Metrum Acoustics Jade en Onyx

Metrum Acoustics Jade en Onyx: Forward correction DAC’s

Een nieuwe DAC in de winkel in Leidschendam, twee eigenlijk want hoewel op het moment van schrijven er een geleende Metrum Acoustics Jade DAC speelt, zijn er een Pavane en een Onyx in bestelling bij Metrum of al uitgeleverd. De Jade is het model met volumeregeling, de Onyx is daar gelijk aan zonder volumeregeling. De Pavane samen met de Adagio vertegenwoordigen de huidige top van Metrum Acoustics.

Metrum met Transient

Metrum Acoustics is een 100% Nederlands bedrijf dat in Nederland ontwikkelt en produceert. Het bedrijf opgericht in 2010 bracht als eerste een paar simpele maar fantastisch klinkende DAC’s uit in de laagste prijsklasse en zette daarmee een nieuw naam op de markt. Gaandeweg klom Metrum de ladder op naar de hoogste sport bereikbaar in muziekweergave. Beroemd zijn de Pavane en de Adagio DAC, die intern werken met acht Transient Two modules, over die modules later veel meer. Om aan de vraag uit de markt te voldoen naar een lager geprijsd product, dat zoveel mogelijk de kwaliteit kan benaderen van de Pavane en de Adagio, is Metrum uitgekomen met de Jade en de Onyx, beiden voorzien van vier Transient Two modules opgesteld in dubbel mono, per paar een gebalanceerd signaal leverend aan de XLR uitgang (uiteraard ook ongebalanceerd via RCA). Hun uiterlijk is onderling iets verschillend, de Jade heeft een volume knop in het midden, met één enkele druktoets om van ingang naar ingang te skippen. De Onyx heeft per ingang een druktoets voor directe toegang. Overigens zijn de beide DAC’s ook te bedienen met de standaard meegeleverde afstandsbediening. Op de achterzijde ingangen voor USB (24/384), AES/EBU en Coax (24/192) en tenslotte Toslink (24/96). Op de achterzijde van de Jade zitten bovendien twee aansluitingen om de eveneens door Metrum ontwikkelde Forte eindversterkers aan/uit te schakelen. De kastjes van 290x260x70mm hebben de voeding ingebouwd, dus geen geknoei met losse voedingen, een netsnoer volstaat.

Edelstenen

De Onyx en de Jade kunnen alleen PCM signalen verwerken, geen DSD, wat helemaal niet erg is want je kunt beter één soort signaal optimaal afhandelen dan verschillende soorten aankunnen via een compromisschakeling. Voor het converteren maakt Metrum Acoustics gebruik van een door hen zelf ontwikkelde en in eigen productie genomen ladder converter die met 24 bits kan werken. De techniek zit verstopt in Transient Two modules en ik zal kort uit leggen wat daar nu zo bijzonder aan is. In elke module, zitten twee 16-bit ladder converters en een FPGA. Die FPGA met door Metrum Acoustics geschreven software splitst elk binnenkomend signaal van 16 tot 24 bits op in twee stukken, 12 bits MSB en 4 tot 12 bits LSB. De hoge bits (MSB) blijven zoals ze zijn en gaan één van de twee converters in, de lage bits (LSB) worden digitaal verschoven naar hoge bits en komen bij de tweede converter in de module als MSB. Dat verschuiven wordt gedaan om weg te blijven uit het ruisende LSB gebied dat elke converter kent, waar ook vervorming het hoogste is. Metrum gebruikt dus effectief altijd het optimale deel van de R2R DAC’s en heeft dan nog steeds ruimte per R2R waar ruis onschuldig mag zitten. Aan het eind van de rit is het volume van de verschoven bits (LSB) te hard, dat wordt dit weer evenredig gereduceerd en vervolgens samengevoegd met het resultaat uit de niet verschoven bits (MSB). Met als resultaat een constante ruisvloer van -145dB! waarbij de schakelruis van de ladder nog eens ver onder dit niveau ligt en zelfs onmeetbaar klein zal zijn. Wat de Jade of de Onyx (of enige andere DAC van Metrum) niet doet is upsamplen, downsamplen of oversamplen. Wat er binnenkomt wordt native verwerkt zonder manipulatie en zonder filters. Het enige verschil tussen de Jade en de Onyx is een volumeregeling op de Jade. Ook daar heeft Metrum een andere weg bewandeld dan de rest van de wereld. Omdat inwendig ladder DAC’s worden toegepast is de uitgangsspanning afhankelijk van de referentie spanning over de weerstandladders. Het veranderen van de referentie spanning zorgt voor een hoger of lager voltage aan de uitgang. Dus geen afsnoepen van bits en de resolutie aantasten, geen details verminkende potmeter in het analoge circuit, heel zuiver het volume regelen zonder op enige manier de weergave aan te tasten, ongeacht de stand van de volume regelaar. De Jade is daarmee een volwaardige digitale voorversterker, de Onyx is een DAC, niet meer niet minder. De Onyx heeft een lager prijskaartje van € 2.495,-, de Jade kost € 2.995,-. Zij zijn beiden leverbaar met een zwart of met een zilverkleurig front.

Match!

Laat ik beginnen met de opmerking dat de hele set fantastisch staat te spelen, vanaf de eerste noot ben ik helemaal flabbergasted van de geboden kwaliteit. Het speelt zo ongelofelijk gemakkelijk, soepel en natuurlijk. Een “match made in heaven” zeggen ze aan de andere kant van het kanaal. Naast de Jade DAC staat er een Melco N1AH60/2 digitale muziekspeler (€ 2.499,-) die via een AudioQuest Diamond USB kabel (€ 599,-) het signaal doorgeeft aan de Jade. Een Atlas interlink (€ 99,-) verbindt de Jade ongebalanceerd met een Naim NAC-N 272 voorversterker (€ 4.700) en daarna komt een Naim NAP 250 DR eindversterker (€ 4.950,-). Met Chord Company Signature Reference LS kabels (€ 1.799,- stereo set van 3 meter) zijn een paar Dynaudio Contour 20 luidsprekers aangesloten (€ 2.250,-/st) die op Dynaudio stands staan (€ 220,- /st). Netspanning komt uit een Powerigel van Naim. Ik zal u de optelling besparen, met de Onyx in plaats van de geleende Jade komt het totaal op ruwweg € 22.000,-.

Zingen

Als ik door de speellijst blader en Eva Cassidy tegenkom met haar “Time after time” kan ik haar niet weerstaan. Het live opgenomen nummer brengt haar heel dichtbij, zo dichtbij dat ik mij helemaal thuis voel en volop geniet van haar bijzondere stem en het gitaarspel dat ze zelf meegeeft. Haar gitaar heeft een combinatie van body en snaren die mij aanspreekt, vol en toch met diepe details van de snaren. Als het publiek begint te klappen aan het eind hoor ik elk paar handen los van de andere paren. Zo mooi transparant. Een andere dame waarvan de opnames op heel hoog niveau zijn is Lori Liebermann, inderdaad de dame die ooit “Killing me softly” heeft geschreven en gecomponeerd, ook al was het Roberta Flack die het tot een wereldhit maakt. Lori laat ik “Last thing on my mind” zingen van de CD “Ready for the storm”. Opnieuw een stem die tot in de botten weer te dringen door verstaanbaarheid, zuiverheid en intonatie. Ik visualiseer de dame achter de microfoon, een beeld dat zo gemakkelijk op te roepen is. Natuurlijk, hier staat een set die een behoorlijke prijs heeft, dan nog verbaast het mij hoe natuurlijk de weergave is. Dit is geen hifi zoals het vaak wordt omschreven, dit is een muzieksysteem pur sang. Nou ja, waarom niet, Roberta staat eveneens op de Melco, dus dame doe een poging mij zachtjes te veroveren. Een achtergrond koor bij de intro staat van speaker tot speaker in een boog achter de zangeres. Als instrumenten invallen is dat een droge drum rechts, lichte percussie her en der, orgel aan de meer linkse zijde. Hoe mooi staat dit in de ruimte. De DAC van Metrum Acoustics presteert zoals ik van het merk gewend ben, geen stress, geen scherpte, enorme rust door het ongekend lage ruisniveau en volle openheid. Als dit systeem bij mij thuis wordt neergezet dan ben ik de rest van mij leven klaar met zoeken naar de heilige graal.

Mannen aan het werk

De eeuwige man in het repertoire om te kunnen beoordelen is Allan Taylor met de CD “Hotels & dreamers”. “The Beat Hotel” is de eerste track en biedt vooral in het begin een combinatie van diep laag, een zware stem en rondfladderende percussie. Stem en muziek staan volkomen los van de luidsprekers in de ruimte, de percussie zweeft overal tussendoor en de bas behoudt genoeg details in de diepte om blij te zijn met een monitor luidspreker. Stem staat op de juiste hoogte, los gehouden van de achtergrond waar de instrumenten spelen. Muziek staat voor mij met volle overtuiging en als ik de anderen uit de winkel haal en laat luisteren zijn we eigenlijk allemaal onder de indruk van de weergave. Pat Metheny en Anna Maria Jopek spelen en zingen samen “Cichy zapada zmrok”, vertalen kan ik dat niet, de muziek beluisteren kan natuurlijk wel. Ik weet dat de opname erg gekunsteld is, dat er buizenversterkers zijn gebruikt in de studio die expres in de vervorming zijn gejaagd, het doet niet af aan het luisterplezier dat ik beleef. Het stereobeeld heeft veel ruimte en gaat diep naar achter, los van de weergevers, breed uitgespreid tot ver buiten de driehoek van luidsprekers en luisteraar. Uit de hoek van de jazz komt het Bobo Stenson Trio met “Song of Ruth”, waarin de opstelling bewijst hoeveel klank er in een vleugel zit, hoeveel rijkdom het instrument geeft en tevens hoe lastig het is om een vleugel realistisch weer te geven vanwege de grootsheid. Een forse vloerstaander gaat daar nog verder in, in dat neerleggen van een fundament, de Contour 20 kent zijn grenzen en geeft geen valse informatie. De bron van Melco en Metrum Acoustics sluit perfect aan op de Naim voor- en eindversterker. Dat de Metrum mij zo aanspreekt komt door de ongekunsteldheid van de weergave, de rust, de stilte tussen de instrumenten en de kracht die in de muziek komt te zitten. Slagwerk heeft snelheid en attack, bas laat op een rollende manier elke gespeelde noot volgen, terwijl dynamiek zeker met dit soort muziek haast grenzeloos aan het worden is. Ik ken de ruimte, ik ken de opstelling, ik weet wat de Metrum toevoegt, of inbrengt, misschien een betere uitdrukking, en dat is meer dan ik had verwacht.

De klassiekers

Minstens zo mooi als het Bobo Stenson Trio is “Ubi Caritas” van Ola Gjeilo die solo piano speelt. Het instrument leeft en plaatsing in de ruimte haalt een hoge mate van perfectie. Loopjes langs het klavier zijn een genoegen om te beleven, ik voel mij geplaatst in een ruimte waar het instrument staat als bij een concert met een kleine groep publiek. Zulk soepel en levendig spel haal je zelden uit een set die eigenlijk helemaal toevallig is samengesteld op basis van de kwaliteit van elk component, wat op zich geen zekerheid geeft van een passende combinatie. Individuele scores maken geen team. Wel in dit geval, dat moge duidelijk zijn. Door naar klassiek en meer instrumenten op het podium van de concertzaal. Jansen weer eens met haar “Vier jaargetijden”, muziek die ik zo goed ken. Hup, daar is het orgel rechts, in volle glorie waar ik op andere sets er naar moet gaan zoeken. Voluit ontspruit de levendigheid die elke muzikant in de opname heeft gestopt naast het gedreven spel van Janine. Wat mogen we toch trots zijn op een dame als deze, net zo trots op de Metrum DAC die in Nederland is ontworpen en in Nederland wordt gebouwd. We kunnen in ons kikkerland heel erg veel, jammer is dat een profeet in eigen land zo weinig wordt gewaardeerd. Wie weet breng ik daar een stukje verandering in met dit epistel dat recht uit het hart komt. Een stukje “Lente” laat ik de revue passeren al is het ditmaal opnieuw gecomponeerd door Max Richter. Hoor hoe de violen op de voorgrond gezet overeind blijven, afgezet tegen de donkere bassen die ver naar achter staan. Het samenspel is op die manier een adembenemende combinatie van muziek luisteren een voorstelling maken van de opstelling in de studio of concerthal.

Helemaal blij

Best lekker om af te sluiten met elektronisch geweld van twee jonge musici, ik heb het over Infected Mushroom en het nummer “Avratz”. Elektronische muziek wordt zelden gezien als referentie, maar dat is deels ten onrechte. Natuurlijk er komt geen instrument aan te pas, wat het wel is, een klankspel waarin de componist volkomen vrij is om elke klank te mengen met anderen en te plaatsen in de ruimte daar waar het hem goeddunkt. Het gevolg is een breed, diep en hoog palet van klanken waarin een zware bas en heftige percussie zorgen voor de afwisseling tussen de overige synthesizer patronen. Dat de bas mijn net gegeten boterham in de maag laat dansen hoort erbij en dit systeem maakt het mogelijk. Het was het plan om zo af te sluiten, realiteit is dat ik blijf zitten en meer muziek voor eigen genoegen langs laat komen. Het gaat nog lastig worden om de deur achter mij dicht te doen vandaag. Vaker heb ik het genoegen gehad tegen een opstelling aan te lopen die mij zo imponeert, soms duurder, soms goedkoper. Maar imponeren is niet alles wat ik zoek, harmonie, soepelheid in de weergave, een natuurlijke klank, zuivere details en heel veel luisterplezier horen daarmee hand in hand te gaan. Dat kon vandaag worden bereikt met de Metrum Acoustics Jade als kloppend hart van het systeem. Het maakt mij blij.