Rega wat de klok slaat: Planar, Exact, Saturn & Elicit
Wie de historie van Rega bekijkt komt telkens dezelfde naam tegen: Roy Gandy oprichter en nog steeds eigenaar van het inmiddels meer dan vijftig jaar oude bedrijf uit Southend-on-Sea, Essex, Engeland. Rega is een gevestigde naam voor platenspelers en pick-up armen, maar levert inmiddels zoveel meer. Werd in 1973 gestart met het maken van loopwerken voor Lp’s, in 1976 kwam de eerste Rega arm op een Planar speler te staan. In 1980 werden de eerste pick-up elementen toegevoegd en zelfs Rega luidsprekers. Aan elektronica waagde Rega zich pas (al??) in 1990 met versterkers en in 1997 met cd-spelers.
Een eigen streamer is er niet, daarvoor is er genoeg op de markt van Naim, Lumin, Auralic, Bluesound en al die andere merken die worstelen met het schrijven van software. Heel verstandig van Rega om de ruim 160 mensen die het bedrijf telt niet lastig te vallen met ‘het onbekende’ dat buiten eigen scoop valt. Schoenmaker blijf bij je leest en dat lukt Rega heel goed. Met een export naar 50 landen verspreid over de wereld kun je niet om het merk heen.
Bij Lexicom MultiMedia is fors geïnvesteerd in Rega apparatuur waaruit voor vandaag een keuze is gemaakt in de vorm van een Rega Planar 3 Anniversary Edition platenspeler met Exact element, een Rega Saturn Mk 3 Cd-speler en een Elicit Mk 5 versterker. Gecompleteerd met mijn geliefde Spendor D7.2 luidsprekers en Chord Company Signature luidsprekerkabels.
Een analoge interlink vanaf de Cd-speler is een Chord Shawline geworden. Een goed afgestemd geheel waarvan de versterker het kloppende hart vormt, de bron afhankelijk is van uw CD of LP collectie en streaming naar keuze toegevoegd kan worden.
Groeven uitdiepen
Niet geheel toevallig heeft Lexicom een collectie Lp’s staan die mij allemaal bevallen. Oké, ik geef het toe, toen ik thuis stopte met vinyl is een groot deel van mijn collectie verhuisd naar Leidschendam en daar gebleven. Wat ik er uit pik om te wennen aan het systeem is “Live in Paris” van Diana Krall. Om na één kant de 33 toeren LP om te draaien en uit te komen bij tracks als “Devil may care” en “’S wonderful”. Je mag van Rega verwachten dat Lp’s goed spelen, toch is het na jaren van streamen weer verrassend hoe goed platenspelers functioneren als mechaniek. Gewoon een motortje dat een plateau aandrijft, zo’n ding met groeven erop, een diamantje dat een paar magneetjes of spoeltjes beweegt en dan het signaal naar een versterker voert. Zo beschouwd zijn we terug naar de Middeleeuwen. Toch is het puur muziek dat de oren streelt, op een zo eenvoudige manier. Met streamen krijg ik dat voor deze prijs, op dit niveau niet voor elkaar. Muziek vloeit eenvoudig de ruimte in, staat losjes geprojecteerd rondom de luidsprekers die zelf geen aandacht trekken. Hoogte klopt, diepte zit in het stereobeeld en over de breedte valt niets anders te zeggen dan dat hij in verhouding is tot de andere dimensies. Een kraakje, een tikje, ja daar kom je niet onderuit. Maar dat is zo ondergeschikt aan de muziekweergave dat het eerder als leuk wordt ervaren dan als een storend element. Piano van Krall lekker snel en helder, bas strak, bekkens suizend, kort en droog op de trommels en de basdrum geeft een kick aan de muziek.
Was Krall een echte audiofiele uitgave, de door mij in de jaren 70 aangeschafte LP “The Köln Concert” van pianist Keith Jarrett is gewoon standaard vinyl uit die tijd. Met zorg bewaard, schoongehouden met een Decca borstel en altijd gespeeld op een hoogwaardige platenspeler. Dat is te beluisteren, nog altijd zo schoon en zuiver, zo duidelijk elke snaar van de vleugel, meegenomen is de akoestiek van de zaal in Keulen. Als Jarrett met zijn voeten stampt op het podium is het of je het in Keulen hoort donderen. Door het volume een tikje op te voeren wordt de beleving nog wat intenser. Waarbij de losheid van de weergave veel aandacht trekt. Zo gemakkelijk laten de twee Spendor weergevers de muziek gaan. Een weergave waarin elk kuchje van Jarrett te horen is, waar je zang van de pianist gratis erbij krijgt. Het is een beleving die zich lastig laat neerpennen, haast een schennis om tijdens het luisteren aantekeningen te maken. Het instrument is machtig, zeker als je het afzet tegen de muisstille bezoekers van het concert die hun adem lijken in te houden. Piano is echt geen gemakkelijk instrument om weer te geven, Jarrett maakt het nog een stapje lastiger met zijn keiharde spel. Dit Rega systeem weet alle analoge aspecten op een positieve manier te benadrukken, de voordelen van vinyl te benutten en de nadelen buiten de concertzaal te houden. Ja, vinyl kan nog een paar stappen beter klinken, echter niet voor de prijs van deze speler, die compleet wordt geleverd met Rega arm, element, snaar en motorsturing. Een RB330 arm in bediening en instelling een verademing is ten opzichte van andere armen, met name die met een puntlager. Zodat het ruim 22 minuten durende concert op kant één van de dubbel LP voorbij is voordat je het wilt. Dat kanten twee, drie en vier minder mijn smaak zijn, heeft mij destijds niet weerhouden om de LP te kopen.
Platenlabel Decca vond het anno 1985 nodig om te melden dat de plaat was geperst via matrijzen waar de groef direct werd gesneden in een metalen matrijs en dat de muziek digitaal was vastgelegd. Voor 30 gulden werd u de eigenaar van “Concerti a due cori” gecomponeerd door Handel, uitgevoerd door The Academy of Ancient Music onder aanvoering van Christopher Hogwood. Een LP uit de collectie van wijlen mijn schoonvader. De man had smaak. Veel koperblazers die samenwerken met violen en cello, af en toe zetten de bassen flink aan voor een fundament. Het orkest spreidt zich mooi uit in de ruimte voor mij, laat zich niet verleiden om te dichtbij te komen. Maakt een halve cirkel van geluid, met vooral een opvallende diepte. In mijn oren maakte Decca veel fraaiere opnames dan bijvoorbeeld Deutsche Grammophon Geselschaft, misschien omdat ik ook altijd een voorkeur heb gehad voor op Angelsaksische normen gebaseerde weergave apparatuur. Waar Rega en Spendor zeker onder vallen. Het klopt gewoon wat ik mag beluisteren met wat je ervaart in een concertzaal, een hal of desnoods een niet al te grote kerk. Muziek is speels, leeft, weet te boeien en trekt de luisteraar naar zich toe. Op dit soort momenten weet de LP mij weer te bekoren, al zal ik na het overdragen van mijn collectie niet weer zelf gaan beginnen aan het zwarte goud. Als medium heb ik het hoog zitten en keer op keer durf ik te beweren dat een platenspeler als een Rega altijd muziek maakt. Waar een digitaal medium zweet om voor hetzelfde geld iets neer te zetten waarbij ik vaak al snel mijn concentratie verlies. Hype of niet, vinyl is verre van dood in het streaming tijdperk.
Van groeven naar putjes
Als mij niet was gevraagd om ook aandacht te geven aan een Rega Saturn CD speler in combinatie met een Elicit versterker, dan waren meer platen uit het rek gehaald. Met enig respect voor het prachtig gemaakte mechanisme open ik de bovenlader van Rega, bijna of je een LP oplegt als er geen laatje of sleuf in de speler zit. Om het de digitale weergave extra lastig te maken, speel ik van Oscar Peterson een track op LP en daarna dezelfde track op CD. “You look good to me”, een favoriet van mij, opgenomen in een periode waarin ik nog met Dinky Toys op de vloer speelde. Ik durf er wat onder te verwedden dan als de mannen van Lexicom dit draaien op een Rega platenspeler voor een klant, de speler onder arm van de klant mee naar huis gaat. 
Het swingt, heeft durf, dynamiek, leven en gaat heerlijk snel. Wat een fabuleus spel van Oscar staat hier in een groef. In hoeverre de CD is aangepast weet ik natuurlijk niet, maar het speelt anders. Bass is veel duidelijker, het slagwerk is opgepoetst, piano mist daarentegen de snelheid en directheid die de LP wel in zich had. De weergave is gematigder, ronder, ook zuiverder en met minder vervorming. Was LP groot en ruim, CD is compacter en platter. Beter of slechter? Nee, anders in beleving, anders in weergave. Toch duurt het niet lang voordat ik met mijn armen zwaai en het denkbeeldige klavier bespeel. Dat krijgen LP en CD beiden probleemloos voor elkaar. Nogmaals, ik weet niet wat er anders is aan de master van deze LP en de CD, het vergelijk kan dus zomaar mank lopen.
In de collectie van Lexicom MultiMedia vind ik een Dali CD, met een keur aan artiesten. Te beginnen met Eva Cassidy die aansluit bij het weer van de afgelopen dagen met “Ain’t no sunshine”. Haar heldere stem maakt dat ik de CD van Peterson al snel vergeet. Hier vind ik meer dynamiek, meer betrokkenheid bij de muziek en kan ik mij beter op door haar gezongen woorden concentreren. Gitaar helder en snel getokkeld, bas duidelijk in het geheel, een stapje achter Eva neergezet. Het begint klein, groeit dan uit tot een totaalplaatje. Gevoelig en intens, teder en ruig, van zacht tot hard, mooi hoe de Saturn dit oppakt en van digitaal naar analoog uitpakt om naar een versterker te sturen. Jacques Loussier weet een werk van Bach naar het hedendaagse te brengen door er een jazz tintje aan te geven. Zuivere piano, snelle bastonen met definitie, ik ben de platenspeler aan het vergeten. Dit speelt gewoon lekker, vooral als slagwerk om de hoek komt. Tot slot van deze CD laat ik Infected Mushroom elektronisch geweld door de spullenboel persen. Op hoge snelheid, met dampende bastonen die de woofers doen sidderen, in volle breedte van de luisterruimte. Pulserende beat die de grenzen opzoekt, waar je alleen niets aan hebt om klankzuiverheid te beoordelen. Lekker is het wel om je even uit te leven en te ontsnappen aan hedendaagse beslommeringen. Zappen vanaf de bank van track naar track is nu wel mogelijk, voor de LP moest ik opstaan en lopen. Puntje is wel dat een Rega display op afstand slecht leesbaar is. De rode letters en cijfers zullen niemand storen, maken een bril wel noodzakelijk.
Een op de hoes afgaande nog heel jonge Cecilia Bartoli zingt wat werk van Scarlatti, met alleen piano als ondersteuning. Een stuk minder geweld dat daarnet, wel kan ik nu aan de hand van haar stem en het pianospel vaststellen dat het met de klankzuiverheid wel snor zit op dit Rega, Chord en Spendor systeem. Bartoli weet flink uit te halen wat moeiteloos en zonder compressie de luisterruimte in komt. Op het hoesje heeft iemand 13,16 geschreven. Inderdaad is track 13 erg fraai, minder heftig dan Scarlatti en daarmee boeiender, gevoeliger. Nu is er meer hoorbaar van de akoestiek waar de werken zijn opgenomen. Bartoli weet haar stembereik uit te buiten en Rega bewaakt de zuivere klank. Track 16 doet er niet voor onder in schoonheid. Wie Bartoli kan waarderen, doet er goed aan om naar de CD te vragen. Arie Antiche “De tu m’ami” is de naam. Van Bartoli naar Francis Cabrel is een overgang, zijn “Samedi soir sur la terre” heeft ook al een sticker, dus speel ik track 6 en 7 die er kennelijk bovenuit zouden springen. Dat doen ze ook wel, eerst heel rustig met een fantastisch opgenomen stem. Weinig franje en dus pakkend. Teksten uitermate verstaanbaar. Dan track 7 waarin de band mee gaat doen. Fijn ritme dat de CD speler goed oppakt en volgt. Ook CD heeft nog niets van zijn glans verloren en wie het medium nog koestert kan niet om de Rega Saturn speler heen in een betaalbaar segment. Geen opsmuk, geen malle fratsen, de aandacht van Rega eigenaar Roy Gandy is zoals altijd uitgegaan naar muziekkwaliteit gekoppeld aan betrouwbaarheid.
Drie Rega componenten
Hart van dit Rega systeem is de Elicit Mk 5 versterker. Een klasse AB versterker met een vermogen van 2×105 Watt aan 8 Ohm, oplopend tot 162 Watt aan 4 Ohm. Uitgerust met een hoofdtelefoon uitgang en een MM phono versterker, daarnaast een interne DAC. Daarvoor heeft elke Elicit Mk 5 een optische en een coax digitale ingang. Verder vier ingangen op lijn niveau met RCA bussen. Voor home cinema toepassing is er een directe ingang, voor tape liefhebbers een extra lijn uitgang. Voor de techneuten onder ons wat extra informatie. Gebruik is gemaakt een FET voortrap, eindtrap met Sanken transistoren, ALPS volumeregelaar en polypropyleen condensatoren. Voor het digitale deel zit in de Elicit Mk 5 een Wolfson S/PDIF ontvanger. Galvanisch gescheiden van een Wolson dac chip. De Elicit heeft een bescheiden afmeting van 432 x 82 x 340 (incl. luidspreker terminals). Hij wordt tijdens het gebruik warm en mag zeker niet in een gesloten kast komen te staan.
De Rega Planar 3 Anniversary Edition is in grote lijnen gelijk aan de standaard Planar 3, maar wordt als bundel geleverd met een Exact MM element, een EBLT snaar en Rega Neo PSU voor de motorsturing. De plint is uitgevoerd in walnoot fineer. De plint heeft weinig gewicht om trillingen zo snel als mogelijk af te voren, is gelamineerd en met metalen delen verstevigd om zelfs de geringste speling tussen arm en plateau te voorkomen. De arm is een Rega RB330. Het plateau waarop de plaat komt te liggen is van 12mm dik glas gemaakt met een kunststof mat daar bovenop. Inbegrepen is een rookglas gekleurde, scharnierende stopkap. De Anniversary Edition is nog beperkt leverbaar bij Lexicom, daarna is hij niet langer te bestellen.
De Saturn Mk 3 is een nieuwe CD speler van Rega. In de behuizing zijn eigenlijk twee delen samengevoegd: een CD loopwerk en een DAC. Het loopwerk is een bovenlader met een slim scharnierende kap. Bij de Saturn Mk 3 wordt een Solaris afstandsbediening geleverd, waar ook een Rega versterker mee bediend kan worden. Om de Saturn als DAC te kunnen gebruiken heeft hij twee optische ingangen, twee coax ingangen met RCA en een USB poort. Ook is er een digitale uitgang aanwezig. Onder de kap zijn twee Wolfson WM8742 dac chips gebruikt, één per kanaal. Ingangen werken tot maximaal 192 kHz bij 24 bit. De Saturn Mk 3 meet 432 × 82 × 320 mm, heeft wel wat extra ruimte nodig aan de bovenzijde om Cd’s in te kunnen leggen.
Som der delen
Het zou een Rega only verhaal zijn geworden als we niet een paar luidsprekers en wat kabels nodig zouden hebben. Bewust is niet gekeken naar streaming, u heeft immers een ruime keuze uit merken die aangesloten kunnen worden, waarbij factoren als te gebruiken App, extra opties waaronder opslag, Roon/Airplay/Bluetooth compatibiliteit, Wi-Fi of vast ethernet zeker een rol kunnen spelen. Lexicom MultiMedia is netwerkspelerspecialist en helpt u graag bij het maken van een keuze. Omdat de Rega Elicit Mk 5 een eigen DAC aan boord heeft zou u kunnen volstaan met een streaming transport met digitale uitgang. De gekozen luidsprekers van Spendor passen goed bij deze Elicit versterker, welke voldoende vermogen levert om ze zelfs in een grotere huiskamer comfortabel aan te sturen. Aanbevolen zijn Chord kabels, maar ook daarin bent u vrij in uw keuze.
Onze bronnen waren een Planar 3 Anniversary Edition platenspeler en een Saturn Mk 3 Cd-speler. De Planar 3 is in basis een speler uit de oertijd van Rega, steeds geëvolueerd naar een hoger niveau naarmate de jaren verstreken. In de Anniversary Edition uitvoering is hij extra voordelig omdat de elektronische motorsturing een vast onderdeel is. De bediening van de Planar 3 is eenvoudig. Keuze voor de snelheid, arm uit de steun, boven de plaat zetten en de lift laten zakken.
Daarna is er alleen maar muziek. Het was genieten van diverse Lp’s. Wie een ruime collectie heeft en graag een plaat afspeelt heeft aan elke Rega een goede keuze, aan de Planar 3 zeker in de gunstige Anniversary Edition aanbieding . De Saturn Mk 3 CD speler is eveneens een doorontwikkeling van een eerdere speler. Veel aandacht is besteed aan de interne DAC die echt de interne DAC van de Elicit versterker overstijgt. Fijn is dat de DAC ook gebruikt kan worden voor andere bronnen, denk aan een streamer of aan uw TV toestel. Het gebruik van of een Rega CD speler of een platenspeler is niet voorbehouden aan een Rega versterker, of andersom, het zijn universele apparaten voor een brede toepassing. Wij kozen alles van Rega om het merk aan u voor te stellen en om te laten zien dat samenwerking bij Rega hoog in het vaandel staat. Mede oprichter en eigenaar van Rega, Roy Gandy, heeft in meer dan 50 jaar bewezen een speler van formaat te zijn in audioland, zonder daarvoor een hoofdprijs te rekenen. Ook zonder concessies te doen aan de kwaliteit van elk apparaat dat Rega levert.
Prijzen (2024) en meer informatie:
Rega Elicit Mk 5 versterker €2.600,-
Rega Planar 3 Anniversary Edition platenspeler €1.149,-
Rega Saturn Mk 3 Cd-speler €2.600,-