Naim SUPERNAIT 3 versterker

• Gepost door: lex
• 23 augustus, 2019
• Reviews

Naim SUPERNAIT 3 geïntegreerde versterker
Toonladder wolf in schaapskleren

Zes jaar na de introductie van de SUPERNAIT serie 2 versterkers komt Naim met de SUPERNAIT 3 uit, een periode waarin hard is gewerkt aan het verbeteren van de circuits van zowel de voeding, de eindversterker als de voorversterker. Aan die laatste is zelfs een hoogwaardige phono versterker toegevoegd. Het resultaat is volgens Naim een meer intieme weergave met extra drive en daarmee de ideale partner voor streamers, CD spelers, platenspelers en andere bronnen. Dat mag Naim allemaal beweren, maar horen is geloven. Met een tweeledig gevoel van mijn kant begin ik te luisteren, Naim is immers conservatief en zal geen product op de markt zetten met een zelfde naam als zijn voorganger dat totaal verschilt. Anderzijds is Naim constant op zoek naar verbeteringen en maakt het altijd aantrekkelijk om toch eens een upgrade te maken. Technologie van Naim versterkers uit een hogere prijsklasse sijpelt gewoonlijk door naar de Classic, XS en SI series en zonder alles te verraden meld ik wel vast dat de SUPERNAIT 3 een snoepje van de eerste orde kan zijn in een passend systeem.

SUPERNAIT 3 binnenste buiten

In vormgeving hoef je de verschillen tussen de 2 en de 3 niet te zoeken. Twee regelaars op de voorzijde (volume en balans), drukknoppen voor de bronkeuze, hoofdtelefoon uitgang, netschakelaar aan de achterzijde, nog steeds de luidsprekerklemmen links/rechts omgekeerd ten opzichte van de rest van de wereld, DIN en RCA ingangen, USB bus voor software upgrades, mini jack voor remote koppeling en een DIN jumper omdat je een extra voeding aan de SUPERNAIT 3 mag hangen. Niet vergeten zijn een uitgang voor bi-amp, AV in/out, phono MM input via RCA, een analoge streamer in/out en een subwoofer uitgang. Veel meer zult u vast niet nodig hebben.

Intern is een klasse A ingestelde voorversterker actief die tegelijk kan werken als hoofdtelefoonuitgang. Keramische isolatoren minimaliseren een capacitieve koppeling tussen het chassis en de uitgangstransistoren voor de hoogste geluidskwaliteit. Alle ingangen zijn individueel ontkoppeld en met de hand bedraad voor minimale ruis en interferentie. De interne schakelingen werken met constante stroombronnen, een techniek die rechtstreeks afkomstig is van de NAC 552 referentie voorversterker. De tweede versterkertrap ontbeert eindelijk in cascade geschakelde extra transistoren, zodat de stijgtijd van de versterker nu is verbeterd en de stabiliteit toeneemt. De interne phono voorversterker kent drie trappen: de high-gain versterking om het kleine MM signaal naar lijnniveau te brengen, de passieve RIAA correctie en de stuurtrap waarmee het voorversterker circuit wordt aangesproken. De stappen zorgen voor een excellente ruiswaarde, RIAA correctie tot buiten de audioband en een grote dynamische headroom. Zoals de aansluitingen laten zien is de SUPERNAIT 3 te upgraden met een HiCap DR voeding of een NAP 200 DR eindversterker. De vraag is of u die extra eindtrap ooit nodig zult hebben, 2x 80 Watt in 8 Ohm of 130 in 4 Ohm is meestal wel genoeg. Voor dat vermogen staat een voedingstransformator garant van 400VA, mede de verklaring van het gewicht van 14 kilo voor een versterker met een buitenmaat van 87x432x314mm (HxBxD). Naim noemt nog een paar zaken: Alps Blue Velvet volume- en balansregelaar, Reed relais input keuze, galvanisch gescheiden geïsoleerde microprocessor besturing en tegen microfonie geïsoleerde PCB’s

Op een korte rij de technische gegevens:

• Phono ingang: MM via RCA, 47k, parallel 470pF, 5mV
• Lijningangen: 130mV, 47k, maximum input 2V
• Eindversterker ingang: DIN
• Power uitgang: +24V voor Naim een externe phono versterker
• Luidsprekeruitgang: 2x80W aan 8 ohm (4mm sockets), 2x130W aan 4 ohm
• Lijnuitgang regelbaar: Pre-amp (DIN), Bi-amp (DIN), Sub (RCA pair) 775mV, <50 ohms
• Lijnuitgang vast: AV (DIN), Stream (DIN) 130mV, 600 ohms
• Hoofdtelefoon: 1/4 inch (6.35mm) TRS Socket
• Stroomverbruik maximaal: 400VA
• Stroomverbruik stand-by: 37VA
• Gewicht: 14 kg
• Afmetingen: 87 x 432 x 314 mm
• Bediening: Volume, balans en druktoetsen
• Afstandsbediening: IR (RC5)
• Aansluiting updates: 1 x USB mini-B
• Remote Input: 1 x 3.5mm jack achterzijde
• Afwerking: Zwarte poeder coating
• Front: geborsteld zwart geanodiseerd
• Toebehoren: NARCOM-5 afstandsbediening, netsnoer, link plug, handboek

 

Van begin tot eind

De gemaakte opstelling bestaat uit een Naim NDX 2 digitale muziekspeler welke ik laat werken onder ROON software, gekoppeld via ethernet aan de player poort van een Melco N100 muziekserver. Een heel “gewone” Naim SNAIC interlink koppelt de speler aan de versterker. Het is Naim, dus DIN-DIN. Met Chord Signature Reference luidsprekerkabels is een set Bowers & Wilkins 804 D3 Diamond luidsprekers aangesloten in de nieuwe Mystic uitvoering. De netspanning wordt verzorgd door een Naim Powerigel verdeeldoos met vaste snoeren.

Qui vive

In het toen nog zeer zonnige en hete Frankrijk maakte ik dit jaar kennis met het muziekensemble Qui Vive. Een gelegenheidsensemble bestaande uit een gemengd koor en een orkest, tijdelijk bevolkend een camping in Frankrijk waar de uit te voeren muziek wordt ingestudeerd, om de werken vervolgens op een drietal locaties nabij de camping uit te voeren. Eén concert woonde ik bij en kocht na de prachtige uitvoering in een plaatselijk kerkje een CD met de titel “The evening Primrose”. Muziek gespeeld en opgenomen in 2015, met op de CD werken als het “Brandenburgse concert No.4”. Goed genoeg opgenomen om de sessie met de Naim SUPERNAIT 3 te openen. Wat de Naim uitstekend laat beluisteren is de opstelling van het orkest en de akoestiek om de spelers. Heel ruimtelijk is de weergave in een groot stereobeeld. Het doet mij sterk denken aan het concert zelf, op het moment van schrijven voor mij slechts een paar weken geleden. Gezeten op de eerste rij had ik geen last van teveel kerkgalm en zat ik maar een meter of twee/drie achter de dirigent. Het stereobeeld komt heel erg overeen met de opstelling van toen, denk aan de diepte en de hoogte weergave. De SUPERNAIT 3 zorgt voor natuurlijk vloeiende muziek waarin de instrumenten zowel onderling te onderscheiden zijn als herkenbaar als entiteit. Hetzelfde gaat op voor het koor in een volgende track. Waarbij de eerlijkheid gebiedt te zeggen dat de verstaanbaarheid in de opname beter is dan tijdens de live uitvoering. Het is beslist genieten via de Melco waarop de CD is geript, de Naim NDX 2 streamer/DAC en de nieuwe loot aan de Naim boom.

Opgepikt in een E. Leclerc supermarkt is een CD van Camille & Julie Berthollet met de korte naam “#3”. Wederom stellen de zusjes mij niet teleur met werken van onder meer Brahms, Paganini, Kreisler en Schubert. De Naim is zeer goed in staat de vele nuances die de zusjes in het viool en cello spel brengen weer te geven over een paar luidsprekers. In een ruim stereobeeld dat eenvoudig door de Bowers & Wilkins wordt losgelaten. Een groter beeld dan de fysieke opstelling doet vermoeden, in zowel hoogte als breedte bijna voorbeeldig, meer diepte zou welkom zijn. Koesterend warm spel in rustige en zachte passages, opwindend en spannend als de muziek daarom vraagt. Violen krijgen voldoende helderheid mee, zonder te neigen naar scherp al worden ze ongenadig geprojecteerd door de Diamond tweeters. De cello van Julie laat zich uiteraard minder duidelijk onderscheiden in het orkest, nietemin heeft haar zusje geen kans om haar uit de opname te drukken. Waar in “Libesleid” van Kreisler een piano de viool begeleid heeft dat grote instrument een zachte en duidelijke klank, naar achteren gezet in het stereobeeld. Dat is fraai, als een systeem in de diepte het stereobeeld te weinig weet te benutten staat de violiste zomaar in de piano.

Vrijheid

Een beetje vaste prik is Anette Askvik met “Liberty”. Later kom ik daar nog een keer op terug als ik wat heb zitten rommelen aan de set. Voorlopig eerst met de standaard Naim opstelling en stroomvoorziening. Stem is mooi, zonder meer aangenaam en overtuigend. Details komen genoeg naar voren om de versterker definitief zijn plaats te gunnen in de prijsklasse en daar te verankeren. De weergave is duidelijk des Naim’s, puntig, snel, veel gevoel voor ritme en zo natuurlijk mogelijk. “Liberty” is levendig, speels, intens en groot neergezet in de ruimte. Stemmen zijn net niet te groot ten opzichte van de instrumenten. De afbeelding blaast enigszins op, ook de sax heeft een grote opening. Dat maakt de weergave wel imposant en indrukwekkend maar wijkt af van wat ik als normaal ervaar. Het zal mede de opname zijn, daarnet had ik met andere stukken muziek niet die “opgeblazen” indruk mee gekregen. De vrijheid van de instrumenten onderling, het loskomen van de stemmen van de weergevers, dat is behoorlijk indrukwekkend en een bonus op wat je mag verwachten in deze klasse.

Vanwege dat indrukwekkende brede stereobeeld is “Amused to death” van Roger Waters een belevenis in geluidsprojectie. Eigenlijk behoor je voor een optimale Q-Sound dicht op de speakers te zitten, de Naim laat de bank op zijn plaats en brengt toch het deels de “rondom” ervaring tot leven over de twee 804 D3 systemen. Met in de openingstrack al direct veel geluidjes, details, beleving en het verstaanbare verhaal van Bill Hubbard. Heftiger stukken als “Too much rope” vragen om veel volume en daar heeft deze Naim pk’s genoeg voor onder de kap. Zonder dicht te lopen, zonder compressie speelt de muziek, kan Waters zijn ei kwijt en maakt het mij als luisteraar gelukkig. Keer op keer realiseer ik mij hoe detailrijk de weergave is zonder kaalheid of techno-trekjes te gaan vertonen. De combinatie met de Bowers & Wilkins moet u aanstaan vanwege de Diamond tweeter, de beloning in rijkdom aan details ligt voor u klaar. Iets rustiger zal een Focal of een Spendor spelen met deze muziek, niet kwalitatief minder of beter maar anders met de accenten op andere punten.

Jazz en jazzy

Eens kijken of “Modul 29-14” van Nik Bärtsch mij negen minuten kan boeien. Piano start helder met daaronder de zware slagen op een enorme trommel. Linker- en rechterhand ver gescheiden, percussie langzaam opduikend en het ritme overnemend. Al snel herkrijg ik het gevoel zoals bij het Qui Vive ensemble dat ik bij de uitvoering aanwezig ben. De aaneenschakeling van complexe wisselingen van instrument, toon en ritme die Bärtsch in de muziek stopt vereisen helderheid, ritme en transparantie. Allemaal zaken waar Naim zijn naam mee heeft gevestigd en in al die jaren na de oorspronkelijke NAIT nooit heeft verloren. De SUPERNAIT 3 zet de traditie gewoon voort, weer met verbeteringen ten opzichte van zijn voorganger. Technisch inzicht, ervaring, betere weergevers en geavanceerder meetapparatuur maken de optimalisaties mogelijk voor de R&D staf van Naim, waarna de gouden oren gaan tunen. Fraai is met deze Bärtsch om te beluisteren hoever de instrumenten een eigen leven gaan leiden en toch in het stereobeeld een eenheid blijven vormen. Pianoklanken van de hoogste noten en haast gelijk klinkende percussie blijven ieder duidelijk in karakter en soort te onderscheiden en tot mijn stomme verbazing vliegen de negen minuten voorbij. Mijn voet komt tot rust en even laat ik de muziek bezinken.

Tot slot een klassieker van Tom Waits live uitgevoerd door het Holly Cole Trio. Het is de “Train song” van de CD “It happened one night”. De immer overweldigende bas is strak als de snaar die op het instrument is gespannen. Cole heeft of een extra echo op haar stem of de akoestiek van de zaal speelt een belangrijke rol. Percussie duikt aan meerdere kanten op. De bas hamert gedetailleerd door op indrukwekkende wijze. Als het publiek gaat klappen spreidt dat lekker uit en laat losse paren handen naar boven komen. Het nodigt uit voor meer Cole en daarom speelt vervolgens van Cole Porter het “Get out of town”. Een gevoel van thuiskomen overvalt mij, de muziek neemt mij mee naar de vele herinneringen waarin Cole mij betoverde met haar stem en muziek. Stiekem vind ik dit één van haar betere CD’s. Misschien vanwege de sfeer van live, de opnamekwaliteit speelt een rol, de beleving en het kennelijke plezier van muziek spelen. Forse dynamiek kan de SUPERNAIT 3 op zijn sloffen aan. Piano knalt, bas blijft diep dreunend strak staan, percussie zorgt voor de vrolijke noot en Holly? Haar herken je uit duizenden zangeressen. Heerlijk en zeker op dit systeem.

AudioQuest Niagara 5000

Ik heb eerder aangehaald dat ik zou gaan “rommelen” met de stroomvoorziening. Iets dat je met Naim niet ongestraft kan doen, netfilters en Naim gaan niet altijd samen. Vaker niet dan wel gaat meestal voor versterkers op. Bovendien, wie is zo gek om te investeren in een AudioQuest Niagara 5000 netfilter met daarbij behorende netsnoeren? Een investering die nogal schril afsteekt bij het prijskaartje van de Naim zelf. Toch sluit ik zoals AudioQuest dat voorschrijft elk component aan op de Niagara 5000, ook de voeding van de ethernet switch, de SBooster van de Melco, de streamer/DAC en de versterker. Met aan de SUPERNAIT 3 niet langer een Naim snoer maar een Monsoon netspanningskabel.

Holly Cole nog een keer. Pardon? Andere CD? Is dit een grap? Het verschil is bijna te imposant om neer te durven schrijven. Wat een ruimte ontstaat er in een stereobeeld waarin ik de 804 D3 niet meer kan herkennen. De bas heeft zijn soms te nadrukkelijke karakter verloren, maar er gaat niets af van de impact. Snelheid neemt alleen maar toe. Details zwemmen door de ruimte, vanwege het veel grotere, lees diepere stereobeeld krijgen ze alle ruimte om overal op te duiken. Links, rechts, midden, voor, achter en in de hoogte. Er is iets wel een negatief punt op aan te merken: de weergave verkrijgt een zekere hardheid waarbij ik vermoed dat een andere luidspreker met een zachter karakter meer op zijn plaats zal zijn. Misschien is een passend woord in deze: “genadeloos”. Laat Cole een foutje maken, raak de snaar van de bas een keer verkeerd, sla half op een drum, het komt er allemaal uit. Ik ben achter het fenomeen gekomen via inspelen en opstellen met de track “Liberty”, waarbij ik mij realiseerde dat een uitgave van bijna € 4499,- voor een netfilter bij een versterker van € 4399,- zover overdreven lijkt dat ik de AudioQuest Niagara 5000 voorlopig afkoppelde.

Waar ik vaak schrijf met “Liberty” over het uit elkaar trekken van de eerste en tweede stem, met de Niagara 5000 staan de stemmen gewoon een meter uit elkaar. Geluiden uiterst links en rechts schuiven meer dan een meter op. Het stereobeeld staat daarbij rotsvast en verandert niet onder invloed van volume of aangeboden muziek. Moraal van dit verhaal: als u zover bent dat het tijd is om extra aandacht te geven aan de netspanning, loop dan niet om een AudioQuest Niagara 5000 heen maar ga er mee op avontuur. Een weg terug is er niet, dus alleen proberen als het budget aanwezig is raad ik u aan. Een laatste tip, luistert u eens naar de Franse chansonnière Zaz. Haar CD “Effet miroir” is de moeite waard ook nog als de AudioQuest weer is afgekoppeld. Zaz heeft een heerlijke stem, neemt een leuke band mee, zingt en speelt soms sterk ritmisch, een andere keer romantisch. Ik geniet nog even op haar tonen na tot straks een klant beslag legt op de luisterruimte en ik de biezen moet pakken. Van dat vooruitzicht word ik niet vrolijk.

2 tegen 3

De Naim SUPERNAIT 2 en de SUPERNAIT 3 hebben als overeenkomst dat ze beiden in staat zijn muziek tot leven te laten komen en met gemak een paar lastige luidsprekers aan kunnen sturen. De veranderingen zitten onder de kap, zoals deels in aangepaste circuits, de interne phonotrap, of de technieken overgenomen hogere series. Gebleven is de forse voedingstrafo, de DIN connectiebussen, het upgrade pad en het uiterlijk. Maar waar wijken ze van elkaar af in klank, stereobeeld, detaillering en andere hoorbare zaken?

Eerst beginnen met Qui Vive. De SUPERNAIT 2 beeld kleiner af en is scherper aan de hoge tonen kant dan de 3. Daarbij mist de 2 de finesse in de details , speelt rommeliger, zelfs slordiger. De SUPERNAIT 2 is net een tikje warmer en minder open, daardoor wekt hij de indruk zachter van karakter te zijn, wat gelogenstraft wordt door de geringe scherpte die kan optreden. Overstappen van de SUPERNAIT 2 naar 3 geeft extra diepte in het stereobeeld, maakt het breder en hoger met meer inzicht in wat de opstelling van het orkest is. De SUPERNAIT 3 is verfijnder, wel een tikje kaler en afstandelijker, maar verliest zich niet in een te technische weergave. Met Holly Cole’s “Get out of town” is de SUPERNAIT 3 breed, strak en laat heel veel details los in de stem. De 2 is weer warmer van karakter, dat is zeker goed hoorbaar op de piano en de 2 brengt wat extra bas maar met minder definitie. De stem die daarnet tot in de nuances werd belicht is “gewoner” met de SUPERNAIT 2, nog steeds zet ook de 2 Cole breed neer en maakt het door de warmere klank een dynamische en krachtige indruk. De SUPERNAIT 3 is beter in het laten horen van harmonischen, is wat harder van klank, soms heel ongenadig in het ontleden. Tonen sterven langzamer uit en de 3 zet je meer op het puntje van de stoel dan de SUPERNAIT 2. De lage tonen blijken net zo krachtig te zijn, alleen doordat ze minder rommelen lijken ze minder.

Als ik ’s-Nachts wakker wordt dan hoor ik haar nog, Anette met “Liberty”, zo vaak speel ik de track. Het is dat ik er prima mee werken en zaken kan onderscheiden. Anette’s stem komt met de SUPERNAIT 3 naar voren, lage tonen helemaal in het begin van de track vallen beter op, zang is intenser dan met de 2. Hier is de SUPERNAIT 3 overtuigend beter in mijn oren. Het heeft te maken met gevoel, beleving, binnenkomen van de zang, allemaal subjectieve elementen maar wel die zaken waar ik graag de nadruk op leg omdat ik muziek wil beleven en niet als behang gebruik. Let ook op hoe ver de stemmen uit elkaar komen, de SUPERNAIT 3 is ook daarin echt de veel betere. De scheiding tussen stemmen en instrumenten onderling heeft Naim duidelijk op een hoger plan gebracht. Kortom verbeteringen zijn te vinden in details, in stereobeeld, drive, subtiliteit en intensiteit. De veranderingen zitten in het lichtere karakter van de SUPERNAIT 3, de 3 is zakelijker en minder romantisch. De SUPERNAIT 2 lijkt aan te zetten in de lage tonen, uiteindelijk is de 3 strakker van aard en geeft definitie in het laag. Overeenkomsten zijn het ritme gevoel, de passie, het foutloos afspelen en het muziekplezier dat beiden brengen. De SUPERNAIT 2 en de 3 zijn typische Naim voorbeelden en (p/k)rachtige versterkers.

Eind goed al goed

Ik kan niet anders dan concluderen dat Naim met de SUPERNAIT 3 weer een jaar of 6 vooruit zal kunnen. Het is een beest van een versterker, veel power, snelheid, strak en kan alle muziek aan. De hoeveelheid ingangen is voor vrijwel iedereen voldoende, de ingebouwde phonotrap zeer welkom gezien de huidige vinylcultuur. Wie ooit instapt op de Naim trein is vaak voor zijn leven verslingerd aan het merk, de SUPERNAIT 3 gaat zeker slachtoffers maken de komende jaren. Een investering voor jaren waar luisterplezier mee wordt gegarandeerd. Voor de eigenaren van een SUPERNAIT 2 is het een vraag waar de investering heen gaat. Een mooi netfilter, een Naim voeding aan de SUPERNAIT 2 of toch opstappen naar de SUPERNAIT 3. Een lastige keuze waarin alle opties winst zullen bieden. Als ik voor de keuze zou staan de 2 of de 3 nieuw in doos meenemen, dan werd het de SUPERNAIT 3 vanwege de extra informatie die de versterker doorlaat, het betere stereobeeld met name in de diepte en het lekker puntige karakter. Een occasion SUPERNAIT 2 versus een nieuwe SUPERNAIT 3 gerelateerd aan een financieel voordeel zou een keuze zijn waar ik echt nog eens een nachtje over wil slapen, om vervolgens toch……

Meer informatie en prijs van de Supernait 3 vindt u hier.