Qln Prestige Three luidsprekers: Muziekbeleving zonder toevoeging
Soms beleef je van die gelukzalige momenten, waarop je wensen uitkomen en een dag een gouden randje verkrijgt. Met je partner, met familie of vrienden, of voor de ware muziekliefhebber met een paar luidsprekers. Meerdere malen heb ik bij Lexicom Multimedia de naam laten vallen van het Zweedse merk Qln. Een ambachtelijke luidsprekerfabrikant die in mijn oren schitterde producten in eigen huis vervaardigt. Beseffend dat een winkelier keuzes moet maken en niet alles wat aangedragen wordt kan belonen, kon ik ze tot voor kort niet in Leidschendam beluisteren. Des te groter mijn vreugde naar aanleiding van de vraag van Lex Kersten, om in de winkel in Leidschendam Qln te komen beluisteren. Daar moest ik helaas een nachtje over slapen, want Lex wilde de deur niet eerder opendoen dan pas de volgende ochtend. Ik was al ruim voor de afgesproken tijd in Leidschendam, want al verklap ik mogelijk een deel van het verhaal, Qln staat hoog op mijn lijst van meest favoriete weergevers aller tijden. Het waarom geef ik u graag mee in deze review die, hoe kan het anders, vol enthousiasme is geschreven.
Gretigheid
Vol verwachting en met de nodige gretigheid nam ik bezit van de luisterruimte, schoof met de luidsprekers tot ik tevreden was en draaide voor mij wat bekende tracks. Tevreden over het resultaat van mijn tunen, zocht ik naar de eerste muziek om over te gaan schrijven. Het grote genoegen ging beginnen met als eerste zangeres Youn Sun Nah. ‘Same girl’ gezongen door Youn Sun Nah geeft op de Qln Prestige Three misschien wel de meest intieme uitvoering van deze track ooit. Zo intens en zuiver, zo treffend weergegeven dat het iets met je doet dat ik niet onder woorden kan brengen. Het kleine instrumentje dat steeds meespeelt zweeft ergens achter de zangeres, haar stem strak in het midden. Op de juiste grootte, zodat Youn een mens is die staat voor de microfoon. Ondanks dat alleen haar zang weerklinkt is het dynamisch en zelfs beperkte uithalen zijn groter dan je van een dynamische luidspreker verwacht. Snelheid en openheid doen denken aan een elektrostaat. De immense stilte in de ruimte en in het systeem, mede met dank aan een Audes power conditioner, maken de dynamiek nog duidelijker voor een luisteraar. Alles klopt aan de opname en aan de weergave. Het is warm zonder te overdrijven, het is helder zonder over de randen te gaan, het is los en vrij van de weergevers, het is een mens die zingt. Geen toevoegingen van de weergevers, geen terughoudendheid. Dit belooft een dag te worden die in het auditieve geheugen gegrift wordt.
Nog een klassieker die het mogelijk maakt luidspreker en elektronica te beoordelen. Het is ‘A taste of honey’ gezongen door Patricia Barber. Net als Youn Sun Nah is het de stem die je als eerste grijpt en meeneemt in de muziek. Dan vallen bongo’s in, gitaar, bas. Bongo’s ver naar rechts en links, gitaar centraal, bas wijd gezet op de achtergrond. Bas met veel kracht, meer dan je zou verwachten van een luidspreker in dit formaat, laag zonder te gaan overdrijven en dus hoor je de melodie die de bas speelt. Het trommelen is razendsnel en transparant tot op het bot. Waar de stem van Barber zich met genoegen tussen weet te mengen. Zo mooi dat ik van haar maar gelijk ‘The hours’ afspeel, ook al gebruik ik die al (te) vaak. Piano heeft harde aanslagen, ruimte gevend aan het instrument. Niet te groot, wel levensecht en met mooie lange noten. Bas in overvloed uiteraard, dat hoort bij Barber. Stem krachtig en als een achtergrondkoor invalt dan gaat dat met een gemak dat je zelden uit een luidspreker in deze prijsklasse tevoorschijn kunt toveren. Er zit power in de weergave, overtuiging en tegelijk is de weergave subtiel waar dat wordt gevraagd. Gitaar spettert door de ruimte. Het wachten is op de terugkeer van het koor, iets dat vreselijk uit de hand kan lopen en zelden in individuele stemmen uit elkaar valt. De Qln stelt niet teleur, doet het voorbeeldig en weet te overtuigen. Met forse drums die mee doen, hard slaan op bekkens die echt uit metaal bestaan. Van bij mij thuis weet ik hoeveel goeds een Audes hiervoor meegeeft aan een systeem door het weghalen van vervuiling op het lichtnet, maar zelfs dan heb je een luidspreker nodig die dit lastige nummer weet te perfectioneren. Ik word er stil van.
Gentlemen, your show
Laat de mannen los op Qln Prestige Three, want die leveren eveneens mooi werk af. Beetje saai misschien, het is toch weer Allan Taylor die het spits af mag bijten. Eerst ‘The sky’ en dan ‘Chimes at midnight’. Je kunt het haast verwachten, het is niet anders dan met een dame. Kracht, overtuiging, finesse, de Qln is een alleskunner die zichzelf uit beeld laat verdwijnen om ruimte te geven aan de artiest. Niet opvallend met een luid middengebied, zonder een boost in de bas of een tweeter die te wild is afgestemd. Het is de balans over het gehele frequentiegebied die niet direct opvalt, maar gaande weg steeds duidelijker aan het worden is. De rustige afstemming die geen aandacht vraagt door opvallende eigenschappen, maar je mee weet te nemen op de boodschap van de artiest. Ieders aandacht vasthoudt zoals met Veldhuis & Kemper 
en ‘Ik wou dat ik jou was’. Hoe simpel kan het zijn, twee stemmen die zich perfect laten onderscheiden, piano erbij, wat romantiek van strijkers en dan een band die invalt. Elk woord optimaal verstaanbaar, elke buiging in de stem wordt gevolgd. Deze track heb ik weliswaar al een tijd niet gespeeld, maar het komt vast niet daardoor dat ik mij verbaas over hoe gemakkelijk ik de stemmen van de heren uit elkaar kan houden. In mijn herinnering waren ze altijd redelijk gelijk aan elkaar. Wat ik ook altijd deed en nu helemaal niet, is het volume terugdraaien tegen het einde van de track waar stemmen en band los gaan. Een Qln kan dat gewoon aan, omdat de eigen vervorming zo laag is en de werkelijkheid dicht wordt benaderd.
Tijd voor wat onvervalste Scandinavische jazz van het Tingvall Trio, dat start met de titeltrack van het album ‘Vattensaga’. De heren leveren altijd fraaie opnames af, je moet er de apparatuur voor hebben om het laatste restje informatie uit de bits te trekken. Waarbij zowel de netwerkspeler, als de versterker, als de luidsprekers een rol spelen. Het zijn de laatste de zich koppelen aan de akoestiek en de zwaarste taak toebedeeld krijgen. In de gehele keten is niets lastiger dan elektriciteit omzetten in geluid. Op het oog zo eenvoudig, een conus of dome laten bewegen en klaar. De complexiteit is echter groot en daarin speelt alles een rol. De drivers en hun opbouw, het wisselfilter, de interne bekabeling en de behuizing met zijn demping. Het bouwen van een luidspreker die uitstijgt boven de 
massa is een tot kunst verheven handarbeid, waarmee Qln zich mag begeven tussen de groten der aarde. Want ook met dit trio is de weergave bovenmatig goed. Ja, het kan nog beter, getuige de tijd die ik eerder mocht doorbrengen met een set Qln Signature monitoren die een veel hoger prijskaartje hebben. Waar Qln voor mij scoort is de consistente kwaliteit over de gehele linie van luidsprekers. De herkenning van de filosofie van de makers in elke prijsklasse. Tevergeefs zal een luisteraar zoeken naar een andere klanksoort in een ander Qln model. De klank blijft bijna gelijk, de verschillen zitten in de finesses, de detaillering en het raffinement. Het is de klank die een Qln uniek maakt, of juist het ontbreken van een eigen klank. Met Tingvall is het een kameleon die zich laat sturen door de muziek. Zichzelf wegcijfert ten gunste van de jazzmuziek. Dynamisch, van ruig tot teder, helder en oprecht losjes projecterend in de ruimte voor mij. Zonder een seconde te storen of te vervelen. Luid als ik dat vraag, zachtjes op de achtergrond als ik op zoek ga naar meer tracks en andere muziek.
Cello en piano
Recent uitgebracht is het album ‘Merci’ waarop cellist Yo-Yo Ma wordt begeleid door Kathryn Stott op piano. Een diverse keuze is op het album gemaakt uit muziek gecomponeerd tegen het einde van 18e eeuw en begin 19e eeuw. Prettig in het gehoor liggende composities die ondanks dat het gehele album door twee mensen is volgespeeld niet gaat vervelen. Ik beschouw mijzelf niet als kenner van klassieke muziek, ik neem het tot mij als liefhebber van het genre. Weet wat ik mooi vind en kan dat enigszins op waarde schatten. Het is voor mij vaak de sleutel tot wat een weergever werkelijk presteert.
Tonale zuiverheid, een grenzeloze dynamiek, mits die niet in de studio om zeep wordt gebracht. Zo ook te vinden op dit album, waarbij ik de afstandsbediening gebruik om het volume op te schroeven voor de zachtste passages en hem terzijde kan leggen als de twee spelers los gaan. De Qln Prestige Three blijft slaafs volgen, ondanks het forse vermogen dat een gebruikte Luxman versterker eruit weet te gooien. De twee instrumenten spelen samen, vloeiden niet in elkaar, behouden een eigen identiteit, geven alles vrij wat zij aan klank bezitten. Staan wat uit elkaar, zoals het in werkelijkheid ook is, niet helemaal te herleiden is hoe ze precies staan opgesteld. Pas als het spel heel zacht is, dan verbeeld ik mij Yo-Yo Ma dichtbij te hebben en Kathryn achter hem te kunnen plaatsen. Boeit dat? Nee, de weergave is van dien aard dat het niet te vatten is in de gebruikelijke audioterminologie, er ontstaat muziek in de meest eerlijke vorm. Rijk aan klank, vol details die je wilt horen om de kwaliteit van de spelers optimaal te mogen waarderen. Het is slechts weinig weergevers gegeven om een eigen karakter zo naar de achtergrond te schuiven ten gunste van de muziekbeleving en tonale zuiverheid.
Vrij ongebruikelijk in mijn muziekkeuze speelt een trompet de hoofdrol. Alison Balsom weet mij met ‘Baroque Concertos’ daar toch toe te verleiden. Ik speel van het album een concert gecomponeerd door Albioni waarin hobo, viool, cello, orgel en trompet door Trevor Pinnock worden gedirigeerd. Het orkest bestaat uit musici zich noemend Pinnock’s Players. De Qln’s weten de weergave groot te maken, op een natuurlijke wijze te spreiden in de luisterruimte. Met steeds op de achtergrond duidelijk hoorbaar orgeltonen uit de handen van Pinnock. Trompet helder en herkenbaar. Prachtig bespeeld door Kathryn Stott, goed opgenomen en het voortouw nemend in veel delen van de composities. Wederom is het de muziek die doet luisteren, niet het audiosysteem dat voor mij staat. Qln heeft zelfs met wat groter klassiek werk de neiging zichzelf weg te cijferen. Geeft musici de ruimte, bescheidenheid siert in dit geval de weergever. Een luidspreker die werkelijk alles slikt en zich nergens mee verslikt. Want toen ik de luisterruimte uren geleden betrad stond er een stevige disco dreun de conussen uit te schudden. Het contrast in muziek kon nauwelijks groter zijn dan met wat nu speelt. Doorgaan met Mozart uit de handen 
van Khatia Buniatishavili, met daarbij het orkest Academy of St. Martin-in-the-Fields. De in Georgië geboren pianiste, woonachtig in Frankrijk, is voor mij een vrij recente ontdekking al heeft ze al heel wat albums op haar naam staan. Ik geniet van haar tedere spel, waar zij op andere momenten kracht in moet leggen om het aanzwellende orkest de baas te blijven. Het is wederom een album met een forse dynamische omvang die het nodige vergt van de weergevers. Ik dompel mij onder in het spel, laat de pianonoten op mij inwerken en luister naar het orkest. Niet naar een systeem, want in alles, in elke noot, staat muziek vooraan.
Prestige Three
De Prestige Three is een huiskamervriendelijk systeem dat veel dieper is dan breed en daarmee vrij onopvallend. Het strakke uiterlijk met zijn bescheiden zwart frontje werkt daaraan mee. De luidspreker hangt vanwege het fase gedrag van de weergevers wel achterover, wat als ik heel eerlijk ben niet iedereen kan bekoren. Tot je gaat luisteren, dan begrijp je waarom de weergever zo helt. Om te voorkomen dat hij valt, of kan vallen, zijn er steunen (outriggers in goed Engels) met kunststof cones en onderzetters. Qln prefereert hiervoor kunststof met zijn natuurlijke demping in het materiaal boven metaal. In de kast die zijn inhoud krijgt door de diepe vorm, is een tweeweg luidspreker combinatie te vinden met Scan-Speak drivers. De woofer is een 177mm model met een Kevlar conus, rubber surround en een zachte, platte stofkap in het midden. De tweeter is een 25mm softdome met een vrij grote surround, iets naar achteren gezet in een waveguide. De twee drivers zijn op de kast omgeven door viltmateriaal om reflecties op de baffle weg te houden. Achter de dome worden reflecties ook gedempt. Voor de tweeter zijn zes kleine, krachtige magneten in een cirkel gezet in plaats van één grote magneet toe te passen. Wat Scan-Speak benoemt als AirCirc.
De behuizing van de Prestige Three is vrij klein en meet 900x210x420mm, toch is het gewicht 27 kilo! Staande golven in de kast zelf worden vermeden door het bovenste gedeelte te vormen als een trapezium. Qln maakt voor de kast gebruik van een eigen ontwikkeling met de naam Qboard. Qboard bestaat uit twee lagen hard HDF met daartussen een polymeer. De twee harde lagen zorgen voor massa zodat de kast niet snel zal trillen, de elastische laag dempt alle overgebleven, ongewenste energie en zet die om in warmte. Qln gelooft niet in dunne wand behuizingen.
Aan de achterzijde van de Prestige Three vinden we WBT Nextgen terminals met zilver gecoate, zuiver koperen kernen en daarboven een trompetvormige basreflex poort. Het scheidingsfilter bestaat uit inductievrije condensatoren voor de hoge tonen en papier-in-olie condensatoren voor de lage tonen. Op kritische punten in de signaalweg zijn vlakdraad spoelen toegepast. Interne bedrading is door Qln zelf gemaakt van massief koper, demping wordt gedaan met echte wol. Met outriggers, cones en onderzetter wordt de Prestige Three 954mm hoog en het benodigde vloeroppervlak is 310x483mm.Het rendement van de Prestige Three is 87,5 dB over een bereik van 100Hz tot 10kHz. Het -3dB punt zou liggen op 28Hz. De impedantie ligt nominaal rond 8 Ohm en is zo vlak mogelijk gehouden voor eventuele toepassing met buizenversterkers. Qln adviseert versterkers met een vermogen dat ligt tussen 50 en 250 Watt. Afwerking van de kast is mat walnoot of mat wit, anders hoogglans lak over walnoot of wortelnoot.
Rondom Qln
Luisteren naar de Qln Prestige Three luidsprekers is gedaan met een Luxman L505-Z geïntegreerde versterker. Waarop als bron is aangesloten een Lumin P1 Mini netwerkspeler. Derde te benoemen component is een Audes ST-900DC power conditioner, waarin een scheidingstransformator dienst doet als filter, buffer en laagohmige stroombron. De Luxman zit aangesloten op deze Audes met een Furutech DPS4.1 netsnoer, de Lumin met een 
Chord snoer en de Audes zelf heeft een netsnoer van het Estlandse merk. Tussen netwerkspeler en versterker tref ik een Tellurium Ultra Black II interlink aan met XLR stekkers voor een gebalanceerde signaaloverdracht. Luidsprekerkabels zijn Tellurium Ultra Black II met banaanstekkers. Muziek speel ik via Roon als besturing van Qobuz en andere bronnen. Deels gehaald uit de playlists van Lexicom Multimedia, deels uit eigen collectie al komt het hier niet van mijn Melco opslag maar van Qobuz.
Eigenwijs als ik ben is het systeem in lichte mate getuned naar mijn persoonlijke voorkeur en eerdere ervaring met deze Qln weergevers. Een ander paar stond ooit drie weken bij mij thuis te spelen. Ik heb ze wat verder uit elkaar geschoven dan bij Lexicom vanmorgen het geval was. Ook wat verder van de achtermuur. Daarmee werd het stereobeeld groter en de basenergie wat geremd. Omdat de luisterruimte niet al te groot is, heb ik een losjes opgerold stuk Fiberfill in elke reflexpoort gestopt. Dat verandert niet het karakter van de luidspreker, remt wel het laag wat af. Persoonlijke voorkeur wederom. Hoeft niet, kan wel. De Prestige Three modellen heb ik lichtjes naar elkaar toe gedraaid, zodat ze langs mij heen naar een punt voorbij de achtermuur ‘kijken’. De Prestige Three staat op eigen kegels en onderlegschijven. Voor een optimaal resultaat moeten de frontjes worden weggehaald, dat is ervaring van mijn kant en als je heel goed zoekt in de handleiding van Qln dan vind je het daar ook in.
De dirigent
Nadenkend met welke conclusie ik een Qln Prestige Three het beste karakteriseer, schiet de gedachte te binnen dat ik deze luidspreker mogelijk het meeste eer aandoe door hem of haar dirigent te noemen. Immers een dirigent speelt zelf geen instrument, maakt geen geluid. Maar zorgt dat ritme, timing, samenspel en klank in orde zijn. Om daarmee solist, orkest, band of ieder ander de ruimte te geven optimaal te presteren. Een dirigent voegt niets toe aan geluid, haalt niets weg. Dat is precies wat een Qln Prestige Three voor mijn oren doet. Weergeven zonder toevoeging. Karakterloos als compliment. Vrij, ongebonden, zuiver en presterend over een groot frequentiespectrum. Zich voorbeeldig gedragend binnen een stereobeeld waarin muziek als enige een hoofdrol heeft. Als u uit het bovenstaande verhaal distilleert dat ik Qln bewonder, dan heeft u het bij het rechte eind. Zonder andere merken af te vallen, staat Qln voor mij wel op een voetstuk. Precies mijn soort weergave, voor al mijn muziek. Mogelijk is dat voor u ook zo, daarom zou ik iedere muziekliefhebber aanraden Lexicom Multimedia te bezoeken om kennis te gaan maken met deze schuinstaande Zweden. Pas op, dat kan verslavend zijn!
Prijzen (2024):
Qln Prestige Three per paar:
Mat walnoot of mat wit € 9.900,-
Walnoot met pianolak € 11.000,-
Wortelnoothout met pianolak €13.500,-