Naim 300 serie met Sf Amati G5

Naim Audio, Sonus faber en Chord Company: Alles op zijn plek gezet

Lexicom Multimedia is van oudsher een Naim Audio dealer en heeft in zijn bestaan al heel wat Naim geïntroduceerd zien worden, verkocht, ingeruild, of voorzien van een upgrade. Wie Naim noemt in de Zuid Hollandse contreien, noemt bijna automatisch Lexicom daarbij.

Al vaker is Naim apparatuur ingezet voor het beschrijven van luidsprekers in mijn epistels, het is de eerste keer dat ik Naim 300 Series beluister aan Sonus faber luidsprekers uit de Homage lijn. Een Amati G5 is wel meer aan de orde geweest, recent nog op Krell versterking, Naim als topset met Amati was niet eerder onder de loep. Een topsysteem mag je het best noemen als je alle componenten kiest uit de 300 Series, een NSS 333 netwerkspeler met een NPX 300 voeding, een NAC 332 voorversterker en NAP 350 mono eindversterkers. Dat geheel compleet maakt met Chord Company Sarum luidsprekerkabels en interlink, voor de rest alle andere kabels gekozen uit de Signature lijn van Chord Company. Bovendien, alle componenten die om stroom uit het lichtnet vragen worden gevoed vanuit een power conditioner van Audes met daaraan een Audes stekkerblok. Het is een opstelling die schreeuwt om muziek mee te spelen, vandaar dat ik eerst beschrijf wat ik beleefde en pas later terugkom op individuele componenten.

Verfijnde kracht

Er staat een machtig systeem voor mijn neus en toch begin ik klein, heel klein en voorzichtig. Want het is breekbaar, de muziek van Heather Nova als zij van Sting de track ‘Fragile’ op haar eigen manier zingt. Instrumentaal niet meer dan een gitaar, helder en naar voren Heather zelf die overtuigend zingt. Niet te groot, ook geen Lego figuurtje dat ergens in de ruimte staat. Je kunt je haar voorstellen, zittend op een kruk in de studio. Een track waar weinig mee geknoeid is, behalve een toegevoegde galm op haar stem, maar alleen als ze die gebruikt als instrument. Heerlijk de gitaar die kabbelt, duidelijk aanwezig gedurende de gehele track, nooit teveel van het goede zodat de boodschap achter de song duidelijk blijft. Het is zeker niet klein wat er als totaalbeeld voor mijn staat, zelfs krachtig en misschien juist daarom zo aanstekelijk fragiel. Een fijn eerste begin dat naar meer smaakt. In ‘Ever fallen in love’ zit meer pit, percussie, meer instrumenten om Heather heen. Met deze track valt de heesheid in haar stem meer op, niet onprettig en duidelijk passend bij de dame. Het is wel oppassen dat het niet over het randje van scherpte schiet. Niet terug te horen in de instrumenten trouwens. Tweede stemmen zijn zachter dan Heather zelf. Niet het beste nummer op dit album, gevoelige tracks bevallen mij beter.

Tussen de vele muziek die ik thuis speel, kwam ik een album tegen van één van mijn jeugdliefdes, ‘For sentimental reasons’ waarop Linda Ronstadt zingt met het orkest van Nelson Riddle. Destijds vond ik het te zoetsappig en teveel afwijken van de roots van Ronstadt, nu ervaar ik tracks als ‘Bewitched, bothered and bewildered’ als kleine juweeltjes. Blijkt dat de dame veel meer in huis heeft dan country of samenzang met Emmylou Harris. Wat ik hogelijk op prijs stel, is dat het orkest bescheiden aanwezig is, iets dat Naim met Sonus faber in ere houden, zodat Linda in volle glorie haar teksten naar voren brengt. Met flinke uithalen die volkomen zuiver blijven. Niks highres, gewoon een WAV van Qobuz in CD kwaliteit. Ik kan het niet laten om meer tracks af te spelen, zoals ‘You go to my head’ wat ik veelvuldig draai in een uitvoering van Lori Liebermann. Linda zingt het rustiger, legt er meer gevoel in, staat dichtbij wat ze zingt. Terwijl het orkest heel zacht blijft spelen, vooral in het begin, zorgen Naim en Sonus faber ervoor dat je geen noot mist. Waarbij Linda nog altijd prominent op de voorgrond staat, trouwens zonder het orkest weg te drukken. Nuances en fijnheid staan rechtovereind. Dit systeem zorgt ervoor dat ik dit album ga toevoegen aan mijn rijtje standaards, in de hoop op meer systemen dit genoegen te gaan beleven. Vooruit, nog één track, ‘My funny Valentine’ dat opnieuw een verrassende uitvoering is. Wat ook hier opvalt is de afstand tussen Linda en het orkest. Heel duidelijk horen ze bij elkaar, in de studio is een zodanige afstand geschapen dat de zangeres alle ruimte krijgt en het podium voor zichzelf heeft om te kunnen excelleren. En jeetje, wat een uithalen kon Linda geven in 1986.

Sopranen uit Italië

Ook zang, van een heel andere orde, Le Tre Soprano, drie dames uit Ferrara met zang en klassieke instrumenten. Lastige en dynamisch vastgelegde stemmen die zich uitstekend thuis voelen op de Italiaanse weergevers van Sonus faber. Waar de opstelling in uitblinkt met deze muziek is het naar voren brengen van kleine details, het scheiden van instrumenten en stemmen, zodat die elkaar aanvullen en elkaar niet in de weg zitten. Onder de heldere zang blijven een klavecimbel en een klassieke gitaar duidelijk hun klankkleur houden, ook hun echtheid, terwijl ze in volume ver achter blijven bij de sopraan. Dat vermogen om onderscheidend van elkaar te zijn en toch niet zonder elkaar te kunnen, is opvallend goed naar voren te brengen. In instrumentaal werk, dat ook onderdeel is van het album ‘The tree ladies of Ferrara’, krijgen instrumenten het podium en dat is genieten. Maar valt in verhouding gelijk weer in het niet als op een volgende track drie sopranen in samenzang los gaan. Zelfs als je niet van klassieke zang houdt en liever naar Ronstadt of Nova luistert, dan nog denk ik dat deze weergave zorgt dat je geboeid blijft luisteren. Het is een combinatie van subtiliteit, kracht en zuiverheid die maakt dat tot nu toe elke soort muziek in het pulletje valt. Want voordat ik aantekeningen ging maken passeerden andere artiesten. Geconcentreerd luisterend naar de loepzuivere zang bloeit mijn hart op. Ervaar ik de schoonheid die verborgen ligt in de compositie, de uitvoering en de combinatie die Lexicom Multimedia vandaag aan mij voorstelt. De totaalindruk is anders dan bij een vorige luistersessie met Amati G5 op Krell, edoch niet minder fraai. Voor mijn gevoel weet Naim meer individu na individu naar het podium te brengen, waar Krell juist meer de focus legde op samen als eenheid naar voren komen.

De individualistische trekjes hoor je ook terug op een album van Nicola Benedetti dat de naam ‘Baroque’ draagt. Daarop onder meer een werk van Vivaldi dat de Schotse tot leven brengt onder haar strijkstok. Pit en power spatten van de weergevers, heel krachtig het vioolspel van Nicola. Toch mis ik in haar spel een fijnheid die ik met Janine Jansen bijvoorbeeld wel beleef. Naim en Sonus faber weten dat soort nuances heeft goed bloot te leggen. In technische zin is niets aan te merken. Hoog volume is geen probleem, de zachtere passages staan recht overeind, het stereobeeld is voorbeeldig los en vrij, met een natuurlijke breedte, de juiste hoogte en veel, veel diepte. Van laag tot hoog is geen wanklank te ontdekken, is er een uitgekiende tonale balans zonder rare uitschieters. Maar ga je over van Benedetti naar Jansen, ook met een werk van Vivaldi, dan hoor je via Naim en Sonus faber de heel andere techniek in het spel, de zachtheid van Jansen, niet minder krachtig, wel genuanceerder, met meer liefde of gevoel en een beter begrip van de componist. Onzin? Wellicht in uw oren wel, ik noteer slechts wat ik beleef en wat dit audio systeem voor mij uit de opname weet te halen.

Live in Carré

‘Trade it for the night’, Haevn en Neco Novellas live in theater Carré, wat een belevenis moet dat geweest zijn. Prachtige diepe zang aan het begin, Neco’s diepe stem die vertelt en zingt op de klanken van Haevn. Goed opgenomen al ontbreekt grotendeels het live gevoel omdat de zaalakoestiek niet opvallend is meegenomen in de opname en publiek zich rustig houdt. Daarentegen ontstaat een stereobeeld dat op zijn minst als indrukwekkend benoemt mag worden. Imposant, super breed, van grond tot plafond. Kleinere luidsprekers worden vaak gewaardeerd om hun detail, dit grote Amati systeem blijft daarin niet achter, voegt toe een druk die je met een kleine kast en bescheiden woofer nooit zult bereiken. Ook niet na toepassing van digital signal processing (DSP) omdat de wetten van fysica zich niet laten ombuigen. Haevn is groot, echt groot, zo groot als live te behalen is. Pas als aan het einde van negen minuten het publiek losgaat, dan ervaar je dat de zaalakoestiek van Carré wel degelijk meedoet.

Fourplay met ‘Bali run’ is een volgende track die ik terugvindt in een playlist van Lexicom Multimedia. Typisch Fourplay muziek, percussie, elektronisch orgel, gitaar. In een remastered versie helaas. Want dat gerommel in de studio doet niet altijd goed. Ritme is naar voren gehaald door de drums op één te zetten, gitaar mag af en toe nog snerpen, de fraaie balans die Fourplay ooit had lijkt naar de achtergrond verdwenen en dat maken Naim en Sonus faber pijnlijk duidelijk. Tja, je wilt een audiosysteem met een hoog oplossend vermogen, daar gaat immers het grootste deel van het ontwerpbudget heen, dan krijg je dat, je gaat alles horen en ervaren. Draai na Fourplay ‘You and your friend’ van Dire Straits en je wordt weer helemaal blij. Ruim in de lage tonen, helder het gitaarspel links en rechts, orgel als vaste waarde meegenomen, zang duidelijk en losgemaakt van de bandleden. Oh, wat nu pas opvalt omdat de weergave een hoge mate van beleving geeft en nooit de nadruk op het systeem zelf legt, is dat muziek telkens weer vrij weet te komen van de weergevers. Nooit kleeft aan kast of conus. Dat ik mij dat nu pas realiseer is een goed teken, het is iets waar ik met elke luistersessie op let, ik wil niet dat muziek uit een luidspreker komt maar ontstaat in de ruimte. Is dat niet zo, dan valt het op, de Amati G5 doet dat als vanzelfsprekend, je hoeft het met Sonus faber niet te benoemen. Het is een gegeven, waar ik blij van word.

Jeugdherinneringen

Ging ik eerder terug naar de vorige eeuw, wat te denken van 1973, het jaar waarin toetsenist en keyboard magiër Rick Wakeman composities schreef die hij de namen gaf van de zes vrouwen van Henry VIII. Ik zag hem ooit live tijdens een concert van Yes in Ahoy, raakte toen onder de indruk. Gehuld in een cape raasde hij van keyboard naar keyboard. Het is heerlijk om dat voor een stukje opnieuw te beleven in de winkel van Lexicom Multimedia waar ik op maandag de gehele ruimte voor mijzelf ter beschikking heb. Het idiote is dat ik veel van de muziek nog ken, terwijl ik dit album, ik denk na 1980, nooit mee heb gespeeld. Vandaag de dag is het nog steeds indrukwekkend, zeker als je dit kunt brengen op een topsysteem. Niet tot in de nuances ontleedt als met een viool, of met de intensiteit van een sopraan, zelfs niet de intimiteit van Heather Nova, Wakeman overdondert je met klanken. Scheurt de lucht open, davert door de ruimte, zweept op en gunt je geen rust. Als dat kan zonder te gaan irriteren, dan heb je een systeem weten te bouwen waarin elektronica, kabels en luidsprekers samenwerken en elkaar aanvullen. En ik, ik voer het volume steeds verder op, terug naar de Ahoy!

Luidsprekers van Sonus faber

Ik heb beloofd het systeem nader toe te lichten, doe dat pas na de luisterindruk om dat elk component wel eerder is gebruikt of ooit benoemd in mijn epistels. Toch voor de volledigheid nogmaals, echter bent u met de componenten bekend dan kan het overgeslagen worden. Beginnen bij Sonus faber luidsprekers, Sonus faber brengt met trots de top van de Homage collectie uit onder de naam Amati G5. Naam en vorm geïnspireerd op het werk van vioolbouwer Nicolo Amati. Het is inmiddels de vijfde generatie Amati die het licht ziet in de fabriek in Vicenza. Het gaat om een vloerstaand model met van bovenaf gezien een luitvorm, uitgevoerd in luxe houtsoorten die in negen lagen over elkaar liggen. Daarna als geheel worden voorzien van negen lagen lak. Sonus faber laat twee 220 mm woofers ondersteunen door een Stealth Ultraflex reflexpoort, gevormd in een lange sleuf aan de achterzijde en voorzien van profiel voor het optimaliseren van de luchtstroom. Door de woofers elk een eigen werkgebied te geven is de Amati G5 een 3,5-weg systeem geworden. Het wisselfilter is fase correct uitgevoerd. Een 150 mm middentoon luidspreker maakt gebruik van krachtige, kostbare Neodymium magneten. Een gekozen 28 mm tweeter is een bekende met zijn APEX dome, een manier om met een kamer achter de dome, reflecties en signaal in tegenfase effectief te dempen. Uiteraard hier opnieuw een Neodymium magneet als motor. Op een Amati G5 mag je gerust wat vermogen loslaten, met een gevoeligheid van 91dB en impedantie van 4 Ohm is een versterkervermogen tussen 50 en 500 Watt gewenst en geen probleem. Zwaar en groot is een Amati G5, 61 kilo per stuk en hij meet 117.6 x 41.1 x 51.2 cm.

Nog even een vermelding bij de luidsprekers, door Lexicom zijn spikes uit de steunen gehaald waarvan de Amati G5 zijn stabiliteit krijgt. Spikes zijn vervangen door IsoAcoustics Gaia I dempers die de luidspreker ontkoppelen van de ondergrond. Zelf ben ik een groot voorstander van ontkoppelen, dus maakt Lexicom mij gelukkig, helaas kan ik het verschil tussen spike en Gaia niet één op één beoordelen. Wat ik wel meekrijg is het gemak waarmee geluid loskomt van de Amati’s, meer dan eerder het geval was, ik denk dat de Gaia’s daar debet aan zijn. Omdat ik dat precies zo heb ervaren met andere luidsprekers welke in de loop der tijd bij mij thuis hebben gestaan.

Elektronica van Naim

Van Naim Audio is uitgepakt met een 300 Series systeem, bestaande uit een NSS 333 netwerkspeler met een NPX 300 als extra voeding, een NAC 332 voorversterker en twee NAP 350 mono eindversterkers. We kennen Naim als het gaat om voedingen, er zouden nog twee NPX 300 voedingen erbij kunnen, maar dat is niet gedaan. Een upgrade die altijd nog mogelijk is.

Een Naim Audio NSS 333 netwerkspeler heeft alles aan boord wat je mag verwachten van een topklasse apparaat. Te beginnen bij de bediening met de eigen Naim/Focal App waarmee alle functies te besturen zijn. Ook is een NSS 333 Roon compatibel wat de keuze vrijheid en de informatie over wat en wie er speelt nog ruimer maakt. Spotify, Tidal, Qobuz, Apple Music en internetradio, het is allemaal aanwezig. Net als toegang via AirPlay2, Chromecast, UPnP en Bluetooth AptX. Waarbij multiroom over het gehele Naim platform geen probleem is. Er zijn verder digitale ingangen, analoge ingangen en voor film en TV is er HDMI Arc. Inwendig wordt een beproefde DAC architectuur van Naim gebruikt, gebaseerd op een 40-bit Sharc processor. Een ZigBee afstandsbediening is standaard, op het frontpaneel zitten toetsen, meestal zult u uw telefoon of tablet gebruiken als remote. Een NSS 333 heeft een eigen, hoogwaardige voeding aan boord, maar kan met een NPX 300 worden geüpgraded volgens Naim traditie. Desnoods tweemaal een NPX 300, waarbij één werkt voor het analoge circuit en de tweede voor het digitale processing deel van een NSS 333.

Tweede onderdeel van de elektronica keten is een NAC 332 voorversterker. Het analoge centrum van een set opgebouwd met 300 Series componenten. Al is elke versterkerstap in een NAC 332 analoog, hij wordt intern digitaal bestuurd. De audiocircuits zijn discreet opgebouwd, geen IC’s waar het analoge signaal doorheen gaat, maar zorgvuldig op gehoor uitgekozen transistoren. Een weerstandsladder regelt het volume. Naast analoge uitgangen over RCA en XLR is er een klasse A hoofdtelefoon aansluiting op een NAC 332 aanwezig. Acht ingangen zijn beschikbaar, RCA, DIN en XLR, de DIN input is bedoelt voor een NVC TT phono versterker van Naim. Een NAC 332 is optisch te koppelen met zowel een NSS 333 netwerkspeler als met NAP 350 monoblokken, het gemak van bedienen heeft Naim volledig onder controle. De Naim componenten zijn opgebouwd in een aluminium chassis, niet alleen voor afscherming tegen straling van buitenaf, ook als demping geschikt voor elektronische onderdelen die gevoelig kunnen zijn voor trillingen.

Met een NAC 332 kun je uitstekend een set NAP 350 mono eindversterkers aansturen, die met hun interne klasse A/B schakelingen elk een vermogen leveren van 175 Watt aan 8 Ohm, oplopend tot 345 Watt aan 4 Ohm. Genoeg voor een Sonus faber Amati G5 en het gros van de op de markt beschikbare luidsprekers. DR voedingen uiteraard ook in deze Naim’s, XLR ingangen voor een gebalanceerde signaalverwerking, een separate voeding voor stand-by gebruik. Dus zeer energiezuinig. Deze krachtige en snelle eindversterkers houden dezelfde vormgeving aan als de NSS 333 en de NAC 332, kennen ook de aluminium chassisdelen en gebruiken aluminium als effectief koeloppervlak voor de eindtransistoren. Met hun optische koppeling aan een NAC 332 schakelen ze automatisch in als u muziek gaat spelen. Overigens zonder een hoge aanloopstroom waar eerdere Naim eindversterkers berucht om waren en zekeringen soms deden springen in de meterkast.

Mijn of uw voorkeuren

Aan het eind van de rit maak je de balans op. Wat heb ik gehoord, wat heb ik ervaren, wat waren kernpunten in de luistersessie en hoe eenvoudig of lastig was de bediening van de apparatuur. Om met het laatste te beginnen, een Naim/Focal App is een lust om mee te werken. Voor alle bronnen, voor UPnP of muziekdiensten. Dat ik ook Roon hebt gebruikt heeft alles te maken met een voor mij bekende interface en de extra informatie die Roon verzamelt over artiesten en albums. Integratie met Roon is perfect geregeld tot en met de volumeregeling. Al gebruik ik daar dan zelf weer liever een ZigBee afstandsbediening voor met Naim.

Qua muziekluisteren is er ook al niets aan te merken op een 300 Series opstelling met Sonus faber Amati G5 luidsprekers en Chord Company bekabeling. Instrument voor instrument, stem voor stem wordt met een hoge mate van soepelheid neergezet in de winkelluisterruimte van Lexicom Multimedia. Eerlijk, zoveel mogelijk ongekleurd, dynamisch en snel, zuiver en los gelaten in een ruim stereobeeld. Met kracht, souplesse en waar gewenst met de nodige tederheid. In hoge mate gedetailleerd, gelukkig niet gefileerd tot op het bot. Het gaat om muziek. Een onderscheid met Krell streaming en versterking van een vorige review is eenvoudig te beschrijven. Dient zich met een Krell een band of een orkest in totaliteit aan, als een blok geluid als ik dat zo gechargeerd mag stellen, een Naim opstelling is meer individueel gericht. Een band of orkest laat zich aanbieden als losse, samenwerkende orkest- en bandleden. Daarmee gaat Naim wat verder in detaillering dan Krell, maar het is ook weer iets waar je van moet kunnen genieten. Ik weet dat sommige luisteraars liever een wall of sound voorgeschoteld krijg waar Krell weer goed in is.

Zelf kon ik genieten van het eenvoudig kunnen volgen van solisten, van los van de achtergrond gemaakte zangstemmen. Dat alles geplaatst in een groot stereobeeld met in drie dimensies flinke uitlopers. Zonder op te blazen en daarmee stemmen of instrumenten te groot te gaan maken. Naim staat in dit geval voor precisie en positioneren. Wederom presenteert Lexicom Multimedia een topsysteem met Sonus faber en Audes als een min of meer vast gegeven. Vandaag in een combinatie met elektronica van Naim en kabels van Chord. Vier gedegen merken samen vormend de vertrouwde component keuze van Lexicom Multimedia.

Prijzen (2025):

Naim NAP 350 €15.000 als set

Naim NAC 332 €9.500

Naim NSS 333 €9.500

Naim NPX 300 €7.000

Sonus faber Amati G5 €17.500 per stuk