Spendor D9 luidsprekers: De tedere geweldenaar

 

Na de eerdere avonturen met  Spendor luidsprekers uit de winkel van Lexicom Multimedia, zoals de A-serie en de Spendor D7, is het tijd voor de grootste aanwezige telg van het geslacht, het D9 drieweg systeem. Imposant staat het opgesteld in de luisterruimte waar een combinatie van een Naim NAC-N 272 met een NAP 250 DR werken als bron en voor de versterking. De D9 is een uit de kluiten gewassen luidspreker en de vraag is wat gaan de lage tonen doen, want de luisterruimte is wel heel fijn om luidsprekers te beluisteren maar kan voor de grotere systemen een beperking geven. Toch wil ik niet uitwijken naar de winkel en kruip na het inpluggen van mijn USB stick met muziek op de bank om eerst even te wennen aan de weergave.

Voorstelronde

De Spendor D9 is een volwaardig 3-weg systeem met van boven naar beneden een middentoon unit, de inmiddels beroemde Spendor tweeter en twee woofers. De 180mm middentoon/bas heeft een polymeer conus met de naam EP77, een materiaal dat is ontwikkeld door Spendor zelf. In het hart van de unit zit een faseplug in zwarte kleur. De unit neemt het frequentiegebied tussen de 500Hz en de 4,2kHz voor zijn rekening. De tweeter is het Spendor LPZ model dat in alle D-serie modellen zit en doorloopt tot 25kHz. Het aanzicht is een geperforeerde RVS metalen plaat, met veel heel kleine gaatjes, waarachter een polymeer membraam is opgehangen. Pas daarachter zit de echte 22mm tweeter dome. Het idee van deze benadering is het akoestisch gelijkmatig belasten van de tweeter aan de voor- en achterzijde van de dome, voor een meer gebalanceerde lineaire beweging en lagere vervorming. Bovendien is de spreiding vanaf het membraan beter over een grotere hoek dan met een rechtstreekse koppeling van dome en lucht mogelijk zou zijn. Spendor ontrafelt LPZ als “Lineair Pressure Zone”. Beide 180mm woofers hebben een conus van geweven en gecoat Kevlar. De woofers zijn via een reflexpoort aan de achterzijde gekoppeld met de luisterruimte zodat een weergave tot 27Hz mogelijk is. Deze poort is niet zomaar een rond gat met een plastic pijp, Spendor heeft een “Twin Venturi” gemaakt, een poort waarmee langs een lang, wigvormig deel de lucht laat passeert naar buiten. Geïnspireerd door en gebaseerd op de luchtverdelers in Formula One raceauto’s. Heel fraai zijn de aansluitingen verstopt in de diepe uitsparing van de poort aan de achterzijde, zodat de achterkant volkomen vlak is. Al is het wel daardoor lastig om te zien welke de plus- en welke de minpool is van de single wire aansluiting. De D9 staat op een geïntegreerde voet, nauwelijks breder dan de luidspreker, waarop een bescheiden logo zit en waarin de spikes veel steviger passen dan in het MDF van de kast. De kast heeft intern verstevigingen en een kritische demping. Kast en de units wegen samen een indrukwekkende 35 kilo, met afmetingen van 1125x210x398mm. De gevoeligheid van het systeem ligt rond de 90dB bij een nominale impedantie van 8Ohm. De D9 is leverbaar in zwart fineer, kersen, walnoot of eiken voor € 4.399,- stuk. Het luxe Spendor Dark of satijnwit kost wat meer, daarmee afgewerkt is de prijs per stuk € 4.999,-. Special order is Slate Grey High Gloss, per stuk € 5.350,-.

Het geheel

Zoals in de inleiding is aangegeven bestaat de set uit een Naim NAC-N 272 van € 4.700,-, een Naim NAP250 DR van € 4.950,- en verder uit een set Chord Epic luidsprekerkabels, een Chord interlink en netwerkkabel, terwijl ik de stroom haal uit een Naim Powerigel voor de eindtrap en uit een Isotek Sequel netsnoer komende van een Sirius EVO3 powerslof. Een mooie set voor de Spendor D9, een verbetering zou nog haalbaar zijn met duurdere Chord luidsprekerkabels of een Atlas verdeelblok. Zoals uit de luistersessie zal blijken zijn de luidsprekers dat meer dan waard.

Dames uit de USA

Ik begin met de door mij gewaardeerde Amerikaanse zangeres Christy Baron, haar “Round midnight” zingend  op de CD “I thought about you”. De D9 legt per direct veel nadruk op de stem, uitermate geloofwaardig neergezet, met veel intonatie en gekenmerkt door soepele dynamiek verschillen. De lage tonen uit de contrabas zijn heerlijk strak, neigen zelfs eerder naar “ingehouden” dan naar “overvloedig”. Bas gaat gewoon diep en ook de basdrum is in het geheel duidelijk aanwezig. Overig slagwerk staat naar achteren geplaatst heel kalm mee te spelen, want er is erg veel diepte in het stereobeeld dat zeer geloofwaardig overkomt. Een piano speelt naast de zang een hoofdrol, net als een saxofoon, het maakt dat muziek en de weergave heel fijn zijn om naar te luisteren. De volgende dame uit hetzelfde land is Melody Gardot. Op haar “Les etoiles” van de CD “My one and only thrill” is het opnieuw de stem die alle aandacht krijgt van de Spendor. Ik mis enige vrolijkheid zoals een meer de aandacht trekkende luidsprekers met een andere afstemming vaak wel geven. Altsaxofoon en trompet samenspel is heel bijzonder op de D9, toch krijgt de stem nog steeds de ruimte tussen de diverse instrumenten. Bas is met Gardot nog altijd prijzenswaardig aanwezig en strak. Op haar track “The rain” is de stemming triest en somber vanaf het intro en is de stem van Gardot erg gevoelig vastgelegd in de opname. Plaatsing van de stem op de juiste hoogte is een eigenschap waar veel luidsprekers mank aan gaan, zo niet de D9. Komt dat door de plaatsing van de units? De tweeters zetten onder de middentoon weergever is vaak optimaal. Ook Focal doet dat graag. Er zit veel kracht in de muziek, je voelt als het ware de power die de Naim kan leveren aan dit systeem. Een blaasinstrument laat klagend de tonen uit de monding vloeien op een subtiele manier.

Gentlemen

Over naar de mannen, te beginnen met een oude opname van Frank Sinatra: “Close to you”. De Spendor is echt gemaakt voor stemmen lijkt het wel, hoe wonderlijk echt is deze Sinatra zoals hij voor mij staat. Het is een MQA opname, door Naim uitgepakt tot 96kHz FLAC, maar dat doet niets af aan de weergavekwaliteit. De overtuiging die van de stem komt zal elke Sinatra liefhebber weten te bekoren. Dat de instrumenten echt weerklinken zoals je verwacht van een opname uit de oude doos maakt het geheel nog authentieker. Het totale plaatje is een voorbeeld van hoogwaardige weergave door de klank, de zuiverheid, de echtheid en de realistische dynamiek in de stem en van de band. Dire Straits speelt “Planet of the New Orleans”, komende van “On every street” mooi los in de luisterruimte, breed neergezet met een behoorlijke diepte en ruim gebruik van de hoogte. Misschien kan de D9 niet prikken tot in het meest ultieme detail, dat is niet erg want er speelt muziek. Muziek die levendig is en compleet. De lage tonen blijven mij verbazen voor een reflexsysteem van deze afmetingen. Ze zijn rijk en tegelijk voorzien van detail, bovendien stevig in de hand gehouden. Geen seconde is er te weinig laag, het is alleen in de juiste proportie. Percussie en gitaren zijn een feestje op zichzelf. De spreiding van het geluid is optimaal, de band wordt niet te groot, maar is verre van een miniatuur versie van het origineel. Deze luidspreker zal heel veel mensen aanspreken. Hard spelen mag, zacht en ingetogen eveneens, daartussen zit een zee van ruimte voor ieders favoriete decibel niveau. Een systeem dat bij mij thuis heel goed zou passen vanwege de weergave en de veelzijdigheid.

De klassieke kant

Ola Gjeilo speelt met “Ubi Caritas” solo piano en het is niet verwonderlijk dat een systeem dat nog geen seconde scherp heeft geklonken, dynamische eigenschappen breed uitspreidt, sterk is in het stemmengebied en de lage tonen weet te dragen, kan excelleren met piano. Waarin kracht een noodzakelijk gegeven is, de romp van het instrument de grondtonen moet dragen en een heldere toetsaanslag een vereiste is. De D9 is niet de beste luidspreker uit de winkel voor dit werk, maar komt heel dicht bij het ideaal en combineert veel positieve eigenschappen, waardoor hij hoog op de lijst van begeerlijkheid komt. Het instrument staat groot in de ruimte en heeft ongekend veel kracht. Een meer klassieke piano versie komt van Arvo Pärt met zijn “Spiegel im Spiegel” voor cello en piano. Deze piano heeft zijn ijle klanken in de verte, de cello zingt het verdriet en de eenzaamheid van het bestaan in de Finse oneindigheid. Cello maakt en heeft een mooi onderscheid tussen de kast en de gestreken snaar op de D9, waar de lang aangehouden grondtoon van de piano met enige regelmaat tussendoor weerklinkt. Ik heb de indruk dat de D9 wat meer van de cello laat horen dan de meeste systemen in deze prijsklasse, maar een één op één vergelijk kan ik niet maken dus dat is een beetje een gok. Heel duidelijk is het geluid van de strijkstok langs de snaar, bijdragend aan het realisme wat toch al zo groot is in deze opname. Ik houd van “Spiegel im Spiegel” en kan het enorm waarderen op een systeem als de D9 omdat hij er geen eigen draai aan geeft maar de compositie en de klankkleur volgt zoals in de opname is vastgelegd. Het is even genieten voor mij. “Zomer” van Vivaldi laat direct een fors orkest horen, geen klein aftreksel van de werkelijkheid. Orgel blijft in de ruimte staan, solo viool komt naar voren, overige strijkers meer naar achteren gezet. Breed en groot, met weer een fraaie hoogte afbeelding die constant aanwezig is. De weergave is subtiel met veel detailelementen, maar gaat ook niet te ver daarin waardoor het geheel onnatuurlijk kan worden. Een mooie muzikale mix valt mij ten deel. Viool heeft zijn specifieke klank, scherp genoeg om echt te zijn, nimmer over de top en/of onaangenaam hard. Zowel een zachte passage als het meest fortissimo blijft aantrekkelijk. In het tweede deel van de “Zomer” begint de viool zacht, laat het orkest de tanden in eerste instantie nog niet zien. Heel even wel in een voorproefje voorafgaande aan deel 3, het laatste deel dat gelijk met volle kracht inzet en de Spendor’s om de oren slaat. Als een bloem in de zon springen de instrumenten open, met passie en kracht dendert de “Zomer” door de luisterruimte. Lage tonen van bassen dragen de muziek, cello’s doen daar een schepje bovenop en Jansen werkt zich in het zweet. Hoe mooi kan muziek zijn als de set in staat is de essentie daarvan weer te geven.

Keuzemoment

Ik kan niet beslissen of de afsluiting moet zijn met “Same time tomorrow” van Laurie Anderson of met “Time after time” gezongen door Eva Cassidy. Omdat beide nummers in de titel mijn wens dragen om door te kunnen gaan met de Spendor D9. In Anderson vindt de stem een waardige partner in de vreemde geluiden het nummer doorspekkend, zoals de zware lage tonen welke bijdragen aan de beklemmende sfeer. Haast onaards is Anderson bezig, haar stem als een pulserende bol hangend in de ruimte voor mij. De D9 is echt heel goed bezig en komt heel dicht bij mijn ideaal voor deze opname. Dat de weergave zo vanaf de weergevers komt is een geschenk. Het maakt alles realistisch groot. De intieme stem van Cassidy is veel meer geschoold dan die van Anderson en laat een dynamiek horen niet passend bij de prijsklasse van de Spendor. De D9 stijgt boven zichzelf uit op dat gebied. Dat haar gitaar daar heel rustig onder blijft is een mirakel dat gekoesterd moet worden. Eva’s stem zit vol kracht in de live opname, wat een power gerelateerd aan de gitaar. Loepzuiver opgenomen is de lichte heesheid, loepzuiver gereproduceerd door de D9. Met een rotsvast stereobeeld dat Eva niet door de ruimte laat zweven als een ongecontroleerde vogel, ze zit/staat op één plaats en dat is met de D9 met 100% zekerheid vast te stellen. Als het publiek terecht klapt hoor ik niet een enkel paar handen gesmeed uit vele, maar haar werk op prijs stellende individuen. Gewoon mooi en zoals het behoort te zijn.

Bekoring

Spendor weet mij keer op keer te bekoren door een zuivere klank te bieden gepaard aan heel weinig kleuring, door de dynamische eigenschappen die de weergave zo soepel laten verlopen en misschien door de vleug Engels conservatisme dat de Britse luidspreker industrie groot heeft gemaakt. De units zijn best innovatief te noemen, het uiterlijk van de behuizingen doet misschien wat lomp en ouderwets aan, het innnerlijk is met zoveel zorg samengesteld zodat luisteren naar een Spendor een beleving is welke lang mag duren. Geen luidspreker meegaande in een modebeeld, wel een weergever waar een muziekliefhebber jaar-in jaar-uit mee vooruit kan.