PMC Twenty5.24 luidsprekers, leven in de brouwerij

Luidsprekers worden maar al te vaak aangesloten op losse componenten om het uiterste uit de luidspreker te persen en hem daarop te beoordelen, ook door mijzelf. In de praktijk is het steeds vaker dat een all-in-one wordt neergezet als streaming bron en versterker. Daarom is vandaag gekozen om een vloerstaande luidspreker van formaat te koppelen aan een Naim Uniti Nova en te beluisteren wat daar de resultaten mee zijn. Mogen wij voorstellen: de PMC Twenty5.24 luidsprekers. Een prachtige transmissielijn van aanvaardbare afmeting, geschikt voor gebruik in middelgrote tot grotere huiskamers.

PMC Twenty5.24 luidsprekers

PMC (The Professional Monitor Company) is opgericht in 1991 en is een Brits bedrijf dat als één van de weinige commerciële luidsprekermakers het transmissielijn principe heeft omarmt en geoptimaliseerd voor gebruik in de huiskamer. De oorsprong van PMC is te herleiden naar de BBC waarvoor PMC zijn eerste systemen heeft gebouwd. Systemen die tot op de dag van vandaag werken in de Maida Vale studio van de BBC. PMC gaat er prat op dat een artiest als Prince klant was en dat bijvoorbeeld Stevie Wonder en Jay Z klant zijn, dat maatschappijen als Decca en Harmonia Mundi PMC speakers gebruiken en dat heel veel top films gemastered zijn op PMC systemen. Daaronder Titanic, Mission Impossible, Game of Thrones (voor TV), Skyfall en Pirates of the Caribbean. Vanuit de studio- en professionele wereld heeft PMC in de loop der jaren een steeds vastere grond onder de voeten gekregen binnen de huiskamer, met modellen afgewerkt in luxe houtsoorten of hoogwaardige lak, maar zonder concessies te doen aan de in de studio vereiste kwaliteit.

Een transmissielijn is niet alleen kostbaar om te ontwerpen maar vraagt veel kennis en kunde om hem zo toe te passen dat de lage tonen op de juiste wijze worden versterkt en dieper doorlopen tot in de laagste octaven. Vindingen als Laminair, het in de juiste richting sturen van de lucht aan het einde van de Advanced Transmision Line, zijn rechtstreeks afgeleid van de Formule 1 waar zoon Oliver van PMC eigenaar Peter Thomas zijn sporen verdiende voor hij hoofd R&D mocht worden bij het bedrijf. PMC is bij uitstek een bedrijf waar alles dat met muziek te maken heeft samenkomt in de producten. Vanaf de kleinste DB1 Gold monitor tot aan de actief aangestuurde BB5 systemen voor studio toepassing zoals die te vinden zijn in de Wisseloord studio’s. PMC heeft in de Twenty5.24 de ATL met een PMC 170mm lange slag woofer gecombineerd en met een PMC/SEAS 27mm Sonolex soft dome tweeter. Met een cross-over frequentie op 1800Hz en een effectieve transmissielijn lengte van 300cm is een frequentiebereik gerealiseerd dat loopt van 27Hz tot 25kHz. De systeem impedantie is een versterkervriendelijke 8 Ohm en het rendement zit rond 89 dB voor 1 Watt op 1 meter afstand. De met de hand gebouwde en lokaal in de UK gemaakte behuizing meet 1015 x 192 x 419mm en weegt 23kg. De luidsprekers zijn leverbaar in de kleuren eiken, walnoot of hoogglans zwart. De PMC Twenty5.24 heeft een prijs van € 2.745 per stuk.

Opgesteld staan….

Opgesteld staan de volgende componenten om de PMC Twenty5.24 muziek mee te laten maken: om te beginnen en Naim Uniti Nova all-in-one muziekspeler waarvan het grootste deel van de kastinhoud is gebruikt om de 2 x 80 Watt klasse A/B versterker te huisvesten, een versterker die zijn basis heeft in de NAIT serie versterkers. De Uniti Nova is daardoor krachtig genoeg om de PMC luidsprekers aan te drijven. Ik gebruik door elkaar de eigen App van Naim om mijn muziek te kiezen en de App van Roon waarvoor de Nova een endpoint kan zijn. Muziek staat opgeslagen op de Synology NAS van Lexicom MultiMedia of wordt opgehaald van de online muziekdienst Tidal. Het netsnoer van de Nova komt zo uit de doos en is aangesloten op een speciale groep voor audio. Chord Epic Twin luidsprekerkabels en een Chord C-line ethernetkabel maken het geheel af. Geen speciale voorzieningen, geen audiofiele netwerkswitch, geen netfilters, de set is als basis opgesteld. Juist om de uitgangssituatie bij een klant van Lexicom MultiMedia zoveel mogelijk te benaderen. Natuurlijk valt er het nodige te tunen, maar dat kan later bij de klant thuis of in de winkel worden besproken.

Naar het noorden

Als er één zangeres is waarbij de lage tonen een belangrijke rol spelen dat is dat wel Kari Bremnes uit Noorwegen. In haar muziek spelen bas en trommels met veel kracht, soms zoveel dat een luidspreker er behoorlijk van in de war kan raken en de interactie met de luisterruimte zorgt voor een dreunende laagweergave. Vooral basreflex modellen hebben het vaak lastig, des te fraaier dat ik een transmissielijn mag gebruiken vandaag. Kari’s CD “Svarta Bjorn” is geen uitzondering op de regel en brengt de nodige energie de ruimte in. Gelukkig strak in de hand gehouden zodat er nog steeds definitie in de lage tonen zit, de bas een melodie maakt en muziek niet ten onder gaat in het geweld. De PMC volgt Bremnes slaafs in alle opzichten. Luister maar eens naar het intro van “Byssan lull” waar een trom het nummer start. Daar behoort impact in te zitten om vervolgens aangevuld te zijn met zang en andere instrumenten, naast de trom zet bijvoorbeeld een bas zwaar in. Knap hoe de Twenty5.24 daar garen van weet te spinnen door de lage tonen niet te zwaar aan te zetten en de stem van Bremnes te laten stralen vanuit de donkerte terwijl elke trommelklap doorkomt. In een los stereobeeld waar band en stem één geheel vormen en toch de stem los laat komen. Breedte is aanwezig, diepte en een behoorlijke hoogte afbeelding, al zou hoogte nog wat verder uit de verf mogen komen zoals een PMC Twenty5.22 monitor dat weet te bewerkstelligen. Een monitor gaat echter niet zo diep en heeft meer moeite met de combinatie kracht en beheersing.

Net zo Noors als Kari Bremnes is Solveig Slettahjell, die op haar CD “Domestic songs” een aantal meesterwerkjes heeft opgenomen. Deels bestaande zelf gecomponeerd werk en deels uit werk van anderen. In een heel kleine bezetting met soms alleen piano en zang uitgevoerd. Eigen muziek vaak heel gevoelig zoals op “I do”, intens en dichtbij de luisteraar gebracht. Het is niet lastig om voor te stellen dat Solveig thuis achter de piano is gekropen en zonder publiek aan het zingen is. De Twenty5.24 brengt mij dicht bij de muzikante, alsof ik in haar ruimte meeluister zonder dat ze iets in de gaten heeft. Het duet “This is my people” waarin een tweede stem opduikt is misschien nog wel intenser en echter dan “I do” daarnet was. Juist door de tweede stem die heel goed te onderscheiden is en toch volkomen harmonieert met Solveig. Echt een aanrader! De muziek of de luidspreker? Beiden zou ik zeggen. Op de Lennon & McCartney compositie “Because” komen veel meer stemmen en instrumenten erbij, wat de thuissfeer doet verdwijnen en de opname verplaatst naar de studio. Niettemin uitstekend werk om de Twenty5.24 mee aan de tand te voelen. Want in de drukte komen de speciale instrumenten en de vele stemmen heel goed als entiteiten naar voren. Telkens als ik denk dat het genoeg Solveig was komt en weer een juweeltje voorbij, zoals het gevoelige “Time” geschreven door Tom Waits. De Twenty5.24 zet de piano zo prachtig op zijn plaats dat ik gewoon voor mij zie hoe Solveig van rechts naar links kijkt richting het klavier. Te lang heb ik deze CD links laten liggen, thuis gaat hij gegarandeerd gedraaid worden, te mooi om zo maar te verstoppen in een collectie. Nu maar hopen dat de geweldige intimiteit die deze set opwekt daar reproduceerbaar is.

Vive la France

Francis Cabrel maakte een CD waarop een mix van folk muziek en jazz te vinden is met de titel “Samedi soir sur la terre”. Rustige momenten waar de Twenty5.24 achterover kan leunen zijn afgewisseld met drukke momenten waar alle zeilen bijgezet moeten worden om de instrumenten te scheiden van elkaar en van de stem van Cabrel. Een klusje dat de PMC luidspreker gemakkelijk aan kan zo te horen. Voor een potje stevige rock loopt dit systeem evenmin weg zoals de tweede track van de CD laat beluisteren. Met een hoog volume blijft PMC volkomen overeind, niet zo verwonderlijk voor een luidspreker waarvan de roots in de studio en in professionele omgevingen liggen. Wie het liever op een prettiger niveau voor de buren wil houden hoeft niets te missen, natuurlijk zijn de klappen op drums dan niet zo doordringend maar wel continue aanwezig en deel uitmakend van het geheel.

Patrick Bruel zingt de liederen van Barbara, waaronder het fraaie nummer “Nantes”. Pech voor dit systeem dat ik deze Bruel onlangs beluisterde op een heel kleine buizenversterker en een paar luidsprekers met een aanzienlijk hoger rendement. Daar was elke emotie in de stem van Bruel hoorbaar en haast tastbaar. De Naim/PMC combinatie komt een heel eind, verder dan veel andere systemen, maar dat gevoel van toen haal ik niet terug. Ik zou haast zeggen dat de “fun factor” van Naim/PMC te groot is om tranen van vreugde om te zetten in tranen van verdriet. Tranen wegens het overlijden van de vader van Barbara op een moment dat zij in Nantes was en daarom deze tekst en muziek schreef. Ik zou niet weten of Louis Vuitton zich liet inspireren met de naamgeving van de tas “Drouot” door een Barbara chanson of door de naam van een groot Frans veilinghuis, feit is wel dat de uitvoering van Bruel het chanson “Drouot” kracht geeft, zijn stem laat excelleren op de Twenty5.24 en het orkest zich prachtig uitspreidt op de achtergrond. De opgeroepen sfeer is typisch Frans, net als de taal waar ik veel te weinig van kan verstaan, gelardeerd met Franse instrumenten waardoor de Twenty5.24 zich als Engelse luidspreker één kan voelen met deze muziek. Wie kan genieten van Bruel en piano in alle facetten heeft een juiste keuze aan de Twenty5.24, piano laat zich neerzetten in de juiste proportie, brengt het complete instrument met zijn grote romp, het klavier en de snaren. Niet overdreven en opgedrongen, eerder harmonieus, vloeiend, natuurlijk, subtiel en waar nodig met kracht.

Eigen grond

Pieter Wispelwey zal liefhebbers van klassieke muziek niet onbekend zijn. Op Tidal vind ik een opname van “Sonata for clarinet (or viola) & piano No.2 in E flat Major, Op. 120/2”, waar hij zijn cello laat zingen samen met een piano. De compositie van Johannes Brahms stroomt door de luidsprekerkabels van Chord naar de PMC luidsprekers en die weten de elektrische energie om te zetten in emotie en loepzuivere klanken. De klanken die Wispelwey uit de cello tovert worden noot voor noot zonder kleuring en zonder toevoeging gepresenteerd. Heeft men vaak de neiging om een PMC luid te laten spelen, ook weer ingegeven door de studio’s waar ze hangen, op een laag volumeniveau weet de Twenty5.24 mij absoluut te boeien met dit schitterde werk. Plaatsing, gemak, klankzuiverheid en echtheid zijn elementen die overtuigend aanwezig zijn bij elke noot van beide musici. De betovering van de pianoklanken kan nauwelijks groter worden, de cello voert de gedachten mee naar een kleine concertzaal waar genodigden getuige mogen zijn van zoveel fraais. Het subtiele element van deze luidspreker raakt nimmer ondergesneeuwd door wat ik hem ook voer en blijft zelfs aanwezig in muziek waar geweld en drive de hoofdrol spelen.

Het Combattimento Consort Amsterdam dat tegenwoordig gewoon “Combattimento” heet heeft ooit de “Concerti grossi, Op. 3” van Handel opgenomen. Dat stuk speel ik op een realistisch geluidniveau af in de luisterruimte van Lexicom MultiMedia via de Naim Uniti Nova en de PMC luidsprekers. Er vormt zich een bel waarin het orkest opereert, met diepte, hoogte en breedte zonder dat ik ook maar één moment de luidsprekers als object waarneem. Muziek is los, vrij van de weergevers gekomen en hangt voor mij in de lucht. Een gegeven waar ik blij van kan worden, want een luidspreker zien is voor velen al storend genoeg, laat staan dat je hem precies aan kunt wijzen met de oren. Het behoort te gaan om de muziek en het systeem waarop dat wordt afgespeeld behoort altijd virtueel te verdwijnen zoals nu het geval is met de Twenty5.24. Ik durf best toe te geven dat ik een fan ben van PMC, terecht een fan ben als ik kennis maak met deze telg uit het roemrijke geslacht ontworpen door Peter en Olivier Thomas. De erfenis van alle kennis verzamelt door de BBC op gebied van stem en muziekweergave is via Peter Thomas (ex-BBC) nog altijd terug te vinden in de producten. De positieve invloed van zijn zoon Oliver laat zich tegenwoordig gelden en maakt dat de PMC luidsprekers beter dan ooit weergeven. Dat PMC blijft vasthouden aan een transmissielijn, ondanks de complexiteit en de hogere kostprijs ten opzichte van een basreflex of gesloten systeem, is alleen maar te prijzen en iets waar elke muziekliefhebber van kan profiteren. Intussen speelt het orkest verder en vloeien de klanken de oren in, nimmer te scherp, nimmer te zwaar aangezet in de lage tonen, met een helder en rijk middengebied waar instrumenten stuk voor stuk in te herkennen zijn. Het gemak waarmee wordt gespeeld doet steeds verlangen naar meer en meer muziek, in elke vorm, op elk moment.

Resumé

Zoals de laatste tijd te doen gebruikelijk probeer ik de indrukken op een rij te zetten, onder het genot van een opname waarvan ik mag genieten en waar ik niet meer intens behoef te luisteren naar de kwaliteiten van de installatie, vooral de muziek mag absorberen. Vandaag is dat Sade met “Bring me home – Live 2011”. Werkelijk het kippenvel komt op de armen, misschien omdat ik haar ooit live deze songs heb horen zingen, misschien juist omdat de live sfeer zo goed uit een PMC komt. Of gewoon omdat de combinatie van Sade, PMC en Naim met elkaar klopt. Terug naar waar het om gaat, de PMC Twenty5.24 in de luisterruimte van Lexicom MultiMedia. Op een assortiment van topluidsprekers van merken als Bowers & Wilkins, Audiovector, Spendor, KEF, Focal, Dynaudio, Neat en MartinLogan lijkt nog een merk, PMC in dit geval, een overdreven luxe. Dat het dat niet is bewijst ons enthousiasme voor het merk en bewijzen de reacties van de klanten. PMC is een prachtige aanvulling in klankkwaliteit, betrouwbaarheid en “echtheid” in de weergave. Zoals geen enkele luidspreker zal het ieders smaak zijn, dat geeft ook niet daarvoor is de keuze in andere merken ook zo ruim, maar wie gegrepen wordt door PMC zal langdurig genieten van zijn aankoop en weet zich ervan verzekert dat veel muziek in de opnamestudio is beluisterd en/of bewerkt op PMC monitoren. Hoeveel dichter kun je dan nog bij het origineel komen?