Review: Audio Physic Classic 30 en Bowers & Wilkins CM10 vloerstaande luidsprekers

Vergelijkende luistertest: topmodel tegen topmodel

Recentelijk hebben twee gerenommeerde luidsprekerbouwers nieuwe topmodellen uitgebracht voor twee populaire luidspreker-series. Het roemruchte Britse merk Bowers & Wilkins, opgericht in 1966 in Worthing, Engeland, introduceerde de CM10 als topmodel van de succesvolle CM-serie. Het iets jongere Duitse merk Audio Physic, in 1985 opgericht in Frankfurt, zette de kroon op de Classic-serie door de Classic 30 uit te brengen.

BowersandWilkins_CM10-Gloss_Black_Close-upBowers & Wilkins CM10
De CM10 is een technisch interessante luidspreker. Dit topmodel lijkt het gat tussen de bijzonder mooie, maar prijzige 800-serie en de meer betaalbare CM-serie te willen vullen. Opvallend is de tweeter, die in een aparte behuizing op de luidspreker is gemonteerd. Deze opstelling zien we ook bij de 800-serie. De voordelen zijn: een bredere spreiding van de hoge tonen, een nauwkeuriger gedefinieerd stereobeeld en een optimale afscherming tegen resonanties van de woofers. Dit zou zich volgens B&W moeten vertalen in een ruimtelijker en natuurlijker weergave.
De behuizing van de tweeter ziet er weliswaar eenvoudiger uit dan die op de 800-serie, maar vergis u niet: B&W heeft hier veel aandacht aan besteed. De aluminium behuizing is inwendig extra verstevigd met een nieuw ontworpen aluminium profiel, waarmee de rondheidsvervorming van de spreekspoel in de top van het frequentiebereik wordt voorkomen. Dit zorgt voor een grotere accuratesse en dus een grotere zuiverheid en helderheid.
De kast van de CM10 is exact even hoog en breed als die van de CM9, wanneer u de tweeter niet meetelt. Omdat die tweeter nu in z’n eigen hok zit, kwam er wat ruimte vrij in de behuizing. Dus zijn alle drivers naar boven opgeschoven en is een extra woofer gemonteerd. Hierdoor is het effectieve basoppervlak van de CM10 ongeveer de helft groter. In combinatie met de diepere kast is het resultaat een lager doorlopende, vollere bas met een lagere vervorming en een betere spreiding.

De CM10 heeft een met koolstofvezel versterkte aluminium tweeter. Het ontwerp is afgeleid van de tweeter die in de PM1 wordt gebruikt. Verder is deze tweeter voorzien van de kenmerkende Nautilus buisbelasting, waardoor ongewenste resonanties aan de achterzijde worden geminimaliseerd.
De drie woofers zijn gemaakt van een papier/Kevlar-mix; dit type woofer wordt in alle vloerstaanders van de CM-serie gebruikt. In vergelijking met vroegere versies is deze woofer nu iets minder stijf, mogelijk door een andere papier/Kevlar-verhouding. Dit moet de integratie met andere drivers verbeteren.
Dan blijft er nog één driver over om te bespreken: de middentoner. Uiteraard kiest B&W hier voor de inmiddels beroemde gele FST-unit. Dit is een driver zonder flexibele rand (vandaar Fixed Suspension Transducer), die is vervaardigd van geweven Kevlar-vezels, verstevigd met kunsthars en verzegeld met een polymeer. In plaats van de bekende flexibele rubberen ring is de conus opgehangen in een dunne rand schuimpolymeer. Nieuw bij de CM10 is de ontkoppeling tussen FST-driver en kast, waardoor resonanties van de woofers zo min mogelijk invloed hebben op de weergavekwaliteit. Ook deze techniek is afgeleid van de 800-serie.

Audio-Physic-Classic-30-Alu-White-lexicom-multimediaAudio Physic Classic 30
Bij Audio Physic is de Classic 30 net zo hoog en breed als de Classic 20, maar alleen een stukkie dieper. Net als bij de B&W CM9 en CM10 (afgezien van die tweeter). Het maakt de Classic 30 tot een statige en imposante verschijning, vooral wanneer u kiest voor de fraaie afwerking met glasplaten. Die glasplaten hebben trouwens niet alleen een optisch effect, ze hebben ook invloed op de weergave. De sandwich-constructie van de kast wordt extra versterkt door de glazen buitenzijde, waardoor resonanties nòg effectiever worden onderdrukt. De recensie-exemplaren zijn met glas afgewerkt.

In tegenstelling tot de CM10 is de Classic 30 geen echte drieweg-luidspreker, maar een “twee-en-een-half-weg”. Dat betekent, dat de middentoner en de midden/laag-driver in het middengebied parallel werken, waarbij de laatste ook een deel van de basweergave op zich neemt. In de bas werken de midden/laag-driver en de basmodule deels parallel, tot ongeveer 500Hz. Onder die grens neemt de basmodule het verder alleen voor z’n rekening. Deze overlapping moet er voor zorgen, dat de integratie van al die drivers optimaal is en de Classic 30 een zeer homogene weergave biedt.
De Classic 30 heeft in het front (van boven naar beneden) een middentoner, een tweeter en een midden/laag-driver.
De middentoner is voorzien van een hoekige faseplug, die star met het magneetsysteem is verbonden. Hierdoor verminderen de compressie-effecten in dit gevoelige frequentiegebied en verbetert de koeling van het systeem. Dit alles moet de vervorming op een extreem laag niveau houden.
De tweeter heeft een vrij groot stoffen membraan (30mm) dat bestaat uit geweven en geïmpregneerde vezels. Om het membraan bevindt zich een halfronde surround en een stervormig uitgesneden ring van schuimstof, die een gelijkmatige afstraling moet bewerkstelligen.
Tenslotte is er een midden/laag-driver die ongeveer gelijk is aan de middentoner, zij het zonder de hoekige faseplug en met een iets andere spreekspoel en magneet.

Tenslotte? Nou nee, want in de behuizing bevindt zich een onzichtbare verrassing in de vorm van een basmodule met twee woofers van 18 cm diameter. De ene “kijkt” naar rechts en de andere naar links. Net als onze premier en vice-premier. Het voordeel van deze opstelling is, dat de resonanties van de twee woofers elkaar opheffen. Slim! Het resultaat qua muziekweergave is: een diep doorlopende en melodieuze bas met een zeer lage vervorming.
Bij Audio Physic wordt aan ieder detail aandacht besteed, hoe klein het ook is. Deutsche Gründlichkeit! Op die manier is de sandwich-bouwwijze ontwikkeld, de driver-technologie en de unieke basmodule. Maar ook worden de aansluitklemmen getest om uit te vinden, wat de verschillen zijn. De conclusie was, dat WBT de meest resonantievrije aansluitklemmen maakt, die ook nog eens superieure geleidende eigenschappen bezitten.

Gebruikte apparatuur
Om deze twee nieuwelingen te vergelijken heb ik in de luisterruimte van Lexicom MultiMedia de volgende Naim-set gebruikt: NAC 282 voorversterker, NAP 200 eindversterker, ND5 XS netwerkspeler. De ND5 XS haalt zijn muziek van een UnitiServe. De ND5 XS is op de NAC 282 aangesloten met Chord Signature Tuned Aray interlinks en de luidsprekers worden met Chord Signature luidsprekerkabels aan de NAP 200 gekoppeld. Tussen Nac 282 en NAP 200 zit de standaard Naim DIN-interlink. Omdat het netwerk niet goed werkte, is de UnitiServe later met een Chord Indigo Plus Digital aan de ND5 XS gekoppeld. Een ongebruikelijke omweg, maar het werkt en daar gaat het om.

Andrea-BocelliLuisteren
Voor een eerste indruk kies ik een nummer, dat ik inmiddels door en door ken: La Voce Del Silenzio van Andrea Bocelli. De CM10 verwent mijn oren met een volwassen weergave, waarin ik weliswaar duidelijk het “B&W-geluid” herken, maar die ook behoorlijk neutraal, fraai doortekend en muzikaal is. De extra woofer maakt de CM10 tot een rijk klinkende luidspreker en de bijna vrijstaande tweeter accentueert het prachtig brede stereobeeld. Al met al een zeer aantrekkelijke kandidaat. De stem van Bocelli klinkt warm, het orkest speelt kamerbreed en met name de strijkers vloeien soepel uit de luidsprekers. De plaatsing, een belangrijk aspect, is helemaal in orde. Het klankbeeld komt overeen met het visuele beeld, dat ik mij van een DVD herinner.
Nu de Classic 30. Die laat onmiddellijk horen, wie de sleutel tot de diepste baskelder heeft. Waar de CM10 doorloopt tot 45Hz bij +/- 3dB, gaat de Classic 30 dankzij de innovatieve basmodule verder naar beneden en stopt pas bij 31Hz. Dat is geen bas, dat is een afgrond! De weergave van de Classic 30 is zeer neutraal, open, ruimtelijk en exact gedefinieerd. De plaatsing lijkt bijna vastgespijkerd, zó exact klinkt de Classic 30. De opnameruimte lijkt groter te zijn dan bij de CM10 en ook de afstand tussen Bocelli en het orkest is ongeveer een halve meter groter. Verder valt op, dat de weergave nòg detailrijker lijkt dan die van de CM10. Kort na het “overschakelen” mis ik de warmte van de CM10, maar na een korte gewenningsperiode valt de bijna extreme neutraliteit op. Een heel bijzondere luidspreker.

Bij voorkeur beluister ik luidsprekers zonder frontjes, maar de Classic 30 is volgens mij ontworpen om met frontjes te worden gebruikt. Zonder frontjes kan het hoog een tikkie overheersen en soms zelfs een kleine neiging tot scherpte vertonen. De Classic 30 wordt met twee frontjes geleverd: een klassiek doekfrontje en een open MDF frontje met uitsnijdingen voor de drie drivers. Dat laatste frontje is mijns inziens alleen bruikbaar in sterk gedempte ruimtes, waar het hoog een oppepper nodig heeft. Ik beluister de Classic 30 met het doekfrontje, want dat geeft de mooiste klankbalans.
De CM10 kan rustig zonder frontjes worden beluisterd, sterker nog, ze klinken in mijn beleving levendiger zonder frontjes. Meer open, met een breder stereobeeld en duidelijker hoorbare details. De tweeter heeft z’n eigen hok en dus ook z’n eigen frontje. Een metalen roostertje, dat alleen met speciaal gereedschap verwijderd schijnt te kunnen worden. Of met grof geweld, maar dat levert schade op en ik vermoed, dat Lex en Patrick dat niet zo leuk vinden. Bovendien is dat roostertje functioneel en helpt het de tweeter om een optimale spreiding te realiseren. En het beschermt de kwetsbare tweeter tegen nieuwsgierige vingers. Lekker laten zitten, dus.

Adele zingt make you feel my love, een nummer waarmee zij mij altijd kippenvel bezorgt. De Classic 30 maakt er een grootschalig optreden van. De vleugel klinkt majestueus en krijgt alle ruimte. Ook de andere instrumentalisten kunnen breeduit gaan zitten, want de ruimte is er. De stem van Adele wordt zeer gedetailleerd weergegeven. De intieme, gevoelige zang, maar ook de luidere uithalen, alles is er in “live”-kwaliteit. Wederom valt de ongelooflijke neutraliteit op, net als de wiskundig exacte plaatsing en het stereobeeld, dat groot is naar alle kanten: breedte, diepte en hoogte. Vooral die hoogte is niet vanzelfsprekend! De overlapping van de drivers, die ik hierboven heb beschreven, resulteert inderdaad in een prachtig homogene weergave. Heel vaak hoor ik de afstand tussen de drivers, wanneer er twee of drie bovenin zitten en eentje (of twee) in de voet. De Classic 30 heeft daar nauwelijks tot geen last van. Spitzenklasse, meine Herren!
Wanneer de CM10 dit nummer weergeeft, lijkt het alsof de opname in een wat kleinere ruimte heeft plaatsgevonden. De klank is intiemer, warmer. Verwart u dit alstublieft niet met een “wollige” weergave, want dat is absoluut niet het geval! Integendeel, alle nuances in de muziek zijn uitstekend te horen. Alleen zit ik nu voor mijn gevoel niet in het midden van de denkbeeldige zaal, maar vooraan. De heldere stemmenweergave is echt heel mooi via de CM10. B&W heeft groot gelijk om de tweeter van de CM10 een eigen behuizing te geven. Het stereobeeld lijkt in eerste instantie iets minder bermbombestendig dan dat van de Classic 30, maar dat is schijn. Even rustig luisteren en alles blijkt perfect stabiel op z’n plaats te staan. De weergave is doortekend, boeiend en gewoon lekker. De vleugel komt prachtig realistisch uit de luidsprekers; de bijzondere stem van Adele geeft mij ook nu weer kippenvel.

Keith-Jarrett-Paris-concert-lexicomIets heel anders nu: Keith Jarrett met Blues van het album The Paris Concert. Ik kan het kort samenvatten: beide luidsprekers zijn in staat om een grote concertvleugel realistisch neer te zetten. Geen probleem. Zowel het bijzondere en boeiende spel van Jarrett als ook zijn “bijgeluiden” (meezingen, brommen, tappen met de voet, etc.) worden perfect weergegeven. Beide luidsprekers doen recht aan deze meesterpianist en zijn vleugel, al brengen ze ieder hun eigen accenten aan. De Classic 30 focust op exactheid, realisme en detail en verrast bovendien met een zeer diepe bas; de CM10 verpakt dit optreden tot een iets intiemere belevenis. De Classic 30 geeft mij ook nu het gevoel dat ik ongeveer in het midden van een enorme zaal zit, terwijl de CM10 mij er van probeert te overtuigen dat de zaal echt niet zó ontzettend groot is en ik bovendien op één van de eerste rijen zit. De kille waarheid zal waarschijnlijk ergens in het midden liggen.

Tenslotte de 3e symfonie van Camille Saint-Saëns, de “Orgelsymfonie”. Het laatste deel is het meest imposant vanwege het voluit inzettende orgel, het orkest dat varieert van ingetogen tot “vol gas” en de niet te onderschatten dynamiek van dit stuk.
De Classic 30 zet de baskelder volledig open en laat zelfs de laagste pedaaltonen van het orgel horen (en voelen!). Ook de pauken, die in dit stuk niet gespaard worden, komen met bijna “live” geweld de luisterruimte in. Het grote symfonie-orkest klinkt heel realistisch, van subtiele dwarsfluiten en zachte strijkers tot een kleurrijk “tutti”, waarbij alles in de strijd wordt gegooid. De cello’s en bassen zoemen mooi diep en beginnen dreigend aan de opbouw voor de grote finale. De koperblazers klinken boven het orkest uit geven een pittig accent, maar zorgen soms voor een miniem scherp randje (maar dat kan ook aan de opname liggen). Het voluit briesende orgel straalt van plezier en klinkt in één woord fabelachtig. Dit is een echt orgel en geen ingeblikte Madurodam-variant!
De CM10 kan qua bas niet helemaal met de Classic 30 meekomen, al is het verschil in de praktijk niet zo groot als de specificaties op papier doen vermoeden. De muziek komt net zo heerlijk imposant de luisterruimte in, zij het op een iets meer ingetogen, beschaafd-Britse manier. De klank is typisch B&W: iets warmer dan de Classic 30, maar wel heerlijk soepel vloeiend. Vooral de strijkers profiteren daar van, maar ook de koperblazers die van de CM10 iets meer een warme bronskleur mee krijgen. Persoonlijk vind ik dat wel lekker. Het orgel wordt ook door de CM10 prachtig imposant en groots weergegeven, net als het orkest. De CM10 heeft geen last van het scherpe randje, dat ik een enkele keer hoorde bij de Classic 30, maar heeft in de allerdrukste passages een héél klein beetje de neiging tot dichtlopen. Maar dat gebeurt zo zelden, dat het verwaarloosbaar is.

Conclusie
Twee uitstekende luidsprekers met totaal verschillende karakters. Welke is beter? Eerlijk gezegd vind ik dat een onzinnige vraag. Uw keuze zal hoofdzakelijk worden bepaald door uw smaak. En dat betreft zowel de klank als het uiterlijk. Door de glazen afwerking is de Audio Physic wat duurder dan de B&W. Qua weergavekwaliteiten bieden beide luidsprekers enorm veel waar voor uw geld. Het zijn allebei “grote jongens”, die wel de nodige ruimte vragen, maar dan ook bovengemiddeld presteren en uw muziek tot leven brengen.
De CM10 is een voorname, typisch Britse gentleman, die niet van goedkoop effectbejag houdt en zich concentreert op het zodanig weergeven van muziek, dat u er ontspannen naar gaat zitten luisteren. Luie stoel, glas wijn, stukje kaas of wat zoutjes, open haard aan, voeten op tafel en lekker genieten. De hele avond lang, zonder dat u er genoeg van krijgt. En de volgende avond weer.
De Classic 30 is een ander verhaal. Een echt Duits product, vergelijkbaar met een Audi: Vorsprung durch Technik. De weergave is zeer neutraal, open, uiterst gedetailleerd. Maar u hoeft niet bang te zijn dat de Classic 30 kil, klinisch of steriel klinkt, zoals de Duitse luidsprekers van twee decennia geleden. Afgezien van alle technische geavanceerdheid is de Classic 30 een echte muziekmachine, die de muziek op een uiterst boeiende wijze weergeeft, waarbij hem geen detail ontgaat.
Waar de CM10 hoorbaar profiteert van de tweeter, die een eigen penthouse heeft gekregen, profiteert de Classic 30 van de afgrond-diepe baskelder. Zo hebben beide luidsprekers hun opvallende punten. Maar ze hebben gemeenschappelijk, dat ze u een hoogwaardige muziekweergave bieden, met een breed en genuanceerd stereobeeld, een uitstekende detailweergave, een realistische klank en een eigen karakter. Met geen van beide luidsprekers zult u zich vervelen. Deze “grote jongens” nodigen uit tot het afspelen van muziek. Heel vaak en heel lang.

Meer productinformatie of bestellen?
B&W CM10
Audio Physic Classic 30