Review: B&W 803 Diamond vergeleken met de 802 Diamond luidsprekers aan een top-set van Naim en Chord

De Bowers & Wilkins 803 Diamond luidsprekers vergeleken met de 802 Diamond, gebruik makend van dezelfde topkwaliteit Naim-apparaten en dezelfde Chord-bekabeling (deel 2)

Op 10 december 2013 heb ik de recensie van de Bowers & Wilkins 802 Diamond luidsprekers gepubliceerd. Omdat ik op dezelfde luister-avond (22 november 2013) niet alleen de 802 Diamond, maar ook de 803 Diamond heb beluisterd aan dezelfde fabelachtige audioset, heb ik de recensie van de 802 Diamond “deel 1” genoemd. Dit is deel 2, waarin ik mijn luisterervaringen met de 803 Diamond noteer en tevens de twee B&W-broers vergelijk.

Klik op deze link voor de recensie van de B&W 802 Diamond en een uitgebreide beschrijving van de Naim audioset met de bekabeling van The Chord Company. Een combinatie om je vingers bij af te likken…

De B&W 803 Diamond heeft een vriendelijker prijskaartje en kan daarom een goed alternatief zijn voor wie de sublieme 802 Diamond niet “budgettair verantwoord” vindt.
In de 803 Diamond zijn heel veel technologieën verwerkt, die ik eerder in de 802 Diamond aantrof. Natuurlijk valt als eerste de diamant-tweeter op, die bovenop de 803 Diamond in de kenmerkende druppelvormige behuizing met Nautilus-buis is gemonteerd.
Maar ook de gele FST-middentoner is identiek aan die van de 802 Diamond. Bij de 803 Diamond is de FST-driver niet in een Marlan-bol ondergebracht, maar heeft hij een eigen “kamer” in de luidsprekerbehuizing gekregen. De manier van monteren is dezelfde: niet met schroeven in het front, maar met een staaf, die in de achterzijde van de driver wordt geschroefd en die met een fraai afgewerkte moer op de achterzijde van de luidsprekerbehuizing wordt vastgezet. Daarbij zorgt de speciale Raychem-gel ook in de 803 Diamond voor de unieke ontkoppeling.
Net als bij de 802 Diamond nemen ook hier de woofers het grootste deel van de behuizing in. De 803 Diamond heeft exact dezelfde Rohacell-woofers als de 802 Diamond, maar ze zijn nu iets kleiner. In plaats van twee woofers van 200mm heeft de 803 Diamond er drie van 180mm. De Flowport basreflex-opening zit in de onderzijde van het front.
Uiteraard heeft ook de 803 Diamond een scheidingsfilter met zo min mogelijk onderdelen. In combinatie met kwalitatief hoogwaardige componenten is dit volgens B&W de juiste manier om het signaal puur te houden.
Zie deel 1 voor een uitgebreidere beschrijving van de drivers; de link staat hierboven.

De 803 Diamond heeft niet het opvallende uiterlijk van de 802 Diamond. Hij lijkt meer op een “normale” luidspreker, al is het nog steeds geen kleine jongen. Met een hoogte van ongeveer 117 cm, een breedte van bijna 31 cm en een diepte van 46 cm zie je hem niet makkelijk over het hoofd… Waar de 802 Diamond 72 kilo op de weegschaal brengt, houdt de 803 Diamond het op 41 kilo. De bouwwijze van de behuizing is vergelijkbaar: staande golven en resonanties worden voorkomen door een rondlopende achterzijde, zijkanten die niet parallel lopen, onder- en bovenzijde die niet parallel lopen en natuurlijk het Matrix-verstevigingssysteem.
Ook bij de 803 Diamond treffen we onderaan de achterzijde twee paar stevige terminals van zuurstofarm koper aan, die gelukkig niet zijn voorzien van “rottige blikken plaatjes” tussen de biwiring-aansluitingen, maar van kabelbrugjes. Ik kan het niet vaak genoeg benadrukken: zo hoort het! Natuurlijk heb ik, net als bij de recensie van de 802 Diamond, de aanwezige Chord Sarum brugjes gebruikt, omdat ik toch al de hele Sarum-familie aan het werk had gezet.

Net als de 802 Diamond is ook de 803 Diamond gehuld in de schitterende chique “Piano Black Gloss”-afwerking. Natuurlijk is die afwerking een kwestie van smaak, maar ik houd er van. Mijn vrouw ook, gelukkig. De elegante ronding in de kast wordt fraai geaccentueerd door de diepe glans van de zwarte lak. De kwaliteit van het lakwerk is bijzonder hoog. Nu de klank nog…

Luisteren – de 803 Diamond in vergelijking met de 802 Diamond
Om de vergelijking eerlijk te houden, gebruik ik dezelfde muziekstukken die ik ook op de 802 Diamond heb afgespeeld, in dezelfde volgorde.
Gelijk valt op, dat de 803 Diamond niet alleen qua uiterlijk, maar ook qua klankbalans afwijkt van de 802 Diamond. Hoe zal ik dat formuleren? Ik zal het overdrijven om het duidelijk te maken: waar de 802 Diamond doet denken aan een grote studiomonitor, is de 803 Diamond meer een “traditionele” luidspreker. De 803 Diamond geeft me meer het bekende “B&W-gevoel”, maar dan wel op topniveau en tot in de puntjes geperfectioneerd!
Wie bang is dat het hoog misschien zal overheersen omdat de tweeter in een eigen behuizing bovenop de luidspreker staat, kan gerust zijn: de hoogweergave is sprankelend, levendig en gedetailleerd, maar uitstekend geïntegreerd in een fraai totaalbeeld.

Bw-802-Wh-2-lexicom-multimediaLuisterend naar La Voce Del Silenzio van Andrea Bocelli word ik getrakteerd op een rijk klankpalet, dat nauwelijks onderdoet voor dat van de 802 Diamond. De verschillen zijn vrij klein: Andrea staat iets verder naar voren, maar dat is verder niet van invloed op de kwaliteit van de weergave. Belangrijker is, dat zijn stem nog steeds ontroert en boeit. Ook hier weer de ongelooflijke souplesse en de meeslepende muziekbeleving. Akoestische instrumenten hebben dezelfde mooie textuur en worden realistisch neergezet, waarbij aangetekend dient te worden dat de 803 Diamond in vergelijking met de 802 Diamond een lichte voorkeur heeft voor het lagere midden en het laag. De dynamiekweergave is een tikkie compacter, maar blijft bovengemiddeld goed. De detailweergave is subliem, zonder opdringerig te worden. De muziek blijft overeind en ontaardt niet in een verzameling details zonder muzikaal totaalbeeld. Ik geniet van het realistische stereobeeld, de uitstekende plaatsing van de instrumenten en de oorstrelende subtiliteit in de klank.

Het volgende stuk (ik bedoel de muziek) is Adele met Make You Feel My Love. Ik heb inmiddels ervaren, dat dit nummer heel goed òf heel irritant kan worden weergegeven, afhankelijk van de totale audioset. De Naim-keten doet het uitstekend, de Chord Sarum-bekabeling transporteert de signalen zonder ze te verpesten (wat niet zo vanzelfsprekend is als het lijkt) en dus komt het nu op de 803 Diamond aan. Ik word niet teleurgesteld, want de stem van Adele komt mij op een uitnodigende manier tegemoet, compleet met alle subtiliteiten, dynamiek en emotie. Wat is dit mooi! Wat kan dit nummer prachtig klinken, wanneer alles klopt en de audioketen perfect samenwerkt. De vleugel komt een beetje compacter en warmer uit de 803 Diamond dan uit de 802 Diamond. Niet dat de vleugel slechter klinkt, het is alleen anders. De strijkers komen zijdezacht, realistisch en met een bijna voorname terughoudendheid uit de luidsprekers. Snaren, kast en strijkstok-bewegingen zijn gedetailleerd aanwezig. De tweede stem is ook nu weer beter geplaatst dan ik hem meestal hoor. En dan te bedenken, zoals ik in deel 1 al schreef, dat de opnamekwaliteit niet geweldig is. Dat maakt deze prestatie nòg opmerkelijker.

charles-aznavour-lexicomCharles Aznavour staat al klaar om mij te laten horen, dat ook zijn stem “très formidable” uit de 803 Diamond komt. Doordat de 803 Diamond iets meer de nadruk op het lagere midden en het laag legt, hoor ik nu andere dingen dan bij de 802 Diamond. Aznavour is iets minder duidelijk vóór het orkest geplaatst. De gitaarsnaren zijn uitstekend hoorbaar, maar iets donkerder dan bij de 802 Diamond. De diepe bas wordt nog eens extra benadrukt en geeft een apart accent aan het nummer. She blijft een prachtnummer, al is het niet in topkwaliteit opgenomen. Maar als ik kan kiezen tussen  de soepele, warme stem en het grappige Franse accent van Charles Aznavour of de “grindmolen-stem” van Leonard Cohen, weet ik het wel! De rijk klinkende vleugel en de gedetailleerde weergave van de gitaar blijven mij boeien. De iets andere klankbalans van de 803 Diamond is niet storend en doet eigenlijk geen afbreuk aan de kwaliteit.

Het elektronische synthesizer-geweld van Gino Vannelli betekent een forse omschakeling. De 803 Diamond maakt op zijn eigen manier een feestje van Son Of A New York Gun. Het totale klankbeeld lijkt iets “softer” dan dat van de 802 Diamond, maar de detailweergave is uitmuntend. Ook de 803 Diamond laat zich niet gek maken en blijft ook in drukke passages een schitterend gedifferentieerd klankbeeld geven, dat recht doet aan de muziek. De elektronische effecten, de stem van Gino, de vele synthesizerklanken, het komt allemaal perfect uit de 803 Diamond. Doordat de weergave iets “softer” is, worden de scherpe randjes hier en daar een beetje gepolijst en dat is in dit geval best prettig. Toch overheerst de indruk van een gemakkelijke weergave, van een luidspreker die alles aankan. Een open geluidsbeeld zonder neiging tot dichtlopen zorgt voor een fijne luister-ervaring.

Ik ga verder met Money van Pink Floyd. De 803 Diamond geeft een beetje extra gewicht aan de basgitaar en dat zorgt voor een mooi fundament onder het nummer. De verstaanbaarheid van de stemmen is uitstekend, het gerinkel van het muntgeld twinkelt uit de luidspreker en ook het kassamechaniek is realistisch aanwezig. De elektronische effecten worden erg mooi weergegeven en de 803 Diamond maakt er een sfeervol nummer van. De saxofoon is iets warmer, maar niet onplezierig. De drums, die dit nummer voortstuwen, doen dat door de iets donkerder afstemming van de 803 Diamond nog iets nadrukkelijker dan bij de 802 Diamond. De bekkens zijn bijna perfect gedetailleerd. Elke tik is exact hoorbaar en de metalige toon van elk bekken is helder aanwezig. Het uiterst fraaie gitaarwerk en het muzikale weergavebeeld maken, dat ik het nummer twee keer draai.

De klassieke stukken zijn aan de beurt. Eerst het orgelwerk van Bach, gespeeld door Leo van Doeselaar. Ik houd erg van orgels, dus net als bij de 802 Diamond draai ik nu het volume nòg iets verder open. De NAP 300 is niet onder de indruk en geeft mij, waar ik om vraag. Na enkele minuten luisteren vraag ik mij af: wat vind ik nu mooier? De bijna studiomonitor-achtige weergave van de 802 Diamond of de iets warmere klank van de 803 Diamond? Een moeilijk te beantwoorden vraag, want het orgel wordt door beide luidsprekers in volle glorie weergegeven. Levensecht en gedetailleerd. Van de hoogste (fluit)tonen tot de diepste pedaal(bas)tonen, het is er allemaal. Elk register is hoorbaar, het stereobeeld is uitstekend en laat mij horen, op welke plaats in het orgel de dan klinkende pijpen zich bevinden. Afgezien va de iets warmere klank is het enige verschil, dat de kerk en het orgel iets compacter lijken via de 803 Diamond en dat ik een klein beetje minder informatie over de akoestiek krijg. Ook lijkt de nagalm iets korter.

Tenslotte komt mijn referentie-CD Arabesque aan de beurt. Ik luister weer naar de inmiddels overbekende stukken en verbaas me er over, dat de 803 Diamond mij ondanks de iets andere klanksignatuur van het begin tot het einde boeit. De gedefinieerde weergave van een barokorkest, waarbij elke melodielijn en elk instrument haarfijn te volgen is, de boeiende en warme solocello die bijna live in de winkel aanwezig lijkt te zijn, de natuurlijke weergave van een concertvleugel, ik kan zo wel blijven doorgaan. Mijn waarnemingen blijven steeds dezelfde: de 803 Diamond is in vergelijking met de 802 Diamond iets warmer van klank en heeft een lichte voorkeur voor het lage midden en het laag, geeft een iets compactere afbeelding, een iets compactere dynamiekweergave en een beetje minder informatie over de akoestiek van de opnameruimte, maar dat is alles. De 803 Diamond geeft stemmen en instrumenten realistisch weer, laat niets verloren gaan van de muzikaliteit en de emotie en geeft een prachtig, gedetailleerd en genuanceerd stereobeeld.

Conclusie
Wanneer je als recensent de opdracht krijgt om twee topluidsprekers van Bowers & Wilkins te beluisteren en je krijgt daarvoor de beschikking over een bijzonder hoogwaardige Naim-audioset met al even hoogwaardige bekabeling van The Chord Company, heb je mijns inziens niets te klagen. Er zijn rottiger klussen te bedenken. Ik geef toe, een comfortabele leunstoel en een goed glas Schotse whisky hadden de setting helemaal perfect gemaakt, maar je kunt (helaas) niet alles hebben.

802_803_LexicomDe 802 Diamond vergelijken met de 803 Diamond is geen eenvoudige opgave. Het gevaar bestaat, dat ik de ene luidspreker te negatief beoordeel wanneer ik de andere voortrek. Dat zou volkomen onzin zijn, want we hebben het hier over twee bijzonder goede luidsprekers, die ieder hun eigen karakter hebben. Bovendien zit er een niet onaardig prijsverschil tussen de 802 Diamond en de 803 Diamond, dus je kunt niet verwachten dat ze allebei alles even goed doen. Ergens moet dat prijsverschil toch aan te merken zijn, nietwaar?

De 802 Diamond is het iets kleinere broertje van de grote 800 Diamond, die heel vaak wordt ingezet als studiomonitor. Dat hoor je duidelijk aan de 802 Diamond: ook deze luidspreker heeft dat studiomonitor-karakter. De 802 Diamond is een meester in het zeer neutraal en zeer gedetailleerd weergeven van de muziek. Hij maakt niets mooier dan het is: garbage in is garbage out. Goede opnamen klinken fenomenaal mooi en bij minder goede opnamen worden de fouten onmiddellijk hoorbaar. De plaatsing van stemmen en instrumenten is perfect en het stereobeeld wordt zowel in de breedte als in de hoogte en diepte uitmuntend neergezet. Een topklasse High End luidspreker.
In “deel 1”, mijn recensie van de 802 Diamond, schreef ik: “…het is bijna eng realistisch. Ik ben diep onder de indruk van de moeiteloze dynamiek, de schilderachtige kleurenpracht en het concertzaal-achtige stereobeeld. Elk stuk muziek wordt verheven tot kunstwerk en op een ongelooflijk natuurlijke wijze gepresenteerd. Ik luister niet naar een verzameling apparaten, ik luister naar muziek in zijn puurste vorm. Zo veel kwaliteit, zo veel prachtige muziek, het maakt een mens nederig.” Daar sta ik nog steeds achter. De B&W 802 Diamond is een formidabele luidspreker, die zijn pittige prijskaartje zonder twijfel waarmaakt.

Gezien het prijsverschil verwachtte ik, dat de 803 Diamond het erg zwaar zou krijgen in vergelijking met z’n grotere broer. Na gedane luister-arbeid ben ik tot de conclusie gekomen, dat er inderdaad duidelijke verschillen zijn aan te wijzen, maar dat de 803 Diamond niet genadeloos door de mand valt in vergelijking met de 802 Diamond.
De verschillen zijn als volgt te omschrijven: de 803 Diamond is iets minder neutraal, heeft een lichte voorkeur voor het lage midden en het laag en klinkt iets warmer. Qua stereobeeld, dynamiekweergave en akoestische informatie is de 803 Diamond een “802 Diamond op een kleinere schaal”. De familiegelijkenis is hoorbaar, maar de verschillen evenzeer. Maakt dat de 803 Diamond een mindere luidspreker? Mede gezien het prijsverschil zeg ik met overtuiging: NEE. De 803 Diamond is een bijzonder goede luidspreker, die zijn eigenaar trakteert op High End muziekweergave van een zeer hoog niveau. De integratie tussen de drivers is uitstekend, de detailweergave en de plaatsing van stemmen en instrumenten is dik voor elkaar en de muzikaliteit is boven elke twijfel verheven.
Een bijkomend voordeel is, dat de 803 Diamond wat makkelijker een plaats vindt in woonkamers, waarin de 802 Diamond niet tot zijn recht zou komen. De keus is aan u!