Naim Audio NAIT XS 2 versterker + ND5XS2 streamer

Naim Audio NAIT XS 2: Klein, zwaar en fijn

Deze review is eigenlijk geïnitieerd door een klant omdat hij vroeg een Spendor A4 luidspreker te combineren met een Naim systeem. De NAIT XS 2 en de NDS5 XS 2 bleken zo goed te passen bij de luidsprekers dat het de moeite waard is er extra tijd in te steken en er zelf nog eens goed voor te gaan zitten. Met als stralend middelpunt de NAIT XS 2, want de prestaties van de kleine Naim versterker liggen bovengemiddeld goed. De streamer en de luidsprekers zijn al eens eerder aan bod gekomen in andere opstellingen, daar ga ik niet al te diep op in. De set afmaken met bekabeling hoort er bij, zonder in extremen te vervallen, en zo ontstond het systeem dat compact is, huiskamervriendelijk, op hoog niveau presteert en naar ons idee heerlijk muziek kan maken.

Naim Audio NAIT XS 2

De NAIT XS 2 is eigenlijk het kleine broertje van de Supernait 2 en komt qua performance daar behoorlijk bij in de buurt. De NAIT XS 2 is verpakt in een kleinere, minder hoge behuizing en combineert zes analoge ingangen met een uitgangsvermogen van 2×70 Watt. De geïntegreerde voorversterker is transparant zoals je van Naim Audio mag verwachten en combineert ook uitstekend met de ingebouwde klasse A hoofdtelefoonversterker van de NAIT XS 2. De versterker kan een upgrade krijgen door een externe voeding toe te passen en een losse phono versterker behoort tot de mogelijkheden als uitbreiding op de lijningangen. Zoals te doen gebruikelijk houdt Naim vast aan DIN voor de ingangen, wie daar niet mee uit de voeten kan pakt de RCA connectoren. Een AV bypass is eenvoudig te maken, de voor- en eindversterker kunnen van elkaar worden gescheiden en een subwoofer uitgang is aanwezig. Kortom de NAIT XS 2 is zo compleet als mogelijk voor analoge bronnen. Een paar weetjes zijn wel aardig om te noemen, de Naim NAIT XS 2 gebruikt keramisch materiaal als koellichaam, samen met de aluminium behuizing zorgt dat voor een perfecte afvoer van ontwikkelde warmte. De elektronica wordt met een constante stroom gevoed, afgekeken van de hoger gepositioneerde Naim Audio producten, de lay-out van de printplaten is ten opzichte van de voorganger geoptimaliseerd en film condensatoren zijn overal toegepast waar het signaal de schakeling passeert.

Technische gegevens:

  • Uitgangsvermogen: 2 x 70 Watt
  • Opgenomen vermogen: 290 VA maximaal
  • Stand-by opgenomen vermogen: 20 VA
  • Uitgangen: luidsprekers, pre-out, subwoofer, hoofdtelefoon
  • Lijn uit variabel: 775mV, <50Ω
  • Lijn uit vast: 130mV, 600Ω
  • Ingangen: 4 x DIN/RCA, 1 x RCA, 1 x DIN voor Naim phono versterker
  • Ingangsgevoeligheid: 130mV
  • Ingangsimpedantie: 47kΩ
  • Gewicht: 8,4 kg
  • Afmetingen: 70 x 432 x 301 mm
  • Updates: via USB Type Mini-B
  • Remote input: 3.5mm jack op achterzijde
  • Afstandsbediening: Infrarood (RC5)

Het samenstellen van een set

Het zal niemand verbazen dat de meest logische partner voor de NAIT XS 2 de Naim NDS5 XS 2 streamer/dac is. Verbonden met een Chord Company Cadenza Din-Din interlink. Ik ben doorgegaan met Chord en koos als luidsprekerkabel voor de Shawline met Ohmic banaanstekkers. De netsnoeren waren in eerste instantie ook Shawline van Chord, maar lees verderop waarom ik daar op terugkwam en uitweek naar de vertrouwde Naim Powerigel. Luidsprekers werden de Spendor A4 waar mee heen en weer geschoven is voor de beste weergave. Streamen deed ik door een Melco te combineren met een Roon NUC en de NDS5 XS 2 te gebruiken als Roon endpoint, ik haalde ook muziek van de Lexicom MultiMedia NAS via de Naim App. Het resultaat is een bescheiden ogende set van slechts twee componenten en heel huiskamervriendelijke luidsprekers.

PRaT

Pace, Rythm and Timing afgekort tot PRaT is het handelsmerk van Naim Audio sinds mensenheugenis. Wat alles te maken heeft met de manier van weergeven uniek voor Naim. Laat ik daarom beginnen met muziek waar PRaT essentieel is voor de weergave: jazz in kleinere opstellingen. Ik kies voor Rachelle Ferrell, een fantastische zangers met een enorm vocaal bereik. Haar CD “First instrument” vond ik ooit in de uitverkoopbakken van de Bijenkorf Rotterdam en dat was volkomen onterecht gezien haar zangkwaliteit. Haar interpretatie van “Prayer dance” vormt de eerste hordeloop voor de Naim, vereist wordt dynamiek, helderheid, snelheid en kracht. Het stereobeeld wordt formidabel neergezet met heel veel ruimte en losheid, zodat de weergevers per direct verdwijnen uit het beeld. Er is hoogte, diepte en breedte in overvloed. In dat beeld staat de stem van Ferrell helder en open, geven drums felle en kort klappen vanuit de Spendor’s en springt de piano keer op keer positief naar voren. Op de stem zit een behoorlijke echo en als Rachelle haar kunsten vertoont door heel hoge noten voort te brengen dan zweven die op de achtergrond door de ruimte. De kleine Naim blijkt in staat dynamiek volledig te omvatten en bloedsnel te reageren op pieken. Het mooie “Autumn leaves” zet op de achtergrond een veel drukkere band neer dan daarnet waar Ferrell bovenuit moet komen. Dat valt niet altijd mee, her en der vliegt ze haast uit de bocht in de hoge tonen. Realistisch maar het zou een streep minder fel mogen zijn? Het blijkt dat met andere netsnoeren de zaak te temperen is, al gaat dat wel ten koste van de enorme ruimte in het stereobeeld. De sfeer van de muziek wordt met de Powerigel intiemer en ik verhuis als het ware naar een kleinere jazz club. Laat ik daar maar even blijven.

Schuiven en doorgaan

Youn Sun Nah met “My favourite things” is ook aanzienlijk prettiger met een simpel netsnoer zoals aan de Powerigel zit, ik kan het alleen maar herleiden naar een veel te korte inspeeltijd van de Chord Shawline netsnoeren. Wat blijft is de doorzichtige helderheid van het kleine instrumentje in de handen van Youn en haar expressieve stem waarbij dynamiek wederom een grote rol speelt. De Spendor volgt slaafs wat de versterker naar hem toe duwt en gedraagt zich als een neutrale omzetter van elektrische naar akoestische energie. Veel nadruk ligt er op het middengebied, veel minder is de bas prominent aanwezig. Dat is op te lossen door de luidsprekers wat meer naar achteren te zetten en zo op natuurlijke wijze de bas te versterken. Een andere dame waar Naim goed mee door de bocht kan is Patricia Barber. Uit haar omvangrijke oeuvre grijp ik naar “Café Blue” omdat ik deze CD van voor tot achter ken. Heel mooi is hoe de stem zicht mengt met de echo welke vanuit de studio er achter is gezet. Subtiel maar duidelijk. Komen de andere instrumenten los dan laat de bas horen dat hij altijd te zwaar in de opname aanwezig is. Gelukkig wordt het een bas waarin enige variatie te horen is, maar zelfs een Spendor krijgt het niet in volle harmonie. De speaker naar voren schuiven zou een optie zijn. Net zo min als op 99% van de luidsprekers wordt deze bas ooit goed, tenzij je gaat naar modellen van een totaal ander formaat, veel en veel groter. Concentreer ik mij meer op de andere instrumenten dan springt de percussie er bovenuit in snelheid, piano in klankzuiverheid en de stem van Barber in realisme. Het is een bijzonder Naim/Spendor systeem dat in weinig opzichten gewoontjes is en in veel opzichten opzienbarend. Voor een dergelijke kracht verwacht je al snel een versterker die fysiek minimaal tweemaal zo groot is als de Naim of waarin klasse D versterking is toegepast. Niets is minder waar, het is een volwaardige klasse AB Naim schakeling met alle voordelen van het merk. Een track als “Nardis” met de felle percussie spuit werkelijk de Spendor uit en maakt hem veel groter dan hij oogt. Bijna op een volume niveau aangeland waar de buikspieren op reageren weerklinkt er een rammelende contrabas en een compleet drumstel voor mijn neus. Heerlijk om te beluisteren dat een betaalbare topversterker zoveel uit de weergever kan persen. Ik blijf verbaasd achter.

Opgenomen akoestiek

Over naar heel andere muziek, Ludovico Einaudi en zijn “Elements”. Klassieker werk waarin piano samenkomt met contrabas, viool, cello en orkest. Muziek die zweeft door de ruimte op een haast mystieke manier vanuit de Naim combinatie met Spendor. Duister, grommend, dreigend en vol schoonheid en pure passie. Aanzwellend, afnemend, als golven van geluid over de luisteraar komende. Muziek staat groot in de ruimte, vult bijna van muur tot muur en van vloer tot plafond het stereobeeld in. Niet uitgesplitst tot in het laatste detail, maar daar vraag ik op dit prijsniveau niet om. Niet dat het samengestelde geheel goedkoop is, zeker niet, gelukkig wel bereikbaar voor veel muziekliefhebbers. Bovendien plaatsbaar in een leefruimte als de huiskamer. Wat de Naim erg goed toont is het uitdrukken van kracht en passie, het ruimte geven aan instrumenten en de hechte samenwerking van bijvoorbeeld Einaudi en het Amsterdam Sinfonietta onderstrepen. Als een film rolt de muziek zich af zonder een valse noot, geen overdreven hoog, geen aangezet laag, geen versluierd middengebied. De weergave is in harmonie, de apparatuur past bij elkaar en is samen meer dan de som der delen. Uit ervaring en overtuiging weet ik dat de NAIT XS 2 veel grotere systemen kan aansturen, of een monitor tot het uiterste kan dwingen, de Spendor A4 zit daar netjes tussenin. Niet als compromis maar als volwaardig deelnemer. Klassieke stemmen zingen de Bach “Cantates Nos. 180”, opgenomen in 1993 met het Ensemble Baroque de Limoges onder de leiding van Christophe Coin. Coin speelt zelf een vioolcello piccolo met vijf snaren. De invloed van de akoestiek van de kerk waar de cantates zijn opgenomen laat zich duidelijk horen. Misschien was het wel dit soort muziek waarmee Spendor naam heeft gemaakt, feit is dat zowel de instrumenten als het koor als diverse solisten in het zonnetje staan op dit systeem. De klassiek liefhebber kan er zijn hart aan ophalen. Dat de muziek ditmaal speelt op een volumeniveau waar de buren gelukkig van worden doet geen enkele afbreuk aan de volledigheid, wederom een eigenschap waarvan de eer meestal toekomt aan de versterker. Naast het koor is er plaats voor zowel mannelijke als vrouwelijke solisten en beiden weten mij te overtuigen van hun kwaliteiten op dit systeem. Verstaanbaar, helder, fraai qua plaatsing en los van het orkest in de kerkakoestiek.

Gillende gitaren

De Spendor A4 is niet het eerste luidsprekersysteem waar je aan denkt voor popmuziek, met de NAIT XS 2 opstelling is er geen enkele reden om de A4 daar toch niet voor in te zetten. Ramstein gaat misschien wat ver op realistisch niveau, Phil Collins met “Can’t turn back the years” gaat meer dan lekker. Volle bas, pittig slagwerk, veel elektronica en daaroverheen Collins zelf met een heldere stem in de juiste intonatie. Of Londen Grammer met “Hey now”. De overweldigende en gronddiepe bas mag dan ontbreken vanuit de Spendor, snelheid en doorzichtigheid maken dat meer dan goed. Het blijft groot en indrukwekkend wat de formatie neer zet in de ruimte. En neemt u van mij aan dat het laag wat er is kwalitatief hoogwaardig blijft en niet gaat zwemmen in de oren. Geen moment heb ik de neiging het volume omlaag te brengen, eerder streep na streep omhoog. Waarbij het nog steeds irritant blijft dat Naim de gevoeligheid van hun versterkers niet omlaag heeft gebracht naar een meer hedendaags niveau van de CD speler of streamer waar altijd rond de 2 Volt uit komt. Het blijft tobben met de volumeregelaar die te weinig open kan en het regelbereik beperkt houdt. Dat de ND5 XS 2 geen interne volumeregeling heeft is jammer, het zou een probleem oplossen. Mijn leeftijd brengt met zich mee dat ik de aansluiting op de hedendaagse rap en pop heb gemist, ik blijf daarom liever bij voor mij bekend werk als het live concert van Melody Gardot, waar zij in Amsterdam “Deep within the corners of my mind” liet opnemen. Weer heb ik last van een te zwaar opgenomen bas, jammer want de stem van Gardot staat er heel fraai op. Heeft geen opnametechnicus meer oren aan het hoofd? Wat overblijft van de track is wel adembenemend van schoonheid. Gardot kan wel degelijk zingen en dat laat ze graag horen. Zoals op “Who will comfort me” waar ze helemaal losgaat met de band. De stuwende muziek staat breed tot buiten de speakers, afgestopte trompet jankend links, drums ver naar achteren gezet, publiek in een grote zaal uitgespreid, Melody laat zich nimmer ondersneeuwen en blijft de leidende factor met dank aan Naim. Helemaal buiten mijn comfort zone is Collective Soul met “Blood”. Gillende gitaren, slecht opgenomen drums, schreeuwende zang (op wiens tenen sta in inmiddels allemaal?), laat het los op de Naim/Spendor combi en het klinkt nog realistisch ook. Ik sluit er mee af en draai nog wat muziek waar ik mij meer bij thuis voel. Een feit is, je kunt ook hedendaagse pop rustig draaien op een NDS5 XS 2, een NAIT XS 2 en Spendor A4.

Uit het schap

Zoals een medewerker van Lexicom MultiMedia het omschreef: “De NAIT XS 2 uit het schap halen is altijd een beetje thuiskomen”, waarmee hij doelt op de correcte klank van de versterker, de kracht welke schuilgaat achter de 2×70 Watt en de imposante weergave. De kleine Naim met zijn onopvallende uiterlijk gaat al jaren mee en zoals het een goed ontwerp betaamd is van veroudering geen sprake. De NAIT XS 2 is nog net zo hedendaags als op het moment dat hij op de markt kwam. Uit te breiden met een extra voeding om de voor- en eindversterker onafhankelijk van elkaar te voeden. Of op te waarderen met betere netsnoeren als een Chord Shawline, wel pas nadat de snoeren daadwerkelijk ingespeeld zijn zo heb ik ondervonden. Opgesteld zoals vandaag, met een goed presterende streamer/dac en een paar hoogwaardige luidsprekers, creëer je met de NAIT XS 2 een systeem dat klinkt als een klok en je niet in de steek laat met andere soorten muziek dan alleen jazz. Klassiek tot moderne popmuziek, het systeem slikt alles en zal u verbaasd doen staan tot op welk een hoog volumeniveau. Buren? Geen punt, heel zachtjes speelt de Naim NAIT XS 2 nog steeds imposant en weet de luidsprekers te dwingen volledig tot hun recht te komen. Til de NAIT XS 2 zelf eens op, dat geeft een indicatie van de verborgen kracht, laat hem spelen en kom net als ik tot de ontdekking dat PRaT geen achterhaalde term is en de Engelse fabrikant nog steeds mee speelt in de premier league van de audio.