Naim NAIT XS 3 geïntegreerde versterker

Happy hour

Nadat de Naim NAIT XS 3 in de winkel werd ontvangen was het inspeeltijd aftellen tot de kleine maar dappere versterker aan de beurt kwam om beluisterd te worden. Wat korte momenten klonken de tonen veelbelovend door de winkel, maar het echte werk vond later pas plaats. Niet wetend waar ik aan begon werd de NAIT XS 3 gecombineerd met de Naim ND5 XS 2 digitale muziekspeler en een paar PMC Twenty5.22 luidsprekers. Het werd een dag vol plezier waarbij ik meerdere malen een medewerker van Lexicom MultiMedia uit de winkel de luisterruimte introk, omdat ik de oren niet wilde geloven en mijn enthousiasme niet onder stoelen of bank kon steken. Ik moest deze weergave delen, want de set paste naadloos in elkaar en presteerde ver boven de verwachting. Toch eerst even het hoofdcomponent voorstellen en pas daarna volgt mijn luisterverslag.

Naim NAIT XS 3

Naim heeft zes jaar uitgetrokken om de NAIT XS naar een hoger plan te tillen. De wezenlijke verschillen tussen de oorspronkelijke versterker en de Series 2 zitten natuurlijk bij Naim in de voeding. Maar ook de overige circuits zijn aangepakt en voorzien van moderne componenten en een nieuwe print lay-out. Toegevoegd is een phono versterker voor MM elementen, zodat de vinyl adept zijn platenspeler rechtstreeks aan kan sluiten op de versterker. Een hoofdtelefoon aansluiting ontbreekt niet en Naim belooft met de XS 3 extra drive te brengen voor zowel die hoofdtelefoon als voor een paar aangesloten luidsprekers.

Intern is een klasse A ingestelde voorversterker actief, zo krachtig dat hij tevens werkt als hoofdtelefoon versterker. In de NAIT XS 3 dus geen eindversterker die met een set weerstanden het vermogen knijpt voor een hoofdtelefoon. In de eindtrap zet Naim keramische isolatoren om de capacitieve koppeling tussen het chassis en de uitgangstransistoren te minimaliseren als basis voor de hoogste geluidskwaliteit. Alle ingangen zijn individueel ontkoppeld voor minimale ruis en interferentie. De tweede versterker trap maakt niet langer gebruik van in cascade geschakelde extra transistoren, waardoor de stijgtijd van de versterker wordt verbeterd en de stabiliteit toeneemt. De phono voorversterker kent drie lagen: de high-gain versterking, de passieve RIAA correctie en de stuurtrap. Dat zorgt voor een excellente ruiswaarde, RIAA correctie tot buiten de audioband en een grote dynamische headroom.

Te benoemen zijn verder zaken zoals de Alps Blue Velvet volumeregelaar, de Reed relais input keuze, de galvanisch gescheiden en geïsoleerde microprocessor besturing en de tegen microfonie geïsoleerde PCB’s. Wie dat graag wil vanaf het begin of op den duur kan de NAIT XS 3 upgraden met een extra voeding, een tweede of zwaardere eindversterker of met andere kabels dan die in de doos.

Technische gegevens:

  • Phono ingang: MM via RCA, 47k, parallel 470pF, 5mV
  • Lijningangen: 130mV, 47k, maximum input 2V
  • Eindversterker ingang: DIN
  • Power uitgang: +24V voor externe Naim phono versterker
  • Luidsprekeruitgang: 2x70W aan 8 ohm (4mm sockets), 2x100W aan 4 ohm
  • Lijnuitgang regelbaar: Pre-amp (DIN), Bi-amp (DIN), Sub (RCA pair) 775mV, <50 ohms
  • Lijnuitgang vast: AV (DIN), Stream (DIN) 130mV, 600 ohms
  • Hoofdtelefoon: 1/4 inch (6.35mm) TRS Socket
  • Stroomverbruik maximaal: 350VA
  • Stroomverbruik stand-by: 16VA
  • Gewicht: 8,5 kg
  • Afmetingen: 70 x 432 x 314 mm
  • Bediening: Volume en druktoetsen op voorpaneel
  • Afstandsbediening: IR (RC5)
  • Aansluiting updates: 1 x USB mini-B
  • Remote Input: 1 x 3.5mm jack achterzijde
  • Afwerking: Zwarte poeder coating
  • Front: geborsteld zwart geanodiseerd
  • Toebehoren: NARCOM-5 afstandsbediening, netsnoer, link plug, handboek

Bijna luisteren

De Naim NAIT XS 3 heb ik aangesloten op de ND5 XS 2 met het simpel uitziende DIN-DIN kabeltje dat Naim meelevert met de muziekspeler. De luidsprekers werden ditmaal een paar PMC Twenty5.22 op de eigen PMC stands, aangesloten met Chord Epic XL luidsprekerkabels. Een Cambridge Audio Alva TT platenspeler kon ik helaas niet aansluiten op de MM ingang van de NAIT omdat de Alva een eigen phonotrap aan boord heeft. Niettemin was het spelen van platen (via een lijningang) weer eens de moeite waard en verkreeg ik een kloppende combinatie. Reken ik de platenspeler even niet mee dan staat er een opstelling van ongeveer € 10.000,-. Een flink bedrag maar dan heeft u wel alles in huis voor het streamen van uw eigen muziek, internetradio en muziekdiensten. Met veel aansluitmogelijkheden, van een kwaliteit waar u jaren en jaren plezier van gaat hebben. Oh, dat vergeet ik nog, geen fancy netsnoeren in gebruik, geen netfilters, geen tweaks, de set is zo basic als maar mogelijk opgesteld.

Hemelse stem

Soms heb je een combinatie waar een zegen op rust, waar ineens alles klopt en waar de oren mee gestreeld worden. Youn Sun Nah zingt van haar CD “Same girls” diverse tracks met een voor deze prijsklasse schokkend realisme. Prachtige stem, misschien wat te laag gepositioneerd door de Naim set (PMC is niet de oorzaak), voor de rest heel vrij en los van de weergevers in een stereobeeld dat weinig te wensen overlaat. De stem staat op een keurige afstand van de luisterpositie, gitaar of andere instrumenten gepositioneerd achter en om Youn Sun Nah heen. De tonale klank is neutraal, zonder een greintje warmte te missen waarvoor mede de Twenty5.22 met zijn transmissielijn borg staat. De weergave gaat opvallend diep voor een monitor en de Naim NAIT XS 3 heeft de lage tonen perfect in de hand. De weergave is uitnodigend, verrassend, dynamisch, realistisch en zuiver. Nuances in de stembuigingen worden gevolgd en de snaren laten op een ongedwongen wijze veel details los alsof het allemaal maar gewoon is om zo te presteren. Een heerlijke opening van een luistersessie die wel eens heel lang kan gaan duren als andere muziek dit niveau vast weet te houden.

Dwars door muzieksoorten en muzieksmaken springend is als volgende Catrin Finch aan de beurt. Zij speelt op de CD “Goldberg” de Goldberg variaties gecomponeerd door Bach, maar dit maal uitgevoerd op een harp. Het is niet moeilijk om met gesloten ogen een harp in de luisterruimte te fantaseren, hoogstens kun je aanmerkingen maken op de grote van het instrument, de afbeelding is wat aan de kleine kant. Iets dat mogelijk in de opname ligt besloten, de set laat de harp zo weergeven en niet anders. Er zit wel veel diepte in de weergave en de tonen los laten komen van de weergevers is geen punt. Er zit een natuurlijke beperking in de weergave, omdat er monitor speakers spelen en geen grote vloerstaanders. Voor een zo groot instrument is eigenlijk een veel omvangrijker luidspreker noodzakelijk. Wat ik beleef is een speelse en gevarieerde weergave van de Goldberg variaties, weer op een optimale afstand van de luisterplek neergezet, waarbij de akoestiek van de opnameruimte is meegenomen in het bit-patroon van de geripte CD. Muziek komt los en zweeft alsof het een echte harp betreft. De dame uit Wales heeft haar best gedaan met deze werken en als u eens iets anders wilt beluisteren dan de eeuwige piano dan is dit een aanrader.

Schrikeffect

Hevige hartkloppingen vanwege muziek met nota bene als titel “Music for cultivating health in autumn”, afkomstig van een zweverige CD met Chinese gezondheidsmuziek. Het bonzen van mijn hart werd veroorzaakt door een enorme dynamieksprong bij het aanslaan van Chinese klokken, slagen uit het niets naar voren springend boven strijkers uit. Het is voor Westerse oren vreemde muziek, wel in een opname waarmee plaatsing en onderscheidend vermogen formidabel te beoordelen zijn. Een andere track waarin “hout” wordt uitgebeeld is minstens zo mooi met in de muziek een Chinese fluit. Zijn de klanken wellicht vreemd, de Naim combinatie weet met een paar PMC’s mij virtueel te verplaatsen naar het Chinese vasteland. Meer naar het Westen ontmoeten we het Tartaarse volk waarvan zangeres Zulya Kamalova een vertegenwoordiger is op de CD “Aloukie”. Denk bij haar aan puur akoestische instrumenten, ritmische trommels, zang waarvan de klanken uitmuntend worden weergegeven, maar het Tartaars niet machtig kan ik er geen woord van verstaan. Wat ik wel meekrijg is een rijk stereobeeld dat zich als een bubbel laat vormen rond en tussen de weergevers. Hoe vreemd ook de klanken en instrumenten moge zijn, de opstelling zorgt dat ik geboeid kan blijven luisteren en Zulya beslist meer ga betrekken bij het schrijven van luisterimpressies.

Muziek van toen

Van streamer naar vinyl is geen enorme sprong als beiden zijn aangesloten op de Naim NAIT XS 3. Op een Cambridge Audio TT draaitafel ligt de reünie LP van The Weavers, opgenomen in 1963 en nog steeds voor veel audiofielen een referentie. Toch jammer dat de Cambridge speler een phonotrap aan boord heeft, benieuwd als ik ben naar de prestaties van de interne phono van de Naim NAIT XS 3. Het is niet anders, de Alva TT laat zich niet anders aansluiten en het plezier met de zes Weavers mannen en één dame is er niet minder om. Vooral “Guantanamera” is een juweeltje dat met een platenborstel glansrijk te krijgen is. Het loskomen van de veelstemmige zang van de weergevers is bijna natuurlijk op dit systeem. Zelfs de uiterst rechts geplaatste zanger/verteller kleeft niet aan de conus. Bas en gitaren komen los in de met drie microfoons gemaakte opname. De solo zangeres haalt niet het niveau van dat van een high end topdraaitafel, het vinyl laat zich echter niet kisten en maakt de weergave op zijn minst boeiend en verslavend. Op de één of andere manier is het altijd noodzakelijk om met streamen veel inspanning te plegen voor een natuurlijk resultaat, met vinyl krijg je het in de schoot geworpen. De Naim NAIT XS 3 is alleen al moeite waard als u nog een collectie platen op de zolder of in de kelder heeft liggen. Intussen zingen de leden van The Weavers gewoon door en bedenk ik mij hoe eenvoudig mijn brein zich aanpast aan de natuurlijke weergave, zodat zelfs de gedachte aan het wisselen van de LP voor een andere voorlopig niet in mij opkomt.

Als opmaat naar “Keep your eyes on the sparrow”, de thematrack van de vroeger populaire televisie serie “Baretta”, speelt Dave Grusin een pianowerk op zijn LP. Een direct-to-disc uit de jaren dat die nog echt werden gemaakt. Piano en xylofoon vormen samen met een bas een trio waar de vonken qua dynamiek vanaf springen. Geen probleem voor de krachtige NAIT XS 3 aan de soms vermogen slurpende PMC Twenty5.22. Weer denk ik bij mijzelf dat deze twee componenten kennelijk voor elkaar gemaakt zijn. En dan barst de energie van “Baretta” los. Veel percussie, zware maar knalstrakke bas, druk, punch, ritme, subtiliteit en details, het is allemaal aanwezig en laat zien dat oude techniek nog tot de top kan behoren. Een meer dan stevig volume is geen probleem en ik draai harder en harder tot in de linkerhoek van de luisterruimte een tamboerijn geschud wordt. Mensenlief, daar had ik vroeger moeite mee om die zover de hoek in te jagen. Ik hol naar de winkel en haal een collega. Dit moet hij gewoon even meebeleven. Haast jammer om straks terug te gaan naar de Naim ND5 XS 2 streamer, al maakte die de ochtend ook tot een plezier met zijn zuivere klanken.

Barok

Nooit ben ik te beroerd om klassiek werk te draaien, vooral niet als werken van componisten als Vivaldi, Corelli en Locatelli opgenomen zijn. Gespeeld door I Solisti di Zagreb voor The Vienna Master Series CD van het mij verder onbekende label Pilz. De DDD opname (digitaal opgenomen, digitaal bewerkt en digitaal af te spelen) is bij vlagen wat aan de scherpe en ongepolijste kant, hij laat wel de apparatuur zweten om nergens uit de bocht te vliegen en volledige controle te houden. Wat erg goed lukt, zich laat combineren met doorzichtigheid, goed geplaatste instrumenten waar ruimte tussen zit en waarin neiging tot versmeren of troebel in elkaar overlopen achterwege blijft. Jammer dat met veel DDD opnames de akoestische eigenschappen van de natuurlijke ruimte grotendeels verdwijnen tijdens het proces. Veelal te wijten aan de gebruikte Analoog naar Digitaal converters en de niet optimale digitale master klokken in de studio keten. Zet dergelijke zaken even uit gedachten zodat alleen overblijft luisterplezier in een speelse en dynamische omgeving, waar solist voor solist zich laat belichten en al snel bij mij de neiging ontstaat om als een echte maestro zelf het orkest te dirigeren. Dat gevoel wekt de Naim NAIT XS 3 zeker op, daarbij mag ik best refereren aan de beroemde PRaT factor van Naim: Pace, Rhytm and Timing. Alles klopt en de weergave is volkomen natuurlijk in de oren van deze luisteraar.

Meer informatie en prijs van de NAIT XS 3 vindt u hier.

Zo gaaf

Na nog meerdere malen een teamlid van Lexicom MultiMedia de luisterruimte in te hebben getrokken zoek ik nog altijd euforisch vanwege de geweldige weergave een passende afsluiting voor de mooie luistersessie van vandaag. Het is geworden Eleanor McEvoy met “I’ve got you to see me through” afkomstig van een oude promo CD van luidsprekerfabrikant PMC. Ik weet met hoeveel zorg de opname is gemaakt in de Metropolis Studios in Londen, ik weet dat er zo weinig mogelijk processing is gebruikt en de mastering de ruwe bolster heeft willen bewaren. De inspanningen laten zich vertalen in een muziekbeleving zo dicht op de artiest dat het haast onwerkelijk wordt. De Naim NAIT XS 3 slaagt voor mij met vlag met wimpel voor alle examens en laat een indruk achter waar de ware muziekliefhebber niet omheen kan. Naim heeft daadwerkelijk grote stappen gezet met deze kleine NAIT XS 3 (evenzo met de Supernait 3) en kan jaren vooruit met deze versterker. Het is gewoon heel fijn luisteren naar muziek op een installatie waarvan Naim de kern vormt. De combinatie met de PMC Twenty5.22 kan haast niet beter, voor de muziek en financieel, zodat de twee Naim componenten optimaal kunnen presteren. “Heren, jullie mogen allemaal weer terug naar de winkel. Excuses voor het storen maar dit moesten jullie echt even meebeleven”.