Na de komst van de CD en later de SACD is het lang stil gebleven voor wat betreft de ontwikkeling van digitaal opgeslagen muziek, tot het gemeengoed begon te worden om een PC of laptop in huis te hebben en die te misbruiken als muziekbron, uiteraard naast de diverse portable spelers als de iPod en daarvan afgeleiden. Het rippen van CD’s begint steeds meer in te komen en het downloaden van bestanden opgenomen in een hoge resolutie wint marktaandeel. Om opslag centraal te houden komt de NAS op de markt en streamen we muziek naar spelers elders in huis. Aan dat hele verhaal zit één grote “maar” en dat is dat computers en een doorsnede NAS eigenlijk helemaal niet gemaakt zijn voor muziekweergave, wel voor onder meer tekstverwerking en databases. Toepassingen waarbij het helemaal niet uitmaakt of timing wel optimaal is, dat voedingen ruis produceren en dat de voedingen ongelijkmatig worden belast. Zaken die in de audio wel degelijk een rol spelen.
Makoto Maki
Met die gedachte heeft Melco de zaken omgekeerd, er is muziek, nu moet dat worden opgeslagen, dus gaan we daar een opslagmedium voor bouwen op een manier zoals we omgaan met platenspelers, CD-spelers en andere bronnen. De geschiedenis van Melco gaat al terug tot de platenspeler en oprichter Makoto Maki die in 1975 het bedrijf heeft gestart onder de naam Melco, dat staat voor “Maki Engineering Laboratory Company”. Vele jaren later is Melco begonnen met het ontwikkelen van routers, switches en NAS oplossingen. Onderdeel van Melco holdings is Buffalo Inc, fabrikant van storage oplossingen, niet zo verwonderlijk dat er een synergie is ontstaan tussen de audiofiele kant van het bedrijf en de netwerk/opslag tak, resulterend in de eerste Melco muziekserver oplossingen die in 2014 in Engeland werden geïntroduceerd en direct door de audio pers de hemel in werden geprezen.
De N1AH60
De hieronder beschreven Melco N1AH60 is de voordeligste oplossing van Melco en heeft veel meegekregen van de top spelers, zoals de dubbele Ethernet poort en de architectuur, wel is er bezuinigd op het chassis en in plaats van twee voedingen werkt de N1A met een enkele voeding. Gebleven zijn de vier dedicated USB 3.0 poorten voor o.a. het maken van een backup, voor uitbreiding met externe harde schijven, het aansluiten van een USB-DAC en er is een dedicated USB 2.0 poort voor het streamen van muziek. Op de expansie poort kan een loopwerk worden aangesloten om muziek te rippen, of te importeren van harde schijven of USB sticks. Het geheel is omgeven door een metalen behuizing met een aluminium frontplaat, waarin een ruisarm OLED scherm te vinden is. De Melco heeft twee Ethernet poorten: de aansluiting naar het LAN en de tweede poort is dedicated voor een speler die over Ethernet werkt. Daarmee wordt bereikt dat de speler geen last heeft van de rest van het netwerk en wat daarop aan de hand is. Dataverkeer wordt totaal gescheiden van muziekdata. Daarmee van ruis, storing, aardingsproblemen, jitter en collisions op het LAN. Onder de motorkap zitten hiervoor twee RJ-45 connectoren met LED’s die niet storen, hoogwaardige netwerk puls transformatoren en low jitter geklokte buffers. De 60 Watt voeding wordt gemonitord via de in eigen beheer ontwikkelde software die draait in een FPGA, terwijl meerdere low noise voltage regulatoren hun werk doen. De harde schijven zijn trillingvrij met siliconen rubber in een frame opgehangen, schijven geselecteerd voor een minimale vibratie en geoptimaliseerd voor muziekopslag (dus niet op maximale snelheid). In de N1AHZ60 zitten twee schijven van elk 3TB, te gebruiken in RAID (gespiegeld) of naast elkaar voor een maximale opslagcapaciteit.
File formaten
De speler is zowel als NAS als speler te gebruiken, waarbij de ondersteunde file formaten zijn:
Server mode: DSF, DFF, FLAC, WAV, ALAC, AIFF, AAC, MP3, WMA, OGG, LPCM
Speler mode: DSF, DFF, FLAC, WAV, ALAC, AIFF, AAC
Sampling rates: 44.1K, 48K, 88.2K, 96K, 176K, 192K, 384K, 2.8M, 5.6M, 11.3M
Bit rate: 16-32bit (PCM), 1bit (DSD)
DSD is in native vorm beschikbaar en als DoP.
De gebruikte Media Server is van Twonky, te benaderen met elke UPnP App op iOS of Android platform. Bijzonder is dat de Melco geheel te bedienen is vanaf het frontpaneel en niet afhankelijk blijft van Apps of een externe PC. Dat gaat zelfs nog een stap verder, muziek aangekocht bij Hi Res Audio.com in Duitsland wordt zonder tussenkomst van een PC direct opgeslagen op de Melco. Muziek geript vanaf CD wordt met Gracenote van metadata en cover art voorzien. Eigenaren van een Melco kunnen tegen een lagere aanschafprijs gebruik maken van Songkong software voor het optimaliseren van de database, vooral handig voor klassieke muziek en fraaier artwork. Afspelen van de muziek geschiedt via de dedicated USB of Ethernet poort, maar kan ook over het LAN gaan naar spelers als Bluesound en Sonos, waarbij de Melco puur als NAS staat te werken. De prijs voor deze Melco is € 2.500,-.
De set
De meeste voordelen biedt een Melco als hij gebruikt wordt als speler, zoals PC’s gebruikt worden waarop JRiver of Amara draait, of als NAS door te streamen over de dedicated Ethernet poort naar de speler. Voor de speler mode met USB is een Bryston BUC-1 USB converter naar S/PDIF neergezet (€ 999,-), want de gebruikte Naim NAC-N272 (€ 4.700,-) heeft geen USB ingang, wel Ethernet poorten. Daarachter staat een Naim NAP 250DR eindversterker (€ 4,950,-) en een stel B&W 804 D3 Diamond luidsprekers (€ 4.500,- per stuk) met daaraan Chord Company Signature Reference luidsprekerkabels (€ 1.799,- stereo set van 3 meter).
Omdat ik zelf liever stream over Ethernet en daarmee de App van de Naim speler kan gebruiken, in tegenstelling tot een USB verbinding waarbij een UPnP App nodig is, begin ik met het vergelijken van afgespeelde muziek als ik de Melco gewoon samen met de Naim als NAS in het LAN hang, of de Naim aansluit op de tweede Ethernetpoort als enig apparaat zonder switches of routers in het netwerkje. Ik speel van Diana Krall de track “Peel me a grape” in 24/96 FLAC formaat. Zodra ik overstap naar de tweede Ethernetpoort en de Naim via een cross-kabel aansluit klinkt de muziek rijker, alsof de instrumenten er een dimensie bij krijgen over het gehele frequentiegebied. De stem van Krall krijgt meer body, net als de instrumenten dat krijgen . Het stereobeeld is nu groter en iedereen staat meer op zichzelf. De lage tonen krijgen er een halve octaaf bij. Ook de dynamiek gaat er op vooruit, domweg omdat er veel meer rust in de muziek zit en ruis/rommel uit de achtergrond verdwijnt. De nare beschrijving als “een zwartere achtergrond” dringt zich op in de gedachten. Helaas is dat wel de beste omschrijving. Het luisteren is zoveel rijker aan klank geworden en geeft gewoon meer plezier. Muziek speelt echter, levendiger en als luisteraar ben je meer betrokken.
Chopin
Ik heb een prachtige opname van de “Nocture opus 48 No.1, Mademoiselle Duperré”, gecomponeerd door Chopin en gespeeld door Francois Chaplin. Het is solo piano en het omzetten naar de dedicated poort verandert niets aan de essentie van de muziek, de piano blijft dezelfde. Het is wel een verdieping in de klank die optreedt, precies zo als daarnet met Krall. Er komt een rijkdom bij aan klank die er normaal niet is. Heel moeilijk om te beschrijven, omdat het niet te maken heeft met meer details of meer techniek, het is de beleving die intenser gaat worden via de Melco. De stap dichterbij de pianist en het instrument, precies hetgeen we willen bereiken: het verplaatsen van de vleugel vanuit de opnameruimte naar de eigen huiskamer. Moet je daarvoor zoeken naar de verschillen? Nee hoor, het is direct hoorbaar zoals ik bewees aan een importeur die binnen kwam lopen en ik een korte demo van 2 minuten gaf.
Lara Fabian zingt live op haar CD “En toute intimite” waarvan ik de track “Je t’aime” kies. Hier zijn de verschillen te beschrijven als: een grotere zaal, een piano die verandert van een elektrische naar een akoestische, publiek dat meer uitgespreid is over de luisterruimte, een stem die wint aan zeggingskracht, kortom wat er steeds gebeurde is met deze opname reproduceerbaar. Trouwens met elke track die ik speel. Telkens verkrijg ik een zelfde resultaat. Steeds maak ik de stap voorwaarts naar meer beleving, naar een natuurlijker weergave en vooral een forse stap naar meer rust op de achtergrond waardoor de muziek alle ruimte krijgt. Deze stappen die met de Melco te zetten zijn moeten zelfs de zwaarste tegenstanders van streaming over de streep kunnen trekken.
USB server
De Melco als USB muziekserver gebruik ik met de App van Linn om hem te bedienen. Hierbij ontstaat er dus een rechtstreekse koppeling over USB tussen de Melco en de Naim. Ethernet is alleen nog in gebruik voor bediening van de apparaten, er gaat geen muziek meer overheen. Bij Lara Fabian hangt het resultaat voor mij tussen de twee Ethernet koppelingen in. Enerzijds win je ten opzichte van de koppeling naar de Naim en Melco via het LAN, maar je verliest een deel van de beleving en de rust die de dedicated Ethernet koppeling wist te geven. Er komt wat meer scherpte in het geluid, het publiek valt minder uiteen in individuen en de piano mist de diepgang van daarnet. Natuurlijk is het allemaal sterk uitvergroot wat ik beschrijf, we gaan niet ineens van de hemel op aarde naar het hellevuur, maar alles is onmiskenbaar te beluisteren, naar ik aanneem zelfs gemakkelijk herkenbaar voor ongetrainde oren.
Diana Krall mist eveneens de impact die de track kan hebben. Ze bijt nog steeds van zich af, bas klinkt gedefinieerd, maar dat mooie levendige is weg. Ja, het gaat beter dan via een druk bezet Ethernet netwerk waar heel veel muziekservers aanhangen, plus een veelvoud daarvan aan nodes. Toch is USB voor mij nog steeds niet overtuigend genoeg om de dedicated server functie via de uitgaande Ethernetpoort van de Melco te benaderen. Met Chopin kan ik zonder meer genieten van de klanken die door de luisterruimte zweven. Heen en weer tussen USB en Ethernet geeft aan dat de verschillen nu niet zo heel groot zijn, maar wie goed luistert, hoort meer nuances in het spel via Ethernet, meer rust en diepgang, een grotere piano met meer body. Ook al is het met USB genieten van de muziek, dedicated Ethernet vormt het toefje room op de muzikale tompouce. Daar zou de Bryston BUC-1 USB->S/PDIF omzetter een negatieve rol in kunnen spelen, toch is dat de beste omzetter die Lexicom Multimedia op dit moment kent.
Hoorbaar maken
Hoe mooi is het dat de set al die verschillen zo gemakkelijk laat horen. Thuis is er een opstelling nodig die daarin mee kan gaan, want het is zinloos om te investeren in een Melco als de rest van de installatie daar niet op aansluit. Een combinatie van Naim met B&W in de prijsklasse van samen € 20.000,- maakt de investering in een Melco meer dan het geld waard. In hoeverre de winst op een veel eenvoudiger systeem te horen zal zijn blijft nog even de vraag. Feit is wel dat wederom is aangetoond hoe belangrijk de netwerk infrastructuur is voor muziekweergave. Hoe schoner hoe beter. Of dat nu komt door aarde problemen, ruis, jitter, instraling van Wifi en/of mobiele telefoons, of gewoon door druk dataverkeer, het blijft een raadsel dat niet snel opgelost zal worden. Meningen van technici wijzen voornamelijk naar jitter en aardepotentialen als oorzaken van onrust in de weergave en het veroorzaken van een “digitale” klank. Die problemen zijn op te lossen als u bereid bent om te investeren in een Melco. Zelfs met twee systemen zou u kunnen kiezen uit USB bij de een DAC en een lange kabel leggen naar een streamer elders in de woning. Sonos, Auralic of Bluesound spelers op minder belangrijke plaatsen kunnen de Melco op die manier als NAS benaderen. Een hoogwaardig muzieksysteem is te bouwen rondom elke Melco, omdat die volledig is geoptimaliseerd voor weergave van geluid. Daarmee gaat een Melco veel verder dan in mijn ogen met enige PC of laptop mogelijk is.