Roksan familie: versterker/streamer, cd en platenspeler!

Roksan Atessa: 3 generaties audiobronnen verdeeld over 3 componenten

Het zal u niet ontgaan zijn dat we bij Lexicom de laatste tijd het assortiment flink aan het uitbreiden zijn. Waar we de vorige keer nog schreven over High End audio componenten van Krell, valt nu de beurt aan een fraaie productlijn van het Britse merk Roksan dat zich met de Atessa serie juist in de instapklasse bevindt voor Lexicom begrippen. Gezien de geringe omvang van de Roksan Atessa lijn dat slechts uit 4 apparaten bestaat,  hebben we besloten om alle apparaten in één test onder te brengen. Nu telt de Roksan Atessa twee versterkers, een CD-loopwerk en een draaitafel. Beide versterkers zijn qua klank en basismogelijkheden geheel identiek op een geïntegreerde BluOS streamer na dan. We kiezen dus voor de meest uitgebreide variant van de Atessa versterker wat de vergelijkende test reduceert tot drie apparaten. We beschikken hier over drie totaal verschillende bronnen: streaming audio, CD speler en platenspeler.

Roksan wie, waar en waarom

Roksan werd in 1985 opgericht door Tufan Hashemi en Touraj Moghaddam, afgestudeerden van de University of London, Imperial College London en Queen Mary College. De naam Roksan zelf is afgeleid van de naam van Roxana, dochter van de Perzische koning Darius. Dit weerspiegelt nauw het Perzische erfgoed en de wortels van zowel Hashemi als Moghaddam. Het is dan ook niet verrassend dat de andere productnamen van Roksan verwijzingen hebben naar namen van steden, plaatsen en beroemde mensen uit Perzië.

Moghaddam, die toen net zijn doctoraat had behaald aan het Imperial College, was ontevreden over de stand van de hifi toen hij hoorde dat zijn kleine tv-toestel muzikaal bevredigender was dan zijn toch al hoogwaardige (niet Roksan) draaitafel/tri-amped audiosysteem en begon met experimenteren. Hij concludeerde dat het bestaande draaitafelontwerp faalde doordat het pick-up element de groef van de plaat niet nauwkeurig genoeg kon volgen. De gemiddelde lijn die door de groef wordt uitgezet ten opzichte van het huis van het element zou namelijk constant moeten zijn. Zijn ideeën leidden hem af van het gebruik van het geveerde sub chassis als onderdeel van het veersysteem. Moghaddam bouwde een prototype met als basis het materiaal van een branddeur. Hashemi, een vriend die de opzienbarende en zeer vernieuwende prototype draaitafel had gehoord, wilde er meteen één. Ze sloegen de handen ineen om het bedrijf op te richten.

Het concept gooide hoge ogen toen het werd gedemonstreerd op de hifi-show van 1985 waar het in de vorm van de Roksan Xerxes platenspeler werd gelanceerd. Kort daarna werd de expertise van Roksan in versterking en digitale bronnen gegoten. Deze ontwerpen blijven de norm bepalen voor hoogwaardige muziekweergave. Roksan blijft ook een echte innovator en ontwikkelaar van high-end vinyl weergave. De combinatie van innovatie, geluidskwaliteit en betrouwbaarheid heeft Roksan vanaf dag één een benijdenswaardige reputatie gegeven.

In november 2016 heeft de Britse luidsprekerfabrikant Monitor Audio Ltd Roksan overgenomen. Met Monitor Audio zal Roksan huidige producten herzien en verfijnen en natuurlijk innovatieve en wenselijke nieuwe producten ontwikkelen. Het bedrijf is daarmee in staat om voortreffelijk klinkende combinaties van elektronica en luidsprekers aan te bieden die zijn ontworpen om elkaar perfect aan te vullen. De overname van Roksan door Monitor Audio geeft de kwaliteit, wenselijkheid en kracht van alle producten van beide merken zonder meer een boost.

De componenten

Zoals hierboven aangegeven zal het kloppend hart van de Roksan Atessa set de Atessa streaming amplifier zijn. We hebben hier te maken met een geïntegreerde versterker met als basis een 2 x 80 Wat bij 8 ohm klasse AB versterker. Naast analoge line ingangen is er een platenspeler ingang die geschikt is voor MM-elementen en een paar optisch- en coaxiaal digitale ingangen. Het streaming gedeelte is op basis van de bij Bluesound afkomstige BluOS streaming module met bijbehorende software. U leest het goed, we hebben hier te maken met een bijzondere en welkome samenwerking tussen concurrerende merken. BluOs heeft zich ondertussen reeds bewezen als stabiel en intuïtief streamingplatform en we zijn verheugd dat we dit vertrouwde platform terugvinden bij een ander eigenwijs merk dat dingen altijd net anders doet dan de gevestigde orde in hifiland. Vergeet daarbij ook niet de (multiroom)uitbreidingsmogelijkheden met producten van NAD en Bluesound. Optisch mag de Atessa streaming amp er ook best zijn. Het apparaat maakt een degelijke indruk en de bedieningselementen voelen goed aan. Het apparaat mag daarbij ook wat wegen en is in fraai titanium of zwart leverbaar.

Het Atessa CD loopwerk doet qua uitstraling en afwerking niet onder voor de Atessa streaming amp. De buitenmaten zijn identiek en als set zien de componenten er strak en modern uit. Daar het hier om een CD loopwerk gaat, hebben we alleen de beschikking over een digitale uitgang. De D/A converter zit in de Atessa streaming amp, dus het zou dubbelop zijn om deze ook nog eens in de CD speler in te bouwen. Door het weglaten van de converter konden ze bij Roksan de focus leggen op de software om het CD loopwerk aan te sturen. Dat vertaalt zich in een zeer accurate aftasting van de CD. Over software gesproken; zowel de Atessa streaming amp als de CD speler kunnen bediend en geconfigureerd worden door een aparte app genaamd MaestroUnite.

De Roksan Atessa platenspeler onderscheid zich binnen zijn prijsklasse door de keuze voor een z.g. unipivot platenspeler arm. Zo’n unipivot arm heeft als voordeel boven de gebruikelijke cardanische constructie dat er een zeer gering contactoppervlak is tussen de arm en het huis en de bewegingsvrijheid vergroot is. Het gekozen MM element komt uit de eigen Roksan-stal. Verder zien we een zwaar glazen draaiplateau dat op een snaar aangedreven sub plateau ligt. Het regelen van het toerental gaat elektrisch d.m.v. twee druktoetsen links voor op de MDF plint. Het toerental wordt in de gaten gehouden door een quartz gestuurde snelheidsregelaar. Om de stof buiten de deur te houden is er een scharnier loze stofkap.

De set en werkwijze

We besluiten om het drietal Roksan componenten aan te sluiten d.m.v. Chord Clearway interlinks en luidsprekerkabels. We kiezen dit maal voor AudioVector QR3 luidsprekers. De QR 3 past qua prijsstelling en design erg mooi bij Roksan Atessa in titanium uitvoering. Naast het optische zijn we uiteraard ook te spreken over de audiokwaliteit die ontstaat als we Roksan en AudioVector combineren. De stroomvoorziening is als vanouds geregeld door de welbekende Powerigel en het netwerk heeft als basis de Silent Angel Bonn N8 met Forester voeding. Het netwerkverkeer stroomt door Chord C-stream netwerkkabels. Aangezien we de beschikking hebben over drie verschillende bronnen, hebben we besloten om voor alle media het zelfde album van een artiest band of combo te gebruiken. Gelukkig kunnen we bij Lexicom beschikken over enkele pareltjes en hifi-must-haves op zowel vinyl en CD.

Daarbij proberen we remasters te vermijden om de vergelijking representatief te houden. Het streamen doen we met Tidal en ook daar kiezen we zo veel mogelijk originele uitgaven.

Tranen van geluk

We beginnen met het album Tears of Joy van Antonio Forzione op vinyl. Het betreft een fraaie 180 gram uitgave. Zodra de naald in de groef gezakt is bij de Atessa platenspeler kan het feest beginnen. We horen een mooi direct aangetokkelde gitaar iets links van het midden. Forzione wordt vergezeld door percussie instrumenten, contrabas een cello en een accordeon. De gitaarsound heeft iets tastbaars de verschillende manieren van het aanslaan van de gitaarsnaren zijn goed waarneembaar, de cello gromt er bij tijd en wijlen mooi doorheen en het laag, gedragen door de contrabas, vormt een mooi en diep fundament. Alles klink mooi ruimtelijk en het z.g. galmstaartje heeft een mooie kwaliteit.

Het Atessa CD loopwerk is vervolgens aan de beurt. Wat meteen opvalt is dat het totaalbeeld wat donkerder is en de verschillende instrumenten iets minder los van elkaar waarneembaar zijn. De ruisvloer is wel een stuk lager zodat de stille passages ook echt stil zijn. Ook opvallend is dat de cello wat dunner lijkt te klinken en minder gromt dan bij de vinyl weergave. Het stereobeeld is wat minder breed, maar wel consistenter.

We schakelen over naar de BlueOS ingang op de Atessa versterker en luisteren opnieuw naar Tears of Joy via streaming service Tidal.

Het lijkt een beetje op thuiskomen dit. De precisie en dynamiek die we zo mooi vonden bij de langspeelplaat lijkt wedergekeerd maar dan nu gecombineerd met de rust en stilte van de CD weergave. Toch blijft het directe bij de aanslag van snaren, het aanstrijken van de cello alsmede de transiënten in het slagwerk bij de weergave van vinyl hier een beetje achter te blijven. Dat streaming bij deze muziek duidelijk de CD verslaat is opmerkelijk. We voeden de dac van de Atessa versterker met min of meer dezelfde digitale informatie. Sterker nog, de bitdiepte via de SPDIF aansluiting bij de CD is groter dan die van het gestreamde flac bestand  via Tidal

De overzijde

Van het album Brothers in Arms van Dire Straits kiezen we het nummer Right Across the River. We waren beland bij de BluOs streamer in de Atessa versterker dus beginnen dit keer met de Tidal stream. Het donkere dat we bij het vorige nummer hoorden bij CD, lijkt nu bij het het streamen van toepassing. Ook valt op dat we het volume nogal op moeten schroeven. Het totaalbeeld is wat rommelig, maar klinkt wel aangenaam en nooit schreeuwerig, wat het gitaarspel van Mark Knopfler bij dit nummer wel een beetje zou moeten hebben.

We pakken meteen door naar vinyl. We hebben een exemplaar van het album Brothers in Arms op een standaard uitgave die vermoedelijk stamt uit het jaar van uitgave te weten 1985. Kort door de bocht is het een “klapper-wapper” uitgave uit papa’s oude vinyl verzameling. De verwachtingen zijn dus wisselend.

Na de eerste noten zijn we echter zeer positief verrast! De versterker moet in ieder geval een stukje terug in volume om op hetzelfde niveau als bij het streamen te spelen. Het is gewoon een feest! Veel meer dynamiek dan bij het streamen, de stem van Knopfler is veel groter en kent een betere dictie. De gitaar klinkt lekker rauw en drums komen veel beter uit de verf en zijn vooral krachtiger. De kopersectie is subtiel, maar komt beter uit de verf dan bij het streamen. Dit hadden wij echt niet verwacht!

De lat ligt nu hoog voor de CD speler. We starten het nummer van de CD die vermoedelijk ook uit 1985 stamt en zeker geen latere remaster is. Het volume moet iets omhoog, maar niet zo extreem als bij de audiostream het geval was. Het slagwerk en de basgitaar zitten dicht tegen de weergave op vinyl aan en de doortekendheid en dynamiek zijn zeker beter dan bij het streamen. Toch missen we het losse, dynamische maar ook precieze van de weergave op vinyl. Om dat te bevestigen schakelen we weer terug naar de langspeelplaat. Dat voelt echt als thuiskomen! We beginnen de vinyl renaissance te begrijpen.

Het meisje van Ipanima

We springen even een ruime 20 jaar terug in de tijd vanaf Brothers in Arms om bij het notoire album van Oscar Peterson Trio We’ve got requests uit te komen. De CD-speler is nog warm, dus we beginnen nu maar eens met de CD. Ondanks het feit dat we hier met een Sergeant Pepper-achtige benadering van het stereo beeld te maken hebben (slagwerk hard geplaatst op links, piano in het midden en de contrabas hard op rechts) Klinkt dit fameuze trio mooi coherent en is het klankbeeld op deze eerste uitgave op CD na de uitgave op vinyl van 1964

De klankechtheid in de piano is een component dat er met kop en schouders bovenuit steekt, ondanks dat de microfoon voorversterkers af en toe wat lijken te vervormen.

We wenden ons tot de uitgave op het zwarte goud. We mogen het met recht zwart goud noemen aangezien het bij deze LP gaat om een 180 gram versie uit het jaar van uitgave. De balans is heel anders vergeleken met de CD. De piano speelt iets rechts van het midden en zit verder naar achteren in het stereobeeld. De instrumenten zijn wel iets fijnzinniger dan bij de weergave op CD, maar je zou dat ook als wat dunner kunnen omschrijven. Er is wel een prettige luchtigheid aanwezig die ons er toe aanzet om het volgende nummer te blijven beluisteren in plaats van ons naar de draaitafel te snellen om de arm lift een zetje naar boven te geven.

Ondanks de aanwezigheid van een hypermoderne remaster op MQA van Peterson kiezen we voor de uitgave uit de jaren 90 binnen Tidal. Het lijkt erop dat dit dezelfde uitgave is die we op CD hebben. Ook hier weer een andere balans. De piano, wederom gepositioneerd iets rechts van het midden is minder doortekend en “mompelt” zich een beetje een weg in het stereobeeld. Slagwerk zit nog meer in de linker luidspreker gevangen en de contrabas in de rechter dan bij de vorige twee weergave media. De ruisvloer ligt wel beduidend lager dan bij de CD en vinyl uitgaven.

De CD uitgave is bij dit album van Peterson dus eigenlijk het meest boeiend om naar te luisteren, maar bij de oer-uitgave op vinyl was er een prettige balans en luchtigheid die ons het volgende nummer al dan niet onbewust deed willen luisteren.

Spetters naast de waterval

Vanuit de jaren zestig maken we een sprong in de tijd naar een langspeelplaat uitgebracht aan het begin van die vermeende vinyl renaissance. Doorgewinterde hifi liefhebbers zullen warme gevoelens krijgen bij het horen van de naam Stockfish Records gevestigd bij onze oosterburen. Een singer songwriter die haar materiaal o.a. uitbrengt op dit label is Sara K. We hebben het geluk dat we bij Lexicom een zogenaamde direct to metal master cut-uitgave bezitten van het album Water Falls van Sara K.

U raadt het al; vinyl mag nu weer eens het spits afbijten. Dat de tijd niet stil heeft gestaan op het gebied van audio opnamen alsmede het proces van het maken van een LP bewijst deze specifieke uitgave van dit album overduidelijk. We horen bij het nummer All Your Love een mooi vol klankbeeld met prachtig doortekende (steel)gitaren op weloverwogen logische plaatsen in het stereobeeld. De stem van Sara K klinkt natuurlijk. Op enkele typische bijgeluidjes die verraden dat het hier om een langspeelplaat gaat zou je zomaar het gevoel kunnen bekruipen dat je naar een moderne uitgave op hogere resolutie of een Super Audio CD aan het luisteren bent. De Roksan Atessa draaitafel draait z’n hand er in ieder geval niet voor om!

Ondertussen hebben we via de BluOS app bij Tidal de digitale streaming variant van Water Falls gevonden en starten All Your Love. Op het zelfde volume is de totaalklank wat dunner, maar kent wel een prettige rust en verfijning. De stem van Sara K staat iets losser dan bij de LP.

Toch missen we hier het overweldigende van de Direct Metal Master Cut Vinyl uitgave een beetje. Zelf de karakteristieke tikjes van het vinyl begonnen we te missen.

De hekkensluiter van deze Stockfish vergelijking is de variant uitgebracht op CD. De eerste noten doen sterk denken aan de weergave via Tidal, maar dan met wat meer ruimtelijkheid en diepte. Ook de stem van Sara K klinkt groter en staat iets losser in het midden. Wat het meest fascineert is het meer robuuste laag. De basgitaar is beter te volgen en klinkt voller. De totaalbeleving zweeft ergens tussen wat we hoorden op LP en de weergave via Tidal. De CD heeft wel verreweg de beste “basmanagement”

Maar wat hebben we nu geleerd?

Als we de balans opmaken van de vergelijkingen lijkt de weergave op vinyl van alle bovengenoemde nummers steeds de voorkeur te krijgen. We zijn zorgvuldig te werk gegaan bij het kiezen van de uitgaven zodat we niet per ongeluk remasters met oerversies vergeleken hebben. Wellicht was de “Stockfish challenge” met Sara K in de hoofdrol wel de meest representatieve. Zowel de plaat als de CD kwamen tegelijk uit rond 2004 en de Tidal stream zal ongetwijfeld een rip zijn van de CD. Toch waren ook hier verschillen.

Het moet wel gezegd worden dat de Roksan Atessa platenspeler de meest kostbare bron is. Maar liefst twee keer de prijs van het CD loopwerk. Dat geldt overigens ook voor de prijs van een langspeelplaat zelf. Die is vaak zomaar het dubbele van de prijs van de CD!

Maar moeten we nu allemaal weer platen gaan draaien en de CD en streaming de rug toe keren? Nou, we kunnen u geruststellen! Als laatste hebben we toch nog even wat hoge resolutie streams en remaster CD’s gevoerd aan de AudioVector luidsprekers. Dan verandert alles weer en kunnen we u eigenlijk alleen maar aanbevelen om dan maar de complete Atessa set aan te schaffen!

Kiest u het medium gewoon aan de hand van uw gemoedstoestand op dat moment; kaas met wijn bij een LP hoes, CD omdat die uitgave een completer boekje met informatie heeft en streaming sowieso vanwege het oneindige aanbod en het gemak. Gewoon omdat het kan!

Meer informatie over alle Roksan Attessa componenten vindt u hier