaat het bovenstaande verhaal op, zij het met enkele wijzigingen. In vergelijking met de Uniti 2 heeft de SuperUniti geen CD-loopwerk aan boord. Dus ook de SuperUniti hoeft minder onderdelen aan te sturen met de aanwezige voeding. Daar komt bij, dat in het geval van de SuperUniti de voeding meer capaciteit heeft dan die in de Uniti 2. Dus ook hier slechts 10 Watt per kanaal méér en ook hier klinkt het verschil groter dan het is.
Verder is de SuperUniti eigenlijk een SuperNait versterker met een netwerkspeler aan boord. Hij is voorzien van een zeer fraaie DAC en flink aantal digitale en analoge ingangen. De netwerkspeler is qua mogelijkheden gelijk aan die in de Uniti 2, maar wordt opgewaardeerd door de mooiere DAC .

Zodra ik begin met het betere luisterwerk, valt onmiddellijk op dat de combinatie Majik DS/Majik-I qua klankmatige prestatie meer gewicht in de schaal legt dan de Majik DSM. Er gebeurt meer, het lijkt alsof er meer musici aanwezig zijn. De weergave spreekt meer tot de verbeelding, heeft meer impact. De stem van Adrea Bocelli blijft helder en goed gearticuleerd, maar nu krijgt hij echt het karakter van een Italiaanse stem, omdat er meer emotie en diepte in doorklinkt. Uiteraard blijft het Linn-karakter behouden en dus wordt het accent gelegd op een gestoken scherp stereobeeld met een uitstekende focussering. Ook hier is de basweergave iets minder aanwezig dan bij de SuperUniti, al is het verschil tussen de Majik-I en de SuperUniti duidelijk kleiner dan tussen de DSM en de Uniti 2. Hier hoor ik duidelijk dat de Majik-I meer stroom ter beschikking heeft. Maar, zoals gezegd: ook hier blijft de Linn-karakteristiek duidelijk aanwezig en is de weergave in vergelijking met de SuperUniti iets lichter, analytischer, met een grotere aandacht voor details. Dit is met name in het hoog te horen in de weergave van bekkens, percussie, hoge tonen van strijkinstrumenten en natuurlijk de ademhaling van Bocelli, die onmiskenbaar te horen is.

superuniti_news-imageTenslotte kom ik bij de Naim SuperUniti. Door de zwaardere versterker en de zwaardere voeding (!) ten opzichte van de Uniti 2 is de presentatie volwassener, grootschaliger en meer “live” aanwezig. De muziek heeft meer drama en impact. Wanneer Bocelli in het laatste deel van La Voce del Silenzio uithaalt, staat het kippenvel op mijn rug, zo prachtig theatraal is deze Italiaanse muziek. Maar vergeet ook het intro niet: de ietwat bombastisch aanzwellende muziek lijkt als een overstromende rivier uit de muur te komen. Ja, uit de muur. De muur achter de luidsprekers. Er is geen sprake meer van een scherp gescheiden stereoweergave uit twee luidsprekers, maar de muziek komt als één prachtig geheel op me af. Vooral in de lagere registers. En net zoals Linn een specifiek karakter heeft, is dat bij Naim het geval. De klank is iets donkerder van timbre, waardoor zaken als de ademhaling van Bocelli niet zo aanwezig zijn als bij de Linns. Wie op zoek is naar een tot in het uiterste gedetailleerd geluidsbeeld, zal dat misschien jammer vinden. Wie van een vollere basweergave houdt, wordt door Naim op z’n wenken bediend.

Conclusie
Twee Britse merken. Twee uitgesproken karakters. Vier kandidaten (waarvan er één uit twee componenten bestaat). Één middag luisteren. En wat is het eindoordeel?
In Leidschendam verkoopt Het Motorhuis Opel en Citroën. Twee verschillende merken, met ieder hun eigen identiteit en ieder hun eigen fans. Een verstokte Opel-rijder zal niet snel in een Citroën stappen en een echte Citrofiel krijg je met geen stok in een Opel.
Hetzelfde geldt voor Linn en Naim. Twee verschillende merken, die allebei hun uiterste best doen om de klant een optimaal muziekgenot te bezorgen door middel van hoogwaardige audio-apparatuur. Allebei bedienen ze een eigen schare “fans”. Welke klank bij u past, zult u zelf moeten uitvinden. Ook nu is er in Leidschendam een zaak, die beide merken verkoopt: Lexicom MultiMedia. Maak een afspraak voor een demonstratie en kies uw favoriet.
Mijn favoriet mag u best weten: Naim. Maar daarmee zeg ik niets ten nadele van Linn!