Product reviews

Luxman D-03R CD-speler

Geplaatst op door Lex Kersten

Luxman D-03R CD-speler
Wie CD niet eert, is het luisteren niet weert

Nou, dat is wel een erg boute uitspraak in de aanhef, maar feit blijft dat CD nog lang niet dood is en er heel fraaie opnames gewoon te koop zijn. Niet langer in de overvloed aan CD winkels waar ik graag kwam, maar desnoods online. Het medium met zijn resolutie van 44.1 kHz bij 16-bit, kan in een fraaie CD speler als een vandaag geplaatste Luxman D-03R volledig boeien, mits de opname goed is. Niet anders dan met vinyl of streamen, echt stukken beter dan Spotify en MP3. Elk jaar neem ik de moeite om in het buitenland CD’s te kopen, thuis te rippen en dan te beluisteren. Eigenlijk gek, want als ik vandaag met een Luxman D-03R speel, word ik met de neus op de feiten gedrukt. CD is gewoon een uitstekend medium op een goede speler.

De D-03 in vogelvlucht

Een Luxman D-03R CD-speler is dedicated gemaakt voor het afspelen van CD’s, biedt daarnaast de mogelijkheid om of via S/PDIF coax en optische ingangen of via USB te werken als D/A converter voor externe digitale bronnen. CD als medium heeft zeker zijn kracht nog niet verloren en geldt naast vinyl als uitstekend alternatief voor streaming van muziek. Vooral als u kwaliteit verwacht. Voor het converteren van CD of andere PCM streams gebruikt Luxman een eigen omzetter naar een hoger bit en sample rate format, voordat het resultaat wordt aangeboden aan per kanaal een ROHM BD34352EKV DAC chip, met door de gebruiker zelf te kiezen digitale filters. Een centrale clock wordt gebruikt voor de omzetting en voor de beide converter chips. De USB ingang kan overweg met 384 kHz/32 bit of met DSD tot 22.5 MHz, de S/PDIF ingangen werken tot 192 kHz/24 Bit. MQA decoding is werkzaam op alle ingangen als u MQA materiaal nog kunt vinden. De D-03R heeft een speciaal voor CD ontwikkelde drive, geen goedkoop DVD loopwerk dat misbruikt wordt. Gevat in 3,2 mm dik staalplaat om resonanties tegen te gaan. Uitgangen zijn er digitaal, analoog via RCA en via XLR. Een display met hoge resolutie, amberkleurig, geeft basic informatie over track en speelduur. Laat ook bij het instellen zien wat u kiest. Het display is in vier standen te dimmen. De interne voeding is opgedeeld in drie secties: analoog, digital en voor de sturing/drive. Afgeschermd tegen invloeden van buitenaf en andersom. Een volwassen, metalen afstandsbediening is standaard. Specificaties doorgeven van een CD speller vind ik altijd zinloos, behalve de maten van 44 x 13,3 x 41 cm, het gewicht van 13 kilo en de stroomafname uit het lichtnet van 16 Watt als de D-03R speelt.

De Luxman D-03R is op mijn verzoek gecombineerd met een Luxman L-509Z versterker en Lex koos daarbij Spendor D7.2 luidsprekers, Furutech netsnoeren, Chord Company SignatureXL luidsprekerkabels en Tellurium Black Diamond XLR interlinks. Apparatuur werd aangesloten op een Audes ST900DC power conditioner.

Versterker en luidsprekers

In het kort even waar we het over hebben qua versterker en qua luidsprekers. De Luxman L-509Z is een geïntegreerde versterker waarin de laatste ontwikkelingen van Luxman te vinden zijn. Zoals het gebruik van lokale feedback in circuits, Luxman noemt dat LIFES (Luxman Integrated Feedback Engine System). Het volume laat zich regelen met de al eerder toegepaste, voor de L-509Z doorontwikkelde LECUA-EX regelaar. Geen traditionele potmeter met zijn afwijkingen, gevoeligheid voor stof en trillingen, LECUA-EX biedt elektronische regeling in 88 stappen. Aan de achterzijde vinden we RCA ingangen en een enkele XLR, tevens aansluitmogelijkheden voor MM en MC high/low output pick-up elementen. De versterker levert een vermogen van tweemaal 120 Watt aan 8 Ohm, oplopend tot 220 Watt per kanaal aan 4 Ohm. Een Luxman L-509Z heeft een strak, klassiek aandoend uiterlijk met pontificaal twee grote VU meters. Daartussen een aanduiding van de volumestand met rode cijfers.

Een Spendor D7.2 luidspreker heeft een smalle en diepe behuizing die op zijn spikes ongeveer een meter hoog is. Een D7.2 oogt haast saai en daarom zo verschrikkelijk stijlvol. Het is een luidspreker die verdwijnt in de huiskamer en vervolgens alleen nog maar opvalt door de weergave kwaliteit. De tweeter is heel bijzonder en vindt zijn oorsprong deels in de Spendor BC1. Doorbordurend op dat concept ontwikkelde Spendor de LPZ tweeter, welke in de D7.2 en zijn andere D-serie broertjes zit. Het aanzicht is een geperforeerde RVS metalen plaat, met veel heel kleine gaatjes, waarachter een polymeer membraam is opgehangen. Pas daarachter zit de echte 22mm tweeter dome. Het idee van deze benadering is het akoestisch gelijkmatig belasten van de tweeter aan de voor- en achterzijde van de dome, voor een meer gebalanceerde lineaire beweging en lagere vervorming. De middentoon/bas weergever werkt over zijn gehele bereik vanaf de laagste bastoon tot de scheidingsfrequentie van 3,2kHz. In het hart van de unit zit een faseplug die door zijn zwarte kleur net zo min de aandacht trekt als de zwarte conus. Daaronder een zit een tweede 180mm woofer, welke het met zijn concave diafragma van EP77 materiaal zonder faseplug moet stellen. Beide woofers zijn via een reflexpoort aan de achterzijde gekoppeld met de luisterruimte. Spendor heeft een “Twin Venturi” gemaakt, een poort die langs een lang, wigvormig deel de lucht laat passeren naar buiten. De D7.2 staat op een geïntegreerde voet, nauwelijks breder dan de luidspreker, waarop een bescheiden logo zit en waarin de spikes veel steviger passen dan in het MDF van de kast het geval zou zijn.

Eerlijk antwoord

Stel uzelf eens de vraag en geef een eerlijk antwoord, zou u een hele CD afluisteren met alleen contrabas en piano als u het album streamt vanaf een muziekdienst? Of doet u dat alleen als u een CD-speler gebruikt. De neiging om naar een ander album te hoppen is met een iPad in de hand veel groter dan met de afstandsbediening van een CD-speler. Dat geldt voor mij, waarschijnlijk ook voor een groot deel van de lezers. Toch is dat zonde, neem het album ‘Âmes soeurs’ gemaakt door Lorraine Campet op contrabas en pianist Nathanaël Gouin. Ik laat het spinnen binnenin de D-03R CD-speler en geniet van elke noot terwijl ik deze muziek koester. Heerlijke muziek met veelal gestreken contrabas en soms geplukt. Bas op de voorgrond, piano die een mindere rol is toebedeeld schuin achter de bas geplaatst. Op een volumestand die lager is dan het volume van de echte instrumenten ervaar ik een rust in luisteren die eigenlijk met streamen veel minder is, terwijl ik mij toch altijd op het standpunt probeer te stellen om een album van voor tot achter af te luisteren. Piano vloeit door de ruimte, vaak zacht bespeeld, als de bas aanzet gaat de piano daarin vaak mee. De Spendor weergevers weten de luisterruimte van Lexicom met gemak te vullen, terwijl de bas strak in de hand gehouden wordt. Bas die misschien niet helemaal de diepte in gaat die een grotere weergever haalt, beter, daar is de luisterruimte ook niet voor geschikt. De twee Luxman componenten werken uitstekend samen om plezier te brengen, de weergevers vertalen het elektrische signaal. Het is dat er enige beperking zit aan mijn tijd, dat maakt dat ik van CD wissel na de 17e track. Composities van Josephine Lang, Beethoven, Schubert en Schumann zijn dan voorbij gekomen.

Franse jazz van Melanie Dahan ter afwisseling. Haar album ‘Le chant des possibles’ begint met een sterk ritmische compositie waarin haar stem grotendeels als instrument wordt ingezet. Een weergave die ondanks de muziek zelf de nodige rust uitstraalt. Ruim neergezet zodat de fysieke opstelling van de weergevers niet de afbakening is. Hoogte en diepte gebruikend voor een levendig beeld dat ongeveer twee meter van mij af begint en dan naar achter wegloopt. Heldere en verstaanbare stem. Door de Luxman L-509Z om te schakelen naar Line Straight, waarbij toonregeling en balans worden gepasseerd, wordt het stereobeeld nog een heel stuk interessanter en groter. Neemt intensiteit van zingen en instrumenten toe. Wie geen toon- of balansregeling nodig heeft, raad ik deze stand sterk aan. Vanaf dit moment luister in zo verder. Het is een oud en veel misbruikt cliché maar er gaat inderdaad een gordijn weg voor de luidsprekers. En wat een lekkere CD die ik in Frankrijk kocht. Niet alleen qua zang, de instrumenten zijn erg goed opgenomen. Slagwerk weet Luxman helderheid en snelheid te geven, de stem van Melanie is zuiver, piano weert zich dapper en bas levert de basis. Op de CD’s staan op muziek gezette gedichten en teksten, ik vind het jazz, op andere momenten een chanson. De weergave is mijn smaak, niet tot op het bot analytisch, genoeg details, rust en vloeiend. Echt een systeem om muziek mee te luisteren, geconcentreerd en op je gemak. Genietend.

De kleur van de maan

Toen ik vanmorgen bij Lexicom binnenstapte, speelde een CD van Allan Taylor. Zijn ‘Color to the moon’ schuif ik terug in de speler. Met een diepe stem weet hij mij te overtuigen van de kwaliteit van de opstelling. Gitaar, mondharp, zang, meer is er niet nodig om de volle aandacht op te eisen. Het middengebied waarin de meeste informatie zit, is een sterk punt van Spendor en de reden dat ik het Engelse merk zo waardeer. Maar ik heb het in andere combinaties ook meegemaakt dat het helemaal mis gaat met een D7.2. Het is de kwaliteit en de klankbalans van Luxman die hier een belangrijke rol speelt. Luxman heeft een soort van aangename warmte, hoewel dat misschien niet de juiste term is. Meeslepend, omhullend, rust, muzikaal, een soort van magie gekookt in een Japanse ketel en uitgegoten in de CD-speler en de versterker. Iets waar de Japanners goed in zijn, een apparaat een ziel geven door zelf veel te luisteren en vervolgens zo tunen dat muziek gaat leven. Niet voor een paar tracks maar urenlang boeiend. Op een laag volumeniveau of met realistische kracht. Toegegeven, ook het filter van Audes werkt aan het geheel mee, net als de Furutech, Chord Company en Tellurium kabels. Maar dan heb je ook iets dat moeiteloos op te stellen is, geen enorme ruimte vereist of het totaal anders inrichten van een woonkamer. Kritiek op dit moment? Ja, het uiterlijk van de CD-speler en de versterker zouden wat beter op elkaar afgestemd mogen zijn. Dat ik alles bedien met één remote is weer een plusje waard.

In mijn jonge jaren vond ik een Luxman L-30 versterker te oubollig voor de symfonische rock van Yes, Jethro Tull of pop van Fleetwood Mac. U kunt nu mijn leeftijd een beetje inschatten, gevolgd door jaren waarin mijn smaak voor muziek anders is geworden, net als de beleving. Het is onmogelijk om in gedachten terug te halen wat een L-30 deed met klassieke muziek, bovendien is wat ik nu speel van Bach toen nooit uitgevoerd door de huidige samenstelling van Combattimento. Ik denk dat hun historie niet eens teruggaat tot midden/eind jaren ‘70. Combattimento heeft de moeite genomen om ‘Four concertos and a partita’ te herleiden naar de tijd en de geest van Bach. Heeft daarmee een prachtige CD afgeleverd, die in de Luxman D-03R is geschoven tijdens mijn eenvoudige lunch zorgt voor luisterplezier. Heldere violen van vaste leden Cynthia Freivogel en Quirine van Hoek, twee andere violistes spelen voor dit project mee. Gesteund door luit, bas, cello, violoncello en klavecimbel. Muziek leeft, is speels, zweeft, raakt je, doet je zwaaien met de armen als was je de dirigent zelf. Iedereen onder de lezers weet dat een viool afschuwelijk kan klinken op een verkeerd systeem, het is de kunst om de klank te behouden en toch niet scherp of vals te worden. Die kunst is zeker nodig in een bron en in de versterking, Luxman weet hoe je dat doet. Vroeger lette ik daar niet op, hard, wild en opwindend was de eis, nu ik klassiek waardeer, waardeer ik Luxman veel en veel meer. Overigens speel ik er ook graag popmuziek mee en ook dat raakt mij als destijds. Als Bach een audiosysteem had kunnen uitkiezen was hij vast en zeker gevallen voor Luxman met Spendor. Of met Dynaudio luidsprekers of nog andere, een Luxman is wat dat betreft weinig kieskeurig en de D-03R CD-speler al helemaal niet.

Een dilemma aan het eind

Ondanks de belofte aan mijzelf dat ik CD’s uit laat spelen, is tijd een beperkende factor. Dus Combattimento maakt plaats voor ‘Immersion’ van Youn Sun Nah. Heel iets anders als de CD begint met een zware bas in de track. Oh, als het nodig is dan weet Luxman daar de energie voor te kunnen leveren. Plenty energie zelfs, en weet Spendor dat tot in de diepte weer te geven. Laag vloeit door de ruimte, rolt over mijn voeten, gecontroleerd en geconcentreerd. Youn weet het aan te bieden. Zware trommels roffelen, terwijl extra stemmen in track twee zo geprojecteerd worden dat ze in een halve cirkel om mij heen komen. Omdat ik deze CD van Youn niet zo vaak draai, ben ik even in verwarring. Is de opname zo hoogstaand of is het de set die boven zichzelf uitstijgt. Hoe dan ook, ‘Immersion’ doet zijn naam alle eer aan op dit moment. Heel oneerbieding zap ik naar track 13, ‘Hallelujah’ geschreven door Leonard Cohen. Het intro is beklemmend, de duisternis in de instrumenten laat Cohen tot leven komen, Youn houdt volop stand strak in het midden van de duistere klanken.

Voor het beluisteren van een klassieke zang stem wijk ik uit naar coloratuursopraan Sabine Devieilhe, met Alexandre Tharaud op vleugel. Composities van Fauré en Poulenc wisselen af met Ravel en Debussy. Met zorg uitgekozen door het tweetal. Sabine heeft een voor mij heerlijke stem, heeft internationaal de nodige successen op haar naam geschreven en is een charmante verschijning. Luxman weet het kennelijk ook te waarderen en zet een extra stapje om de stem te volgen tot aan de hoogste noten. Zonder enig randje of scherpte, op ware grootte neergezet, nauwkeurig Sabine volgend in dynamiek. Het speelt allemaal zo moeiteloos, zo gemakkelijk en natuurlijk. Niet iedereen kan deze kunstuiting waarderen weet ik uit ervaring, misschien hebben ze Sabine nooit op een combinatie van Luxman en Spendor gehoord. Titel van de CD is ‘Chansons d’amour’. Alleen, verwar hoe Sabine zingt niet chansonnières als Barbara, Gréco of Patricia Kaas. Sabine is een klassieke sopraan en operazangers, gespecialiseerd in barok. Met een hoog stembereik, gespecialiseerd in het zingen van complexe vocalen, snelle loopjes, sprongen en trillers

Een dilemma, wordt de volgende CD die van Beatrice Rana met etudes van Chopin, of wordt het toch Khatia Buniatishvili die Chopin speelt? Niet solo zoals Rana, maar met het Orchestre de Paris na eerst de nodige sonates te laten passeren. Want ik wil piano dit keer niet op de achtergrond of als begeleiding, maar met de nadruk juist op dit machtige instrument. Ik verwacht en krijg met Khatia waar ik op hoopte, pianospel waar je stil van kunt worden. Groot, overweldigend, krachtig tot subtiel, hard tot fluisterend. Nee, het wordt geen echte concertvleugel in de luisterruimte van Lexicom, hij zou niet eens door de deur passen. Het wordt wel de illusie van een vleugel, waarlijk een genot om naar te luisteren, te ervaren hoe Luxman met het grootste gemak de luidsprekers aanstuurt en onder controle weet te houden. Mijn eenvoudige decibelmeter op mijn telefoon schiet moeiteloos tijdens pieken naar 90dB of meer op de luisterplek. De buren kunnen genieten zal ik maar zeggen. Khatia met orkest is groots en vol vuur. Bassen, cello’s, pauken, er ligt gewicht in de schaal. En dan de vleugel weer, haast speelgoed als zachtjes de toetsen worden beroerd na het orkestgeweld. Orkest en pianiste elkaar opdrijvend, dan weer strelend, zonder enige stress weergeven op dit buitengewoon aantrekkelijke systeem.

Ga naar zolder

Ligt uw CD collectie op zolder of in de kelder, dan is het wellicht tijd om toch (opnieuw) in een goede CD-speler te investeren en de CD’s tevoorschijn te halen. Na een sessie met een Luxman D-03R CD-speler gaat het bij mij weer jeuken. Toch maar weer gaan sparen ondanks het bezit van een Melco opslag en ripper, kastruimte vrij maken? In ieder geval is CD echt niet achterhaald en geeft menige stream vanaf een muziekdienst schaamrood op de kaken. Dat de D-03R daarnaast inzetbaar is als digitaal naar analoog converter is een extraatje dat ik graag meeneem in het geheel. Want als u dan toch nog wilt streamen, dan is een digitaal transport voldoende en mag daarin een DAC achterwege blijven. Wilt u dat luxe doen, dan staat er een NT-07 van Luxman klaar in Leidschendam. Of een nog hoger gepositioneerde CD/SACD speler, ook voor SACD heeft Luxman een oplossing.

In deze sessie hebben we ons gericht op gewone CD’s, gekocht in de winkel, niet geselecteerd op opname kwaliteit, eigenlijk alleen op de muziek die er op staat. Uit mijn eigen collectie afkomstig. Wel zijn het moderne CD’s en stammen ze niet uit de begintijd van het medium. De muziek is vaak te vinden als high resolution streams bij Qobuz of Tidal. Echter vlak de gewone CD niet uit in een mooie speler. Bedenk dat veel spul van muziekdiensten bestaat uit materiaal dat na upsampling ineens HR zou zijn, in basis een 16 bit/44.1 kHz sample is. Dat alles terzijde, want ik heb genoten van mijn CD’s afgespeeld op de mooie Luxman D-03R CD-speler. Heerlijk track na track laten spelen en alleen afgebroken omdat er een tijdslimiet is. Anders liet ik met liefde hele albums passeren. Precies die rust, dat besef, dat je luistert naar een album en niet onrustig van track naar track zapt, dat maakt CD nog eens extra aantrekkelijk. Weg uit een jachtig bestaan en weer beseffen dat een album niet voor niets zoveel tracks bevat. Gaan zitten voor muziek en ontstressen. Wat een heerlijkheid!

Prijs:

Luxman D-03R CD-speler             € 5695,-