NAD C 298 en C 658 versterkerkoppel: Lang gewacht, stil gezwegen, ……..

NAD is één van de spelers die al heel lang mee loopt in de markt en bekend staat om het leveren van hoge kwaliteit voor een redelijke prijs. NAD is in combinatie met het zusterbedrijf Bluesound een speler van formaat voor streaming van muziek. De gebundelde krachten brachten in 2019 de C 658 streamer/DAC/voorversterker voort, waaraan logischerwijze de C 268 eindversterker werd gekoppeld. Een eindversterker van behoorlijke kwaliteit, maar eigenlijk een beetje te ‘gewoon’ voor de uitstekende C 658.

Door de komst van een C 298 eindversterker heeft NAD een power koppel aan de C 658 en C 298. Met toepassing van de nieuwste klasse D technologie staat er niet alleen een eindversterker klaar die zuinig en efficiënt is in energieverbruik, veel belangrijker daadwerkelijk in staat is muziek te maken, gekoppeld aan een royaal beschikbaar uitgangsvermogen. Bedenker van Eigentakt is het Deense technologie bedrijf Purifi Audio waarin onder meer Peter Lyngdorf en Bruno Putzeys de scepter zwaaien. Lyngdorf al langer bekend van zijn versterkers met Roomperfect akoestiek correctie, Bruno heeft zijn naambekendheid verkregen via Hypex met Ncore. Nog een paar in de audio industrie bekenden werken met de twee heren samen aan de Eigentakt oplossingen. NAD, vanuit het verleden altijd al sterk verbonden met Lyngdorf en enthousiast gebruiker van Ncore, brengt als één van de eersten Eigentakt betaalbaar uit voor een grote groep gretige consumenten.

Hoe mooi de NAD apparatuur ook is, zonder luidsprekers ben je nergens. Vandaag is gekozen voor een set Bowers & Wilkins 702 Signature weergevers, die zowel in prestatie, als prijs, als uiterlijk, perfect lijken te passen aan de C 658 en C 298. Wat kabels, wat tunen, heel veel muziek en snel van start met beschrijven en luisteren.

NAD C 298 eindversterker met Eigentakt™

Het heeft een poosje geduurd voordat de al veel eerder aangekondigde C 298 daadwerkelijk in Leidschendam is aangekomen. Wat alles te maken heeft met de wereldwijde schaarste aan onderdelen om de Eigentakt te bouwen. Hoewel er vandaag de dag veel goed klinkende versterkers op de markt zijn, heeft Purifi een frisse blik geworpen op elk aspect van de prestaties van de versterker en heeft het bedrijf vele, schijnbaar kleine niet-lineaire zaken gevonden die een dramatisch verschil kunnen maken in het totale geluid. Met functies en technologie die ongeëvenaard zijn door andere versterkers in zijn klasse, is de C 298-versterker volgens NAD een eenvoudige upgrade voor elk systeem. De NAD C 298 biedt vele gebruiksmogelijkheden, zoals selecteerbare gebalanceerde ingangen voorzien van een trimcontrole, die nuttig is voor het matchen met andere componenten. Een line out maakt het mogelijk om nog meer vermogen toe te voegen op hetzelfde kanaal voor extra luidsprekers of subwoofers. Auto-sense met selecteerbare drempel is perfect voor het automatiseren van complexe systemen of het verbergen van de versterker in een kast. Aan al deze connectiviteit is een Bridge Switch toegevoegd die van de C 298 een verbazingwekkend krachtig monoblok maakt.

Ruisarme geluidscircuits, nauwkeurige kanaalbalans, juiste ingangs- en uitgangsimpedantie, hoge overbelastingmarges en stabiliteit bij moeilijke luidsprekerbelastingen zijn heel gewoon voor de C 298. De lijningangen, uitgevoerd met zowel XLR gebalanceerd als met RCA ongebalanceerd, zijn geschikt voor allerlei analoge bronnen. De nieuw ontworpen klasse D schakelingen en schakelende voedingen zijn zeer lineair over een grote bandbreedte en leveren consistente prestaties in alle luidsprekerbelastingen, wat een dramatische vooruitgang betekent ten opzichte van de vorige modellen. De royaal gedimensioneerde voeding maakt het mogelijk om gemakkelijk 185 Watt continu en meer dan 570 Watt piekvermogen te leveren. Een innovatieve Asymmetrische Power-Drive maakt volledig gebruik van elke laatst beschikbare Watt. Deze zeer efficiënte voeding zorgt ook voor een bijna perfecte regeling van de spanning in een breed scala van omstandigheden en biedt een solide ruisvrije basis voor de versterkingsfasen. De NAD C 298 is leverbaar voor een prijs van € 2.199,-.

Technische gegevens:

• Uitgangsvermogen: 2 x 185 Watt aan 8 Ohm, 2 x 340 Watt aan 4 Ohm
• Dynamisch vermogen: 260/490/570 Watt aan 8/4/2 Ohms
• Mono vermogen: 1 x 620 Watt aan 8 Ohm
• Schakeling: Purifi Eigentakt™ Versterkertechnologie
• Ingangen: XLR en RCA
• Trigger: 12V Trigger In/Uit
• THD (20 Hz - 20 kHz): <0.0005 % bij 2V
• Signaal-ruisverhouding: >120 dB
• Kanaalscheiding: >110 dB (1 kHz)
• Ingangsimpedantie: 56 kOhm + 280 pF
• Afmetingen (B x H x D): 435 x 120 x 390 mm
• Gewicht: 11,2 kg

NAD C 658 Streamer/DAC/voorversterker en Bowers & Wilkins 702 Signature

Niet alleen is de C 658 een voorversterker in de traditionele zin, het is tegelijk een DAC, een streamer met BluOS, een Bluetooth aptX ontvanger en met de optionele 4K HDMI module brengt u beeld en geluid bij elkaar. Over analoog gesproken, zelfs een hoogwaardige phono input voor MM elementen ontbreekt niet. BluOS is het hoogwaardige streamerplatform met ondersteuning van alle belangrijke muziekdiensten als TIDAL en Qobuz, Spotify Connect en TuneIn. BluOS geeft toegang tot uw muziek opgeslagen op een NAS of harde schijf, laat zich bedienen met Android, Windows, Mac OS en iOS, tevens met een keur aan domotica systemen. Het bedieningsgemak, de compleetheid en het volgen van ontwikkelingen van streamerdiensten maakt BluOS toekomst vast. De NAD C 658 maakt volop gebruik van MQA zoals aangeboden door TIDAL en verwerkt de studiokwaliteit in ESS Sabre DAC’s tot op 32bit nauwkeurig. Jitter wordt zo laag mogelijk gehouden waarbij de ontwerpers van de NAD C 658 het kunstje afkeken van de techniek in de alom geprezen Master Series van NAD. Door het toepassen van een voorversterker met zowel gebalanceerde XLR als ongebalanceerde RCA uitgangen is de C 658 ruim inzetbaar. Een subwoofer en een hoofdtelefoon uitgang ontbreken evenmin. Akoestische problemen pakt u aan binnen de NAD C 658 aan met Dirac software, voor een transparante weergave zonder irriterende staande golven of excessieve hoge tonen in een moderne woonomgeving. De NAD C 658 is leverbaar voor de prijs van € 1999,-

De Bowers & Wilkins 700 Series kennen al veel van de eigenschappen van de 800 Series zoals de tweeter on top, de Continuum midden/laag weergever en de FST-drivers voor het laag. Het Signature model bevat daarnaast speciaal behandelde en opgewaardeerde bypass condensatoren van Mundorf, grotere koellichamen en een voor de 702 Signature opgewaardeerde LF condensator op het basgedeelte van het wisselfilter. Gebleven zijn ten opzichte van de ‘gewone’ 702 de carbon tweeter in een eigen behuizing, de Continuum midden/laag weergever en de drie woofers. De woofers zijn voor de Signature reeks voorzien van een massademper ter verdere voorkoming van resonanties. De 702 Signature bevat bovendien een nieuwe implementatie van de Aerofoil conus waarbij een composietstructuur van binnen- en buitenlagen gevuld met EPS wordt gebruikt. De woofers worden ondersteund door een basreflexpoort aan de achterzijde van de weergever. De behuizing van de tweeter is in de Signature van gefreesd aluminium en net als bij de 800 Series werkt dat als koellichaam. Allemaal verbeteringen die leiden tot een hogere resolutie, meer openheid en ruimtelijkheid. Uiterlijk laat de 702 Signature zich herkennen aan de Datuk Ebony Gloss afwerking van hoogglans gelakt ebbenhout fineer met een unieke nerf. De lak bestaat uit een primer, basiscoating en tenslotte meerdere lagen vernis. Herkenbaar is de Signature versie aan een metalen ring om de conus van de Continuum unit, zijn zilverkleurige tweeter roosters en het Signature type plaatje aan de achterzijde. De prijs van de 702 Signature is € 2.999,- per stuk.

Eerst tunen met kabels

De drie componenten worden op het lichtnet en op elkaar aangesloten. Tussen de C 658 en de C 298 komt een Atlas interlink te zitten. Om de set te tunen gebruik ik van Stacey Kent haar CD “The changing lights”. In eerste instantie vind ik de gekozen Chord Company Epic XL luidsprekerkabel te saai in deze opstelling. De keuze valt daarom op een In-akustik LS-204 XL Mirco AIR. Deze kabel speelt levendiger, al moet ik bekennen dat ik aan het eind van de rit toch terug kom op de keuze. Eigenlijk bevalt de Chord Company kabel net zo goed. Speelt anders, rustiger en kleiner, tempert een beetje het enthousiasme van de 702 Signature tweeter en dat is best wel lekker.

Gewend aan stereobeeld dat de halve luisterruimte weet te vullen, vooral in de breedte, is de NAD presentatie van een andere orde met Kent. De hoogte afbeelding is zelden zo goed geweest als met deze versterker, diepte is er na het aansluiten van In-akustik luidsprekerkabel bijgekomen, alleen de breedte is anders dan anders. De band met de zangeres zit tussen de luidsprekers in, blijft daar gevangen in een compacte, eerlijke presentatie. Het brengt intimiteit en laat Kent stralen op de voorgrond. Zet haar op een comfortabele luisterafstand neer met de band achter haar. Heel natuurlijk is de weergave, gevuld met de leukste details die de drummer uit de percussie kan toveren. Ondanks het compacte beeld lopen instrumenten niet in elkaar en blijven los bestaan, zodat een instrument door een hele track heen te volgen is. Stacey heeft een zeer goede intonatie en verstaanbaarheid, noch de versterker combinatie noch de luidsprekers tasten dat in enige mate aan. Heel helder, maar dan helder in de zin van transparant, niet in de zin van het ontbreken van een fundament. Eenmaal gewend aan de prestatie van de muziek op deze wijze kruipt het langzaam in je bloed en gaat de band meer en meer leven voor de ogen en de oren. Dan maar niet zo breed, het systeem weet zeker kwaliteit te leveren.

Een andere dame die hoog in het lijstje met favorieten staat is Lori Liebermann, haar CD “Ready for the storm” is uit 2015 en bevat veel eigen werk. Zoals altijd erg goed opgenomen met gebruik van veel akoestische instrumenten. Als er al strijkers zijn toegevoegd dan hoort dat bij de muziek en schept geen vals romantisch beeld zoals bij andere dames wel eens het geval is, nietwaar Diana Krall? Een oh wonder, mijn klacht is kennelijk begrepen in de ingewanden van de NAD apparatuur, hoogte en diepte zijn gebleven in het stereobeeld, breedte is in ruime mate toegevoegd. Zonder dat compacte en mooie gevoel aan te tasten dat ik bij Kent al tegenkwam. Als Lori zingt met een tweede stem achter haar, waarbij slechts een gitaar tokkelt, kruipt de muziek in mijn hart, weet gedachten aan het dagelijks bestaan uit te bannen en neemt mij mee op een reis naar de warme streken in de USA waar Lori woont. Een geweldige uitvoering van “Photograph”, is dit nu wat je bereikt met Eigentakt versterkingstechniek? Klasse D heeft zeker een forse stap gemaakt van de eerdere NAD C 268 naar de C 298. Was de C 268 eigenlijk de beperking voor de C 658 streamer/DAC/ voorversterker, de C 298 maakt dat helemaal goed en doet een streep slagroom op de tompouce. Vooral de tracks met een eenvoudige opzet, stem, een paar instrumenten, sterk leunend op vocalen, doen het erg goed in mijn oren. Natuurlijke presentatie, rijkdom aan details, nooit over de top, beheerst en toch dynamisch en levendig.

Naar Frankrijk

Dat ritme en zang prima samengaan op dit systeem bewijst de Franse zanger Renaud met “J’ai embrassé un flic”. Een nummer dat een paar jaar geleden geschreven werd om de Franse politie een hart onder de riem te steken na vele aanslagen in dat land. De CD die zijn naam draagt is uit 2016, laat Renaud horen met zijn doorleefde, haast krakende stem die net als bij Kent en Liebermann tot leven komt in de luisterruimte. Strak neergezet op een vaste plek, zonder te gaan zwerven als de toonhoogte anders wordt. Met een stem die op de juiste maat is, niet te groot of te klein, menselijk en zo gezongen dat je de zanger eenvoudig voor de geest kunt halen. Rustige nummers, up tempo, het loopt allemaal op een prettige manier de luisterruimte in, weet te boeien en de aandacht vast te houden. Ditmaal wel weer tussen de speakers gehouden, inmiddels weten we dat het meer aan de opname ligt dan aan de apparatuur waarmee de opname wordt teruggespeeld. Het is ook zaak om de hotspot op te zoeken met dit systeem, dan staat de zanger in het midden, krijgt de weergave de meeste diepte mee en worden de klanken intenser. Normaal valt dat niet zo op, met de Bowers & Wilkins 702 Signature scheelt het echt of je aan halve meter uit het midden zit of precies op de juiste plaats.

Het Guarneri Quartet laat ik in een hoge resolutie van 192kHz en 24bit het “String quartet in F major, M 35” spelen, gecomponeerd door Maurice Ravel. Het staat op “Ravel, Debussy, Fauré: String quartets” uit 2001. Dat maakt dat ik twijfel aan de resolutie, het zou zomaar een 96/24 origineel kunnen zijn dat is ge-upsampled. Los van die vraag staan er vier leden van het kwartet klaar om te spelen, ieder op een eigen plaats neergezet in het stereobeeld. Individueel gepositioneerd zonder met elkaar te versmeren, anders dan waar dat gevraagd wordt in het samenspel. Met klanken die de instrumenten herkenbaar houden, nooit teveel opvallen, geen scherpte vertonen of andersom de neiging tot saai krijgen. Het hoeft niet luid te spelen om volledig te zijn, juist op een wat lager volume trekt de aandacht naar de muziek. Met een sterk onderbouwd ritme zo blijkt in het tweede deel van het werk, het “Assez vif – trés rythmé”. Trek ik het volume meer open, wat allemaal kan vanuit de App van BluOS, of met de remote, of onderwijl de benen strekkend met de knop op de voorzijde van de C 658, dan bloeit de muziek nog verder op, komt de dynamiek verder naar voren en zijn het de korte noten die zich mengen met de lang aangehouden viool klanken. Samen een klankpalet vormend waar menig duurdere versterker zich aan kan vergapen, vanwege de rust die in het spel blijft en de totale afwezigheid van scherpte. De Bowers & Wilkins luidsprekers hebben op dat gebied een reputatie lastig te zijn en de In-akustik kabels kunnen teveel van het goede worden door hun transparantie helderheid. Dat het dan toch allemaal goed gaat, zonder extra randvoorwaarden als kostbare netfilters, pleit voor de kwaliteit van deze NAD componenten.

Ik maak het alles en iedereen een stapje lastiger met J.S. Bach, van het werk “Mass in B Minor” het eerste deel “Kyrie”, uitgevoerd door Les Arts Florissants en opgenomen in de Philharmonie de Paris. Ik ben er nooit geweest, de foto’s tonen een architectonisch kunstwerk waarin zowel klassieke als popmuziek wordt gespeeld. Het zal niet gemakkelijk zijn geweest het grote koor te vangen in de overweldigende akoestiek, samen te laten vloeien met het orkest en het immer aanwezige orgel. De presentatie is voor mijn gevoel levensecht, groot, met een koor dat duidelijk in secties is opgedeeld. De omvang van de concertzaal maakt dat de stemmen in de solo partijen niet heel dicht bij de luisteraar komen, in een kleine kerk is er meer intimiteit en verbondenheid met de zangers, de NAD combinatie weet dat onderscheid duidelijk te maken in het stereobeeld. Hoewel dit muziek is die ik weinig speel en voor mij een stapje te groot is, ik ben meer van de friemel barok, boeit de weergave zeker en luister ik langer en intenser dan ik zelf had verwacht. Dat kan alleen als alles met elkaar klopt en de componenten in het systeem weten samen te werken.

MQA aan en uit

De C 658 is 100% MQA compliant en dat maakt een opname van B.B. King met Eric Clapton nog eens duidelijk. De “Three o’clock blues” knalt werkelijk de ruimte in, een duel tussen King en Clapton, zowel vocaal als instrumentaal. Ruig zoals blues behoort te zijn, nergens opgepoetst met strijkers, gitaar hard, snel en puntig, slagwerk met impact, orgel rechts neergezet. Wie dynamiek zoekt en een versterker wil laten werken hoeft niet veel verder te zoeken dan dit muziekstuk. Het kan nooit live worden in een luisterruimte, de impressie weet er toch iets bijzonders van te maken. Ik weet wel zeker dat de blues liefhebber zich kan laten meevoeren op deze klanken. Hoe het zonder MQA zou zijn? Ik kan in Roon de MQA processing weghalen en dan zakt het beeld behoorlijk in elkaar. Daar is de demo uiteraard ook voor gemaakt, het verschil is te groot om nog lekker te kunnen luisteren. Dat biedt perspectieven voor de Masters van muziekdienst Tidal, waar de BluOS implementatie u rechtstreeks vanuit de App van kan laten genieten. Dat de display van de C 658 precies aangeeft óf het MQA gecodeerd is en in welke vorm is prettig, ten onrechte als MQA gelabelde files vallen ineens door de mand.

Van blues naar jazz is een kleine stap, al zijn de zachte en lichte tonen van het Tingvall Trio ver verwijderd van de rauwe blues van King en Clapton. Ik kom op de muziek omdat ook deze verkrijgbaar is in een MQA versie. Daarmee verklaar ik MQA niet ineens tot de heilige graal, er kleven best bezwaren aan, zoals het lossy formaat en aan de timing, ook geloof ik er niets van dat alle honderdduizenden MQA bestanden een nieuwe masterring hebben gekregen. Ik kan echter niet anders dan toegeven dat het Tingvall Trio met “Beat” heerlijk speelt. Teder, dynamisch, goed neergezet in de luisterruimte, losgemaakt van de weergevers, ruimtelijk. Puntig en snel als het gaat om het slagwerk. Zuiver zijn de pianotonen, soms lekker lang aangehouden zodat ze zingen en als een echo langzaam verdwijnen in de ruimte. Of luister naar de bas en de basdrum hoe die zich los van elkaar weten te maken. Dat is lang niet altijd zo, vaak lopen ze in elkaar over en verworden tot één dreun in de achtergrond. De weergave is een toonbeeld van transparantie en doet de NAD combinatie net als de 702 Signature alle eer aan. Kan het nog beter? Altijd, maar daar hangt dan wel een ander prijskaartje aan. De NAD C 658 had bij mij al een streepje voor, de C 298 eindversterker is een waardige partner waar we (te) lang op hebben moeten wachten.

Het wachten waard

Zoete tonen sluiten de dag af, Patricia Kaas zingt “Une dernière fois” over het systeem, voor Lexicom MultiMedia zal het zeker niet de laatste keer zijn dan de combinatie van C 658 streamer/DAC/voorversterker speelt in combinatie met de C 298 eindversterker en een paar weergevers naar uw keuze. De eindbak weet subtiliteit te koppelen aan performance, dynamiek en kracht, weet een luidspreker beter in bedwang te houden dan vele klasse D versterkers voor hem, weet ook om te gaan met de complexe belasting die een luidspreker kan vormen. De veelzijdige C 658 BluOS Streaming DAC zoals hij officieel heet vormt de ideale aansturing. Al weet ik zeker dat heel wat andere DAC’s met een ingebouwde volume regeling dat ook zullen doen. Net als een analoge voorversterker dat kan doen. Met BluOS, onder Roon, met een analoge bron of met een digitaal signaal.

Iets te dof? Dan een heldere kabel er aan, iets te helder in combinatie met de gebruikte luidsprekers, dan een donkerder klinkende kabel. Chord Company, In-akustik, Tellurium Q of AudioQuest, Lexicom MultiMedia heeft genoeg om uit te kiezen en de C 658 met C 298 perfect op uw weergevers aan te laten sluiten. Zo blijkt als ik aan het eind van de rit de In-akustik vervang door een Chord Epic XL en beluister dat Patricia Kaas best profiteert van wat extra warmte in haar stem. Daarom de wijze raad: bezoek uw dealer nu het weer mag en stel samen met de mensen daar een systeem op dat aansluit bij uw wensen en uw wijze van muziekbeleving. Dat componeren van een muzieksysteem kan niet alleen op papier, het vergt een investering in tijd die zich op de lange duur dubbel en dwars laat terugverdienen.

Het wachten op de NAD C 298 Purifi Eigentakt eindversterker heeft lang geduurd, het maakt de kennismaking niet anders. Het blijkt een eindversterker te zijn die het waard is om te koppelen aan de gekozen Bowers & Wilkins 702 Signature luidsprekers. Zij blijken moeiteloos te werken op de C 298, uiteraard is een 705 Signature monitor net zo goed in te zetten. Of een Spendor, KEF, Audiovector of Focal om maar wat te noemen. De Purifi Eigentakt technologie zoals geïmplementeerd door NAD maakt de keuze van de luidspreker veel minder afhankelijk dan met eerdere klasse D versterkers het geval was. De C 298 en de C 658 vormen samen een power koppel dat in prijs, kwaliteit en vooral mogelijkheden nauwelijks te verslaan is.

Meer informatie en prijs van de NAD C 298 vindt u hier.

Meer informatie en prijs van de NAD C 658 vindt u hier.