Lyngdorf TDAI-3400 digitale versterker. Het digitale domein vol benut

Lyngdorf mag beschouwd worden als één van de pioniers op het gebied van (digitale) geschakelde versterking en het via elektronica oplossen van akoestische problemen, veroorzaakt door de ruimte waarin de luidsprekers staan. Inmiddels aangekomen bij de huidige generatie versterkers mag ik vandaag de TDAI-3400 aan de tand gaan voelen. Natuurlijk wil ik dan alles weten van de akoestiekverbetering, dus voor ik ga luisteren kan ik aan de slag met een meetmicrofoon. Daarna is het de taak van de TDAI-3400 om te gaan rekenen en een mooie, rechte, aangename frequentiecurve aan te bieden.

Krachtpatser

Inzoomend op de TDAI-3400 zien we dat het de meest krachtige Lyngdorf versterker ooit is. Hij levert 2x200Watt aan 8Ohm, oplopend tot 2x400Watt aan 4Ohm, en doet dat met klasse D techniek, schakelende powertransistoren en een schakelende voeding, samen in staat maximaal 40 Ampère stroom aan de uitgang te bieden. Toch weegt de TDAI-3400 een bescheiden 8 kilo en 2 ons, daarmee is gelijk de toon gezet als het gaat over “groen” en efficiënt. De TDAI-3400 is niet alleen een versterker, het is tegelijk het hart van een installatie voor analoge, digitale en eventueel ook videobronnen. Het is een muziekstreamer om muziek te spelen vanaf een netwerk of USB. Het is een equaliser met voorgeprogrammeerde instellingen voor de weergavecurve, je kunt er de kamerakoestiek mee aanpassen op je weergevers en hij kan als actief scheidingsfilter werken voor subwoofers. Bediening gaat via een afstandsbediening of met een webbrowser op laptop of tablet. Lang leve de digitale techniek die dat allemaal mogelijk maakt in één bescheiden en vooral stijlvolle behuizing.

RoomPerfect akoestiekverbetering mogelijkheden worden benut door aan de hand van aanwijzingen op de display en het opstellen van de meegeleverde meetmicrofoon de kamer in te meten, waarna de software in de TDAI-3400 aan de slag gaat en vanuit de versterker de frequentiecurve van de luidsprekers zodanig aanpast dat akoestische fouten (deels) worden opgeheven. De meting is simpel te doen en neemt ongeveer een half uur in beslag. Meegeleverd wordt naast de microfoon een lange kabel en een microfoon statiefje. Omdat de accessoires onderdeel vormen van de levering kunt u de meting altijd zelf herhalen, bijvoorbeeld als u de ruimte opnieuw inricht of de speakers anders geplaatst worden. RoomPerfect is niet in staat elk probleem op te lossen, akoestische natuurwetten blijven gelden, het is wel een prachtig middel om veel verbetering te brengen zonder de leefruimte om te vormen tot een studio. Met de afstandsbediening kunt u vanuit de luie stoel de correctie in- en uitschakelen, kiezen voor optimaal geluid op de luisterplek of gemiddeld verbeterd geluid in de gehele luisterruimte. Naast de RoomPerfect functie bestaat er zoiets als Voicing. In mijn ogen veel minder belangrijk omdat je daarmee het karakter van de weergave bewust aantast. Toch is het wel leuk voor films, een tijdelijke disco in huis, gaming en nieuwsberichten. Voicing zet je op neutraal, op muziek, op actie voor een snelle dynamiek, op extra bas, om relaxed te luisteren, soft voor laat in de avond, open alsof je bij een openlucht concert zit, op film stand voor dramatische geluidseffecten of in spraakstand voor het nieuws. Alles kan, alles mag.

De TDAI-3400 biedt een keur aan in- en uitgangen: 7x digitaal in tot 24bit/192KHz, 2x analoog in, USB ingangen voor- en achterop tot 384kHz/32bit, DSD128 en DXD, microfoon ingang voor RoomPerfect en optioneel zijn kaarten verkrijgbaar met 4x analoog in of 3x HDMI in en 1x uit. De ingebouwde mediaspeler is Roon ready, werkt met Spotify Connect, Airplay en internet radio terwijl streamen ook kan met DNLA. Een RJ-45 bus, Bluetooth en WiFi zijn aanwezig. Uitgangen zijn er met analoog RCA en XLR, digitaal uit en voor hoofdtelefoon. Er zijn triggers en een RS232 interface. Instellingen die u maakt worden opgeslagen op een SD card geplaatst in een slot aan de achterzijde. Veel completer dan deze opsomming kon Lyngdorf het in één enkel apparaat echt niet maken. De prijs voor de TDAI-3400 is € 4.999,- zonder optionele modules voor 4K HDMI of vier extra analoge ingangen.

Luisteren met ….

Luisteren deed ik met een set B&W 804 D3 Diamond speakers van € 9.000,- het paar en luidsprekerkabels van Chord. Behalve een Ethernet aansluiting voor de besturing gebruikte ik slechts een USB stick als bron, daarmee de digitale keten in zijn geheel benuttend tot aan de uiteindelijk analoge uitgangen voor de luidsprekers. De Windows interface vanaf mijn laptop werkte feilloos en met de TDAI-3400 in hetzelfde netwerk kon ik de versterker bereiken op naam en/of IP adres. Gespeeld heb ik uiteraard met de Voicing, maar dat beschouw ik als een leuke gimmick en zou ik zelf nooit gebruiken bij serieus muziek luisteren, de RoomPerfect werd ingemeten en gebruikt op de stand Focus of gepasseerd. Bij voorbaat kan ik aangeven dat RoomPerfect Focus in de luisterruimte van Lexicom Multimedia zorgt voor meer energie in de lage tonen, warmere stemmen, gelijkmatigheid in de lage tonen waardoor de balans beter wordt, een ruimer stereobeeld, maar ook accenten op details komen anders te liggen. Terwijl er in mijn oren geen hoorbare voor- of achteruitgang in algemene resolutie of weergavekwaliteit is. Met dank aan het digitale domein waarin tegenwoordig alles te regelen blijft.

Zonder RoomPerfect

Een versterker beoordeel je in eerste instantie zonder RoomPerfect of Voicing aan te zetten. Muziek start in mijn geval met “101 Eastbound” van de formatie Fourplay. Een track die de dynamische eigenschappen van de Lyngdorf goed doet uitkomen, gebaseerd op het ervaren van een snelle attack en compressievrij spelen. Muziek krijgt een analytische klank mee met alle ruimte voor details, maar tegelijk weinig warmte aan de luisteraar aanbiedt. De TDAI-3400 speelt vrijuit en gemakkelijk, doch het ontbreken van warmte in de klank op de soms ongenadige B&W luidsprekers doet verlangen naar enige kleuring. Aan de andere kant zorgt het snelle en afwisselende spel tussen de diverse instrumenten voor een boeiende weergave. Twee tracks van Holly Cole achtereenvolgens, “The Briar and the rose” en het gevoelige “Shiver me timbers”. Het is onmiskenbaar de stem van Holly. Weer is de weergave detailrijk en zuiver, volgegoten met ruime dynamiek. De muziek hangt tussen de speakers in, het stereobeeld is niet overdreven breed, wel is er diepte en hoogte aanwezig. Hoogte is zelfs opvallend goed als de blaasinstrumenten invallen boven de speakers en de stem van Cole staat precies op haar plek gerelateerd aan menselijke afmeting, terwijl de bas zich veel lager manifesteert. Blijft het feit dat de weergave aan de “kale kant” is zonder het gebruik van RoomPerfect of Voicing. De weergave is heel precies, absoluut correct en niet onaangenaam, brengt uit zichzelf weinig gevoel en sfeer op een B&W, een Spendor luidspreker met zijn warmere klank zal dat zeker ombuigen.

Soms heeft een precisie weergave ook zijn voordelen, zoals met de King’s Singers en hun “50 ways to leave your lover”. Elke stem heeft zijn eigen specifieke plaats en wordt zonder enige versmering met de andere stemmen weergegeven. Puntigheid is een kernwoord en verstaanbaarheid is werkelijk optimaal. Heel opvallend is deze weergave van de King’s Singers vanwege het ongekleurde karakter dat zorgt voor veel plezier en beleving. De Lyngdorf TDAI-3400 is mogelijk de fijnste versterker voor de ware purist die geen kleuring wenst of een valse romantische sfeer. Ook met de opname van “Anne” van Herman van Veen is verstaanbaarheid en de zuivere weergave een hoogtepunt. De vraag is alleen: zingt Herman over zijn eigen dochter of over een willekeurig meisje, want het “gevoel” ontbreekt in mijn oren, de sfeertekening waar ik naar op zoek ben. Puur is fijn, het hart van de luisteraar bereiken is voor velen juist de toef op de tompouce die hem extra lekker maakt. Tot slot het Beaux Arts Trio met een piano trio, geschreven door Beethoven, dat met groot gemak naar voren wordt gebracht. Fraaie afstanden tussen de instrumenten onderling en een pianoklank uit het boekje. Met een weergave als deze moet de opname heel goed te beoordelen zijn voor andere musici en is al snel duidelijk hoe het instrument wordt bespeeld. Ik geniet van de zuiverheid en van het spel zelf dat uitblinkt in tonale correctheid en waarmee de B&W speakers extra hun best lijken te doen.

RoomPerfect gaat aan

Nogmaals het Beaux Arts Trio, nu met de RoomPerfect ingeschakeld, net ingemeten voor de luisterruimte op de 804 D3 luidsprekers zonder ze in de tussentijd een millimeter te verplaatsen. Ik kies voor “Focus” stand, de volgens Lyngdorf meest optimale weergave op mijn luisterpositie. De weergave verandert totaal met meer energie in de lage tonen, daarmee krijgt de piano body en groeit fysiek. De drie instrumenten met elk hun eigen positie vloeien samen tot een trio, niet langer drie individuen waarbij het lijkt of ieder in een eigen ruimte speelde. Het is wennen aan de verschoven toonbalans die de Lyngdorf heeft berekend aan de hand van door mij gekozen microfoonposities. Ik weet vanaf dit moment al wel zeker dat een ieder met een kamer waarin muziekweergeven een probleem is, heel gelukkig kan worden met de TDAI-3400 vanwege deze fraaie correctie van de akoestiek. De vraag voor mij persoonlijk is: wil ik in het digitale domein aanpassingen doen of ben ik bereid mijn kamer in te richten op de luidsprekers. Tot nu toe heb ik de laatste weg bewandeld, mede mogelijk gemaakt door mijn echtgenote zolang aanpassingen redelijk blijven. Toch nog steeds met de nodige compromissen in de weergave van voornamelijk de lage tonen.

Terug naar Herman van Veen, over wie gaat het nu? Vanaf het eerste moment is duidelijk dat hij niet langer over een willekeurig meisje zingt maar dit keer echt over zijn dochter Anne. Jammer dat ik de weergave niet met de hand kan bijstellen, iets minder laag zou ik geen bezwaar vinden, gelukkig is dat eenvoudig op te lossen door de bank 20cm weg te schuiven van de achtermuur. Dat scheelt gelijk veel, zonder afbreuk te doen aan de beleving. Voorzichtige conclusie: wie een TDAI-3400 koopt is wel haast verplicht in ieder geval de RoomPerfect optie aan te zetten. Luister bijvoorbeeld eens naar de sterk gegroeide tuba met daaruit komende zware luchtstoten. Wel jammer dat met Rachelle Ferrell en haar “Prayer dance” de ultieme transparantie van eerder weg is, daarvoor in de plaats komt de sfeer van het concert veel meer over. De dame met haar ongekende vocaal bereik vormt een mooie eenheid met de band, slagwerk dat krachtig aanwezig is in de vorm van een basdrum, de contrabas geplukt over zijn gehele toonbereik, al heeft piano wat minder de specifieke klank van het instrument behouden en is minder puntig dan ik gewend ben. Voordelen, nadelen, het afwegen valt niet mee als je in een ruimte zit die op zich al niet slecht is, waar mijn gehoor inmiddels de voors en tegens van heeft geaccepteerd en opgeslagen in mijn auditief geheugen.

Voor de van oorsprong met MQA ingepakte opname “Beat” van het Tingvall Trio is de Lyngdorf zeer geschikt. Hij brengt een heldere piano met een goed basregister, fris slagwerk waar de brushes vegen over de snaredrum, een contrabas in een solo om de luisteraar in vervoering brengen. Het is een heerlijk geheel waar ik naar luister. En waarom is er nu wel sfeertekening? Door de “kleuring” of door de speaker elektronisch op de ruimte aan te passen? De aangepaste toonbalans zou alles te maken kunnen hebben met meer of minder laag, beter of slechter middengebied, toe of afname van hoge tonen. Maar toch niet met sfeer? Toch is het voor mij juist de sfeer, de beleving, waar de versterker met RoomPerfect zo van profiteert. Van hetzelfde laken een pak met “Somebody already broke my heart” van Sade, onderdeel van een live concert van haar. De zaal laat zich steeds horen in een ode aan de zangeres, een bas is sterk aanwezig zonder te gaan overheersen, Sade zingt haast zuchtend met haar warme en sexy stem, het zijn genoeg elementen om de muziek tot een beleving te maken. Opvallend is tevens dat het stereobeeld veel groter is geworden en nu wel tot buiten de speakers weet te reiken, zelfs bijna kamerbreed is. Terwijl het beeld in diepte en hoogte erg goed gebleven is zodat de podium artiesten en de zaal duidelijk van elkaar op afstand staan. Kortom de Lyngdorf kan dingen voor elkaar krijgen waar andere versterkers afhaken of gewoon niet toe instaat zijn. Aan u de keuze voor RoomPerfect oplossingen van (zware) akoestiek problemen of de ruimte aanpassen aan de luidsprekers.

All-in-one

De Lyngdorf TDAI-3400 digitale versterker heeft genoeg mogelijkheden aan boord om een modern centraal punt te worden in uw installatie. Waarin beeld en geluid verenigd mogen zijn, digitale en analoge bronnen samenwerken, luidsprekers gecombineerd mogen worden met actieve subwoofers en de akoestiek van de ruimte een veel minder grote rol gaat spelen dan met een analoge of digitale versterker zonder RoomPerfect-achtige software. De mogelijkheid om de kamer te meten, de resultaten van de meting te verwerken in het digitale domein en zo tot een resultante te komen om akoestische onvolkomenheden van de ruimte en luidsprekers te corrigeren is vaak alleen als los component te koop of te vinden in kostbaarder apparatuur. De Lyngdorf TDAI-3400 heeft een specifieke eigen klank, te omschrijven als helder en analytisch. De keuze van een passende luidspreker is daarom zeker van belang voor het vormen van een juiste combinatie. Het mag geen reden zijn om de TDAI-3400 alleen daarop te beoordelen, de versterker biedt zoveel mogelijkheden om de klank aan te passen aan uw omstandigheden dat hij feitelijk uniek is in zijn prijsklasse. Bovendien heeft de TDAI-3400 alle opties aan boord om hem een echte “all-in-one” kwalificatie mee te geven.