Electa Amator III: Monitor luidspreker uit de Heritage serie
Sinds Lexicom Multimedia dealer is geworden van Sonus faber luidsprekers zijn al heel wat modellen de revue gepasseerd. En niet zomaar, het blijken uitstekende luidsprekers te zijn in technische zin, leveren in elk van hun prijsklassen een gehoormatig bovengemiddeld resultaat en blijken qua uiterlijk menigeen bijzonder aan te spreken. Daarmee is het niet verwonderlijk dat steeds meer verschillende modellen aan bot komen.
Al wat langer staat in de winkel een in grafiet kleur uitgevoerde Electa Amator III monitor op zijn bijpassende stand te wachten op beluisteren. Broertje uit de Heritage serie van Sonus faber, die verder bestaat uit een Maxima Amator. Binnenkort wordt aan de Heritage serie een Concertino G4 toegevoegd. Maar vandaag zijn de spotlights gericht op het midden model, een uit de kluiten gewassen tweeweg monitor.
Kennis maken
Letterlijk vertaalt is een ‘electa amator’ een speciaal uitgekozen liefhebber van kunst en wetenschap. Electa Amator III is een ode aan één van de eerste Sonus faber modellen en dat zien we terug in de styling van de luidspreker. Massief walnoothout voor onder, boven en zijkanten, leer afwerking op de voor en achterzijde. Twee drivers welke ondersteund worden met een flinke basreflexpoort aan de achterkant. Afwerking met messing bij walnoot of zilver bij de zwarte modellen, luxe bi-wire terminals, echt alles aan een Electa Amator III straalt klasse en degelijkheid uit. De afwerking is of in massief walnoot, of zoals ze bij Lexicom Multimedia staan in grafiet kleur hetgeen een meerprijs geeft van 20% op de basisprijs. Er is een bijpassende stand welke u niet verplicht bent om af te nemen. Stands met een carrara marmeren voet, messing spikes, en waarop gevulde en zwart geanodiseerde aluminium buizen staan met een plateau aan de bovenzijde.
De drivers worden inmiddels oude bekenden. Tweeter is een 28mm model met faseplug en een Damped Apex Dome, wat zoveel inhoudt als een dempende kamer achter de dome van de tweeter om resonanties en reflecties uit te doven. De dome zelf is gemaakt van zijde. De magneet is een krachtige neodymium. De tweeter is afgewerkt met een aluminium kleur ring rond de dome, met drie spijlen voor de faseplug. De woofer is een 6,5 inch model met een conus opgebouwd uit papierpulp, gehangen is een rubber surround. Natuurlijke materialen zijn gebruikt, overeenkomstig zijn vroegere generatie die misschien wel één van de meest verkochte Sonus faber modellen was. Zoals opgemerkt is de Electa Amator III een tweewegsysteem, met een rendement van 88dB gekoppeld aan een impedantie van 4 Ohm. Geen probleem voor moderne versterkers, als ze maar van goede huize komen en stroom kunnen leveren. Het frequentiebereik wordt opgegeven als 40Hz tot 35kHz. Het cross-over punt zit bij 2500Hz. Aan de achterzijde vinden we een zeer degelijke bi-wire aansluiting. De Electa Amator III meet 375 mm hoog, met stand 1095 mm, is 235 mm breed en 360 mm diep. Door zijn massief houten panelen en zware magneten aan de drivers is een gewicht van 12,5 kilo per luidspreker niet verwonderlijk.
Vandaag spelen
Vandaag spelen we met Sonus faber Electa Amator III op een paar fraaie Naim Audio componenten, een NSC 222 netwerkspeler/voorversterker en een NAP 250 eindversterker. Goed passend in de prijsklasse van deze Sonus faber en rechtdoende aan de kwaliteit van zowel luidspreker als elektronica. Beide Naim’s zijn via Chord Company Epic Power netsnoeren aangesloten op een Audes ST-900 power conditioner voor een zuivere netspanning zonder nare artefacten. Interlinks, luidsprekerkabel en ethernetkabels zijn van Tellurium, een Black Diamond XLR en Tellurium Ultra Black II naar de speakers.
Gemak met RoonARC
Via RoonARC kan ik mijn eigen thuiscollectie aan muziek raadplegen, vervolgens via Qobuz de aanwezige Naim apparatuur bij Lexicom aan het werk zetten, om op die manier van Jacob Karlzon zijn album ‘Winter Stories’ deels af te spelen. Solo pianowerk dat deels bestaat uit arrangementen van kerstklassiekers, deels uit eigen composities. Verrassend genoeg start het album met ‘Evermore’ van Taylor Swift. Oh dat gaat heerlijk. Nu profiteer ik ten volle van de rijke klank van de Sf Electa Amator III, de vleugel is groot en gaat diep. Als een echt instrument waarbij rechter en linkerhand elk een eigen leven leiden en toch samen optrekken. De heldere hoge noten nergens te hard of te veel kracht, juist heel mooi zwevend in de ruimte, terwijl de andere hand de melodielijn uitzet in de lage tonen. Muziek zweeft en weet je mee te nemen op een reis door een winterlandschap. Bijna filmisch, de romantiek van een kerstfilm met een suikerzoet einde flitst even in gedachten. Het moet de combinatie zijn van het spel, de weergever en de opname, die maakt dat de wintersfeer ook met andere tracks blijft hangen. Erg fraai hoe deze Sonus faber dat op de luisteraar weet over te brengen. De vleugel past ook perfect in deze ruimte, weet zich levensecht te maken. Niet te groot, wel zodanig dat je het instrument zeker niet gaat verwarren met een barpiano. Van subtiel tot kracht, elk element vindt zijn herkomst in de handen van Jacob Karlzon.
Inmiddels de nodige muziek verder geeft ‘Mr. Bojangles’ gezongen door Chie Ayado aanleiding om meer ervaringen aan het virtuele papier toe te vertrouwen. Wat alles te maken heeft met een soort van haat/liefde verhouding met de aanwezige Sonus faber luidpreker voor mijn neus. Ik waardeer de directheid, de dynamiek, de openheid en de heerlijke stemmen. Genoot ondertussen van Chantal Chamberlain, van Lucie Horsch en haar blokfluit, van Kari Bremnes en anderen. Steeds ervaar ik de lage tonen weergave als een beetje drukkend in de luisterruimte van Lexicom Multimedia. Terwijl ik mij realiseer dat ik nu eenmaal geen liefhebber ben van bassen die in mijn oren wat te zwaar worden. Oplossen kan ik gevoel niet. Bank naar voren geeft weinig soelaas, verder van de muur schuiven van de luidsprekers lukt ook niet. Iets in de poort duwen is verre van een succes. Terwijl ik eigenlijk niets te klagen heb. Niet met Chie, niet met Enya die inmiddels haar zang is gestart met ‘The Humming’. Juist in de sfeer van Enya passen de bastonen en ondersteunen die de kracht van haar muziek. Als ik te rade ga bij Lex en aan hem mijn dilemma voorleg, dan ervaart Lex de weergave anders. Zie je wel, kwestie van smaak waar iedereen mee te maken heeft. Anders zouden we allemaal dezelfde versterker en luidspreker kopen nietwaar?
Romantiek uit de barok
Een sprongetje naar een trio, bestaande uit orgel & klavecimbel, luit & theorbe en barokviool, samengebracht onder de naam Romanesca, speelt het trio werken van Von Biber op een meeslepende manier. Sprankelend en vrolijk, met een mooie invulling van orgel en luit achter de viool die de hoofdrol opeist, tegelijk toch niet zonder de andere twee kan. Hier wordt je rustig van, zink je weg in het spel. Wordt het hoofd leeggemaakt om het vervolgens te vullen met de klanken die de deze Sonus faber’s weten voort te brengen. Het is en blijft een monitor, juist vaak mijn ideaal als het gaat om kleine ensambles, jazz en/of kamermuziek. Helder en zuiver, zonder een seconde zelfs maar te neigen naar scherpte. Ondertussen niets verliezend aan definitie en transparantie in het vioolspel. Echte ‘genietmuziek’, toegegeven het moet wel je smaak zijn. Gelukkig maar dat muziekdiensten als Qobuz een zo breed aanbod hebben en dat een Naim streamer/voorversterker dat op wil halen. Vermeldenswaardig is dat de muziek zich los weet te maken van de weergever, een eigenschap die ik bij Sonus faber telkens weer mag herkennen. Zich niet opdringt aan de luisteraar, eerder net achter de luidsprekers in de lucht hangt. Reikend van ver links tot ver rechts, met plaatsing van instrumenten in de diepte als de opname dat toelaat. Ik moet mij echt losrukken van het trio om op zoek te gaan naar meer fraaie muziek.
Enig component dat blijft als ik van Romanesca naar Woong San overstap zijn orgelklanken. Voor de rest bevind ik mij in plaats van in een zaal voor een kamerorkest, in een nachtclub waar op het podium een zwoele zangeres probeert een zaal te boeien met allerlei klassiekers. Wat haar prima lukt, mede omdat de organist, bassist, gitarist en drummer haar helpen in een vrij directe opname. Technisch gezien met veel diepte in het stereobeeld, dat tussen de luidsprekers wordt gehouden. Helder wat leidt tot het slissen in de stem van Woong San. Gitaar springt boven alles uit, elektrisch en ik zie zomaar in gedachten voor mij een luidspreker die op het podium staat waar de gitarist gebruik van maakt. Sommige tracks lekker uptempo om het publiek in de zaal wakker te houden en wellicht uit te nodigen tot het maken van een dansje. Raar hoe mijn hersenen reageren op de Electa Amator III, muziek geeft telkens impulsen die leiden tot beelden die zich vormen in mijn hoofd. Volgens mij is dat een goed teken en trekt de luidspreker mij in de muziek. Ik word er vrolijk van en krijg niet de neiging de luistersessie voor gezien te houden. Meer, meer, meer is mijn credo tot nu toe.
Opname telt
Wat gebeurt er als ik de Electa Amator III een slechte opname voorschotel, Eva Cassidy’s album ‘Walkin’ after midnight’ via Tidal is daar wel een kandidaat voor. Tapes opgeduikeld door haar nabestaanden zijn op dit album uitgebracht na te zijn geremastered. Het resultaat is hard, weinig muzikaal en slecht passend bij een stem van een engel. Plat, hard, smal, klein, alle elementen zijn hoorbaar. Het is dat Cassidy de zaak weet te redden door als altijd zuiver te zingen, het is verder niets. Gelukkig, de eerlijkheid van een Electa Amator III overwint de neiging van sommige luidsprekers om een slechte opname om te vormen tot een zoetsappig mengelmoesje van klanken. Wat een contrast met een opname die boven alles uitsteekt in positieve zin, Lori Lieberman met Truly. Een live gespeelde studio opname waarin alles klopt. Positionering, de balans tussen de instrumenten, de keuze voor microfoons en het plezier in het spel dat afstraalt van de muziek. Een stel oude rotten die samen weet te werken. De Sonus faber wordt er blij van en zet het beste been voor. Laat niets weg, voegt weinig eigens toe, blijft zo neutraal mogelijk. Weet u nog in het begin van dit verhaal, dat ik wat zuchtte onder de hoeveelheid energie in de lage tonen, welnu als de klankbalans klopt zoals met dit album, dan verdwijnen die opmerkingen als sneeuw voor de zon.
Wat meer gepositioneerd naar de popmuziek kant die ik eveneens waardeer, zijn tracks van het album ‘Birds that flew and ships that sailed’ uitgebracht door de zanger Passenger. Lekker veel impact vanuit de drums, daar bovenuit een goed verstaanbare stem. Muziek die breed in de ruimte staat en veel energie weet over te brengen. Nog altijd los en vrij van de weergevers zelf spelend alsof dat een fluitje van een cent is voor Sonus faber. Gelooft u mij, dat kost heel wat onderzoek naar het samenspel van drivers en wisselfilter. Waarna een versterker de zaak moet beheersen en afmaken. Voor zover dat in herinnering terug te roepen is, vormt een combinatie van Naim met Sonus faber een net zo gelukkig huwelijk als Sonus faber met Luxman of McIntosh. Anders, Luxman is wat rustiger, McIntosh wat eenvoudiger, Naim is puntig en krachtig. Zonder daar enige waarde aan toe te voegen, want in alle gevallen is een uitstekende combinatie te vormen. Waar uw eigen oren u naar toe leiden is de hoofdzaak, geen keuze is een verkeerde. Wel zou ik in uw schoenen zoeken naar een versterker die een Electa Amator III strak in de hand weet te houden. Beheerst in de lage tonen, lekker helder en open in het middengebied en puntig en snel in de hoge tonen. Eigenlijk zoals de ideale versterker behoort te zijn. Wat een geluk dat de meeste merken versterkers bij Lexicom Multimedia aan deze eisen kunnen voldoen. Eigenlijk is het samenstellen van een passend systeem vergelijkbaar met koken. Een vleugje helderheid, een scheutje laag, wat smeersel in de hoge tonen, goed mengen tot een luchtig beslag en op temperatuur brengen. Hoe eenvoudiger en zuiverder de ingrediënten, des te minder kunst en vliegwerk is er nodig voor een smaakvolle maaltijd.
Van alles wat
Wat losse flodders als toetje vandaag. Muziek te vinden in een playlist genaamd LMMOODS, wat ongetwijfeld staat voor Lexicom Multimedia Moods. Boz Scaggs met ‘Lost it’ klinkt heerlijk relaxed, warm en teder, elk woord gemeend, mooie begeleiding, heldere tikjes van percussie, een stuk muziek voor de late avond met kaarslicht en een open haard. Beetje te warm en somber is ‘Four wild horses’ van David Munyon. Dat kan wel een oppepper gebruiken. Levendiger en leuker op dit systeem is ‘I dine skap’ gezongen door Kari Bremnes. Altijd zijn dat mooie opnames van Kari, zo ook deze. Mee op een trip door Noorwegen. Stem zoals ik verwacht van haar, ze is immers al jaren een vast keuze in mijn eigen muziekbibliotheek, juist vanwege de kwaliteit van de opnames. Van het Noors begrijp ik helaas weinig tot niets. Mooie diepte in de opname is hoorbaar en zal een Electa Amator III duidelijk reproduceren. De Amsterdamse Celine Cairo weet met ‘Who will take me there’ mijn hart te veroveren. Jammer dat deze jonge dame zo weinig aandacht krijgt. Stem zuiver en met een behoorlijk bereik, band en orkest zetten vol in op kwaliteit, dat alles zonder enige verstoring van welke aard ook komend uit deze Sonus faber’s. Mag ik voorstellen deze track op shows standaard te gaan spelen bij Sonus faber importeur Fine Sounds Benelux? De luidspreker verdient het, Celine ook. Afsluiten gaat onder de tonen van Baba Blues met ‘St. James Infirmary’. Een aanslag op dynamiek die de luidspreker probleemloos weet af te wentelen. Gitaar als een puntbron op je afgevuurd, de doorleefde stem met intense uithalen. Dan trompet scheurend en luid. Niet veel systemen weten dit tot een aanvaardbaar geheel om te vormen dat de oren geen pijn doet. Naim met Sonus faber kan dat wel getuige de luistersessie deze maandag.
Heritage
Zonder op enige manier afbreuk te doen aan andere Sonus faber modellen, vind ik modellen uit de Heritage serie behoren tot de mooiste. Mogelijk omdat ik ben opgegroeid met de klassiekers die altijd op de verlanglijst kwamen te staan. Het houtwerk, de afwerking met leer en messing, nog steeds zijn het sierraden die een huiskamer waardig zijn. Dat niet alleen, uiteraard is als eerste de weergave kwaliteit van belang. Gelukkig zit dat wel snor, getuige de successen van de Maxima Amator en nu ook de Electa Amator III. Nog onbekend blijft voor mij vooralsnog de Minima Amator II. Luisterend naar de luidsprekers vandaag denk ik dat het goed is als ze geplaatst worden in een middelgrote woonkamer of luisterruimte. De Electa Amator III produceert een diepe bas, gekoppeld aan de nodige energie in de lage tonen. Een energie die zich lastig laat onderdrukken en daarom tussen luidspreker en muur enige afstand verlangt. Als aan die voorwaarde is voldaan, dan speelt de Electa Amator III op een hoog niveau. Niet alleen in kwaliteit, dat mag gerust ook in kwantiteit.
Een Electa Amator III is een luidspreker die zich als een kameleon vormt naar de muzieksoort, zich niet laat bedotten door een slechte opname. Slecht blijft slecht, door de eerlijkheid van de weergever. Aan de andere kant, voer hem een fraaie opname en hij gaat zingen van plezier. Erbij hoort een streamer en een versterker in een gelijke kwaliteitsklasse om de Sonus faber optimaal te laten presteren.
Bij Lexicom Multimedia helpen ze u graag bij uw keuze middels een demo, met of uw eigen versterker of met de modellen uit de winkel. Naim zoals vandaag is gebruikt, kan een goede keuze zijn, Luxman, Krell, McIntosh springen zomaar in gedachten. Bedenk dat een krachtige eindversterker met zware voeding elke luidspreker graag volledig in zijn grip houdt en de wil oplegt, dat komt ook een Sonus faber Electa Amator III ten goede.
Prijzen (2024):
Sonus faber Electa Amator III in walnoot €5.000,- per stuk
Sonus faber Electa Amator III in grafiet €6.000,- per stuk
Carrara Stands € 850,- per stuk