NAD C 658 en Dynaudio Xeo 30: Waar is de eindtrap?

NAD laat met het uitbrengen van de C 658 een sterk staaltje zien van integratie en hoogwaardige audio, door in één apparaat een voorversterker te integreren met roomcorrectie, een streamer en een DAC. Met een hoofdtelefoonuitgang, gebalanceerde en ongebalanceerde uitgangen, tweeweg Bluetooth en een subwoofer aansluiting. Eigenlijk is het enige dat niet mogelijk is, het aansluiten van een paar luidsprekers omdat de eindversterker ontbreekt. Omdat gemis op te vangen maken we gebruik van Dynaudio Xeo 30 actieve luidsprekers waar de versterkers bij ingebouwd zijn. Met een minimum aan bedrading een volwaardige audio installatie opbouwen was het doel en ik kan zeggen: missie geslaagd.

NAD C 658 uitgelegd

Het is wellicht het beste om de C 658 in delen te beschrijven, zoveel is mogelijk. De voorversterkerfunctie heeft de beschikking over twee analoge ingangen en een MM phono ingang, terwijl er uitgangen zijn voor lijn en een (stereo)subwoofer, waarbij de lijnuitgangen zowel ongebalanceerd (RCA) als gebalanceerd (XLR) zijn uitgevoerd. Op de voorzijde vinden we een hoofdtelfoonuitgang. Triggers om meerdere apparaten aan en uit te schakelen via de C 658 ontbreken niet. De voorversterker heeft ingebouwde toonregelingen en binnenkort via de basis DIRAC software de beschikking over roomcorrectie. Een licentie voor full DIRAC moet los worden gekocht. Het kiezen van de ingangen doet u met kleine druktoetsen op de voorzijde en de besturing van de vele menuopties gaat met een carrousel van vier toetsen en een enterknop. Het volume laat zich regelen met een draaiknop rechts op het front. Een afstandsbediening is standaard, een iOS en Android App zijn beschikbaar voor BluOS en bediening.

Bluesound/BluOS is een vast onderdeel van de NAD C 568 en verzorgt alle streaming mogelijkheden. BluOS geeft toegang tot uw eigen muziek opgeslagen op een NAS, Windows computer, MAC of op USB. Daarnaast kent BluOS alle belangrijke muziekstreamingdiensten als Tidal, Qobuz, Spotify, Deezer en meer. Internetradio via TuneIn biedt toegang tot alle internetradiozenders wereldwijd. Het besturingssysteem BluOS koppelt alle NAD met BluOS en Bluesound apparaten in uw huis aan elkaar zodat multiroom weergave mogelijk is, of u laat elk apparaat individueel putten uit de beschikbare bronnen. MQA unfold in de streamer en verwerking in de DAC is standaard aanwezig voor o.a. Tidal. BluOS kan werken met vrijwel alle beschikbare file formaten als FLAC, WAV, OGG, AAC, ALAC en vele varianten. BluOS laat u moeiteloos online muziek aanschaffen van HighResAudio of HDTracks. Bluetooth aptX HD is voorzien, net als tweeweg Bluetooth communicatie voor uw draadloze hoofdtelefoon. Connectiviteit naar uw LAN en internet haalt BluOS uit de gigabit ethernetpoort op de C 658 of draadloos via Wifi. Goed beschouwd is BluOS waarschijnlijk het meest uitgebreide streamerplatform beschikbaar.

De DAC (digitaal naar analoog converter) in de NAD C 658 werkt tot een bitrate van 32 bits en een maximale sampling van 192kHz. NAD maakt gebruik van een ESS Sabre DAC architectuur die zich inmiddels heeft bewezen in de high-end audiowereld. Om de DAC te gebruiken voor een CD loopwerk, een TV als bron of de Bluesound module zijn er twee optische ingangen en twee coaxiale ingangen, plus USB. Er is geen digitale uitgang beschikbaar op de C 568. Als u de C 568 wilt gebruiken bij uw beeld (beamer of TV) dan is er achterop de C 568 een slot voor een 4K MDC module met vijf HDMI ingangen, een gewone HDMI en een 4K uitgang.

Dynaudio Xeo 30 ontleedt

Achter de grill van de Xeo 30 gaan twee 14cm Esotec MSP woofers schuil en de 28mm Esotec softdome tweeter. Alle units hebben een aluminium spreekspoel, een innovatief magneetsysteem en zijn gemaakt met Dynaudio conusmateriaal. Elke unit heeft zijn eigen 65Watt versterker. Met behulp van DSP (Digital Signal Processing) werkt elke versterker optimaal voor zijn unit en kan de luidspreker veel beter worden getuned dan in een passief systeem mogelijk is. De laatste versie firmware zorgt voor een groter dynamisch bereik en regelt het 2,5-weg scheidingsfilter. De overgangen tussen de units zijn naadloos en overlappen elkaar voor een groot deel. Off-axis response is zo dat een hot spot verdwijnt. De DSP maakt het mogelijk de luidspreker vrij op te stellen, tegen de muur en zelfs in de hoek. De basreflex poort aan de achterzijde is af te stemmen en draagt bij aan de kracht in de muziek en de punch.

De Xeo 30 heeft een Toslink digitale ingang, compatibel tot 24-bit/96kHz, een analoge RCA phono ingang en 3.5mm minijack. Natuurlijk is draadloos streamen een mogelijkheid. Met de optionele Dynaudio Connect box breidt u het aantal ingangen eenvoudig uit. Bluetooth aptX is aan boord voor het streamen vanaf uw telefoon of tablet. De twee luidsprekers communiceren onderling over een 24-bit/96kHz brug. De meegeleverde afstandsbediening regelt de luidsprekers en de optionele Connect box. Het frequentiebereik van de Xeo 30 is binnen ±3dB 36Hz – 21kHz, de crossover frequenties liggen op 200 en 4300Hz. Een Xeo 30 meet 180 x 825 x 246mm en als je de voet en de grill meetelt 228 x 852 x 275mm.

Een Dynaudio Xeo 30 actieve luidspreker kost € 1.799,- per stuk en is leverbaar in satijn wit of zwart.

Ruime keus aan ingangen

Ondanks de ruime keuze aan ingangen op de NAD C 658 en zelfs op de Xeo 30 van Dynaudio maken we vandaag een opstelling met een minimum aan kabels en middelen. De C 658 hangt aan het Lexicom MultiMedia netwerk met een ethernetkabel van Chord. Een netsnoer van IsoTek voldoet prima. Dat is samen voldoende om via BluOS muziek te streamen mits we een verbinding maken met de Dynaudio Xeo 30 luidsprekers. Een Chord Clearway analoge interlink volstaat naar de stereo RCA ingang van één van de twee Xeo 30’s. De andere Xeo 30 communiceert draadloos met zijn partner. Omdat de Xeo 30 een actief systeem is moeten er wel netsnoeren aan elke luidspreker komen, hoe minimaal het aantal kabels ook mag zijn, netvoeding blijft noodzakelijk. Door BluOS te gebruiken benutten we in één keer de streaming opties, de DAC en de analoge voorversterker van de C 658. Toonregelingen zetten we uit, DIRAC is er nog niet, de Xeo 30 staat neutraal ingesteld omdat we hem vrijhouden van de achterwand en de hoeken van de luisterruimte. De luidsprekers zijn licht ingedraaid en kijken langs mij heen.

Aftrappen

Muziek van het Bobo Stenson Trio komt gemakkelijk los van de weergevers, de “Song of Ruth” weerklinkt helder van toon met een prettig klankkarakter dat aanspreekt. De af en toe heftige bastonen in de opname worden niet te zwaar aangezet door de Xeo 30. Bas behoudt definitie en laat verschillende toonhoogtes horen, het wordt geen eentonige dreun met last van resonanties. Het slagwerk speelt een hoofdrol met snelle en dynamische slagen op zowel de bekkens als trommels. Piano loopt daar als een heldere golf doorheen, met voldoende fundament om de piano een romp mee te geven. Het heldere karakter van de NAD C 658 past goed bij de Dynaudio Xeo 30 die daarmee gaat leven en Ceacilie Norby met “No air” alle ruimte geeft. De klank heeft een wel zekere hardheid, is daarbij transparant en zuiver, maar kan mij nog niet meeslepen in emotie tot nu toe. Ik merk wel dat de set detailrijk is en een goed stereobeeld neer weet te zetten, met zelfs een prettige hoogteafbeelding. Zangteksten zijn te verstaan en gemakkelijk te volgen. Als de track is afgelopen valt er een diepe stilte die onwezenlijk aandoet omdat in de luisterruimte stilte heerst. Geen geluid van buiten komt naar binnen.

Nora Jones met “Sunrise” profiteert van de rust om mij heen en zij weet met haar warme stem mijn hart wel te raken. De band speelt gemakkelijk en verrassend gedetailleerd achter de zangeres. Dat het geluid zo fijn los weet te komen is een groot voordeel, dat maakt dat er een holografisch beeld ontstaat wat mijn hersenen ogenblikkelijk ervaren als “echt”. In “What am I to you” wordt de bas weer eens zwaar aangezet en al weet de Xeo 30 dat te beheersen, het is niet de fraaiste opname. Jammer want het intro belooft veel. Tweede stemmen duiken op achter Jones, blijven niet verborgen in het geheel. De gitaar is mooi net voor de band geprojecteerd, krijgt de ruimte om te soleren en vormt een duet met Jones. Slagwerk sterft fraai langzaam uit boven de bas die al heel snel zwaar inzet op “Just a little lovin“ van Shelby Lynne. Zo zwaar dat de wanden van de luisterruimte mee gaan doen. De Xeo 30 rijkt diep in dat opzicht, met dank aan de actieve aansturing om dat mogelijk te maken. Het laat de luidspreker niet zwaar of donker klinken, het is een extra zonder dat er een prijs voor wordt betaald. Shelby is boven de zware tonen uit nog altijd uitermate verstaanbaar en innemend. Haar stemgeluid zet niet aan tot het dempen van het volume, op de LP kreeg ik vroeger wel eens de neiging het volume te minderen als een element niet optimaal spoorde. Klein voordeel ten gunste van digitaal dat zulke problemen niet kent. Tegen het einde van de track komen drums en bas met daarbij een orgel nog eens extra kracht zetten en dan schroef ik het volume nog verder omhoog.

Thuiskomen

Van een heel andere orde dan de pop van daarnet is werk van The Academy of Ancient Music, spelend “Brandenburg Concertos”. Dit werk mag, nee moet levendig zijn en tegelijk zuiver van klank. Dynaudio heeft

zelden of nooit moeite met klassiek in de passieve weergevers en zet de traditie voort met dit actieve Xeo 30 systeem. De violen verliezen niets aan klank, zijn transparant en nooit scherp. Het orgel dat prominent aanwezig is staat veel breder in de ruimte dan de strijkers, een natuurlijke manier van weergeven zodat solisten de kans krijgen zich te profileren. De weergave is breed en spreidt zich met gemak tot buiten de fysieke opstelling van de luidsprekers. Het is niet de meest subtiele weergave, geen ultra hoge resolutie, waardoor een stukje magie verborgen blijft in het systeem. Het compromis van een voorversterker/DAC/streamer die alles aan moet kunnen in deze prijsklasse en een actieve luidspreker waarin de versterkers goed zijn maar geen ruimte laten om zelf met een eindtrap aan de C 658 te experimenteren. Het beste is om gewoon weg te zakken in de muziek en niet teveel op zoek te gaan naar mogelijkheden om zaken naar eigen hand te zetten. Daarvoor heeft Dynaudio zijn passieve systemen beschikbaar. Je levert iets in op emotie, daarvoor krijg je gemak terug en kostenbesparing ten opzichte van allemaal losse componenten. Op zoek naar een klassiek pianowerk kom ik Minoru Nojima tegen in de lijst, met werken van Liszt opgenomen in de hoogste kwaliteit door Reference Recordings. De set weet de illusie van een concert bijna helemaal te herscheppen met een vleugel waarvan het gehele klavier wordt benut. Ik hoor de romp, de snaren, de manier van spelen en op “La campanella” krijgen de hoogste tonen het flink voor de kiezen om vervolgens onderdeel te worden van een harmonieuze rit langs de toonladders. Van de hoogste noot tot de diepste is het een vleugel die voor mij staat met al zijn kracht onder de handen van Nojima. Een stuk met een veel donkerder karakter is “Harmonie du soir” en ook daar weet de speler mij mee te boeien en neemt de set mij mee in de muziek. Klassiek gaat erg goed op de Xeo 30 durf ik wel te stellen.

Het duo De Thuiskomst blijft behoren tot de favorieten, ook met hun CD “In Spanje, Tapas”, alleen al zijn vanwege de opnamekwaliteit. De viool doet moeite de accordeon te overstemmen, wat niet lukt, waarmee een passievol spel ontstaat als de sierlijke uitbeelding van een gevecht tussen acteurs. De viool is scherp zonder scherpe randen, de accordeon is groot en majestueus in de opname gezet. De afbeelding maakt zowel de viool

als de accordeon levensecht, nooit te groot en zeker geen mini instrument. De weergave is eerder te groot dan te klein of friemelig, zoals je nogal eens krijgt met een minimalistische buizenversterker. Een Madurodam voorstelling van een concert over 300B. De Xeo 30 geeft muziek de ruimte en benut de ruimte om hem heen. De NAD C 658 wil niets liever dan aan de wens voldoen om de oren te strelen zo lijkt het. Passie, kracht, nu nog de laatste streep emotie om volledig te boeien. Dat stukje blijft bij mij knagen, raken mijn oren te verwend de laatste tijd? Ik vraag mij bij de eerste noten van Oscar Peterson’s “We get requests” af waar ik zojuist over zeurde, de bas met het slagwerk en de piano onder de vingers van de oude meester slepen mij mee terug naar 1963, op een manier waar menige set een puntje aan kan zuigen. Wat een levendigheid knalt uit de speakers, waarin de gedrevenheid van de musici duidelijk naar voren komt. Lekkere geplukte bas, snel slagwerk, heldere noten, men wist in 1963 bijzonder goed hoe je moest opnemen. Heel af en toe bekruipt mij het gevoel dat de weergave een tikkeltje mechanisch is, een volgende track maakt weer dat plezier de overhand krijgt. Waar nooit iets op aan te merken valt is de zuiverheid, de afwezigheid van vervorming en het grote frequentiebereik dat wordt gehaald zonder hoorbare dips of pieken. De Dynaudio Xeo 30 laat aan de NAD C 658 zien dat het een gebalanceerd systeem is dat elke muzieksoort kan afhandelen.

Roon & Melco

Het is verleidelijk een uitstapje te maken naar Roon als streaming software, met een Melco N100 voor opslag voor de files, en daarvoor de BluOS App even te verlaten. Mogelijk omdat de NAD C 658 een gecertificeerd Roon endpoint is. Wat u als meerwaarde mag ervaren in de muziek, boven de extra informatie over artiest en de dwarsverbanden tussen uitvoerenden, is een vleugje warmte dat de weergave net dat zetje geeft waar ik telkens naar zocht. De omarming, de charmes, de mens achter het spel. Ceacilie Norby verliest de hardheid en zucht haast haar tekst naar de luisteraar, kruipt dichterbij, zelfs de instrumenten doen meer moeite om mij als luisteraar mee te nemen in hun wereld. Hetzelfde gaat op voor Oscar Peterson, waar ik zojuist nog stil zat te genieten begin ik mee te bewegen op de maat. De Thuiskomst laat nog eens extra de akoestiek van het kerkje waar de muziek is opgenomen naar voren komen, met als gevolg dat de muziek een realistischer karakter krijgt. Roon hoeft niet, de BluOS App in combinatie met de NAD C 658 werkt prettig en snel, ook met een grote muziekdatabase, maar als u de kans heeft en tevens prijs stelt op meer informatie over de muziek en de artiest, dan is de aankoop van een NUC met software van Roon de eerst volgende stap om te zetten. Het levert dat extra stukje plezier in de muziekweergave waar audiofielen zo naarstig naar zoeken. Hoe dat kan? Vraag het Roon want wij kunnen het horen maar niet technisch tot in de finesses de vinger op leggen. Sommige dingen houden de makers van Roon software fijn voor zichzelf. Hetzelfde gaat op voor Melco, wat en waar de verschillen precies zitten tussen een NAS en een Melco kunnen we deels zien: de voeding, de Lan en Player poort. Blijft ook deels verborgen in software en gebruikte componenten. Ook hier geldt dat een Melco het muziekgenot naar een grotere hoogte tilt door meer emotie te bieden, details op een natuurlijker manier naar voren te schuiven en vooral rust te brengen tussen de noten. Het zijn vervolgstappen die echt de investeringen waard zijn.

Grote stappen, snel thuis

Hoe gemakkelijk was het om de NAD C 658 te koppelen aan de Dynaudio Xeo 30 en vervolgens met een minimum aan kabels muziek te spelen op een meer dan bevredigend niveau. Vergelijk dat eens met een losse streamer, een DAC, een voorversterker, een eindversterker en een set passieve luidsprekers. Alleen al aan kabels spaart u heel wat geld uit en op het eindresultaat levert u misschien wel wat emotie in, maar nog steeds speelt er muziek in hoge kwaliteit. In mijn ogen worden actieve luidsprekers te vaak afgeschilderd als Spotify kastjes “voor erbij”. In een serieuze opstelling zoals met een NAD C 658 alleskunner bewijzen de Dynaudio’s Xeo 30 heel wat meer in hun mars te hebben. Natuurlijk is er nu minder te tweaken, maar is dat zo erg? Muziek is er om van te genieten en alleen diehard audiofielen misbruiken soms de muziek om apparatuur tot het uiterste te stressen. Laten wij gewoon ontstressen met NAD en Dynaudio op de tonen van zang en instrumenten, deze opstelling is daar uitermate geschikt voor. Voor een stap extra bevelen we zowel Roon als Melco aan, maar de extra stap hoeft niet.

Meer informatie en prijs van de NAD C658 vindt u hier.