Voor de liefhebber van langspeelplaten en bandrecorders zal het vloeken in de kerk zijn, voor ieder ander durf ik gerust te stellen dat de opstelling in de luisterruimte van Lexicom MultiMedia vandaag de analoge weergave niet alleen zeer dicht benadert maar op punten weet te overtreffen. Daarvoor is dank verschuldigd aan de netwerkspeler, ook bekend onder de noemer streamer met ingebouwde digitaal naar analoog converter, de Lumin T2. Lumin is geen onbekende en veelvuldig worden de eenvoudiger modellen als de U1 mini en de D2 ingezet als bron voor een muzieksysteem. De T2 gaat een stap verder in prestatie en presentatie volgens de importeur en moet dat gaan bewijzen in de onderstaande luisterimpressie.
Lumin T2 streamer en DAC ineen
Met de presentatie zit het wel goed, wat een mooi apparaat is de Lumin T2 om te zien. De eenvoudige alfanumerieke display doet daar niet aan af. De display is informatief genoeg en de voor de rest is alles zichtbaar op de iPad of Android. De Lumin T2 streamer met interne DAC heeft veel van de technologie van de Lumin topmodellen uit de X1 serie meegekregen dat aan het uiterlijk al te zien is. De constructie van de kast met massieve gefreesde aluminium panelen doet een weergave vermoeden tot in de puntjes accuraat en zuiver. Daarvoor is een nieuw processor platform ontwikkeld dat DSD512 mogelijk maakt en bitrates accepteert tot 384kHz. Een dubbel uitgevoerde ESS Sabre ES9028PRO DAC chip converteert de digitale stream naar analoog. Daarbij heeft de T2 een 32-bit digitale volumeregeling zodat een eindversterker direct kan worden aangestuurd. Digitale klok, voeding en interfaces voldoen uiteraard aan de hoge standaarden passend in de Lumin filosofie. De Lumin T2 is Roon ready, kent PCM en DSD up/downsampling, heeft een volledige MQA ondersteuning en speelt muziek van Tidal, Qobuz, TuneIn en via Airplay. Zowel digitale als analoge uitgangen zijn aanwezig (USB, BNC, RCA en XLR). De besturing van de Lumin T2 geschiedt volledig met de eigen App of werkt via Roon software. De Lumin T2 streamer/DAC is verkrijgbaar voor een prijs van € 4.499,- .
Specificaties
De technische specificaties van de Lumin T2 liegen er niet om en laten zien hoe universeel de T2 is, al is daaruit niet af te leiden hoe geweldig deze streamer presteert voor muziekweergave ongeacht de bron al zal die mede kwaliteit bepalend blijven.
- DSD Support: tot DSD512 22.6MHz, 1-bit
- PCM Support: tot 384kHz, 16–32-bit, Stereo
- DAC: Dual ESS SABRE32 ES9028Pro DAC chips
- Volumeregeling: Precision 32-bit internal digital volume
- Upsampling: DSD128 upsampling, PCM 384kHz upsampling
- Digitale uitgang USB: Native DSD512, PCM 44.1–384kHz, 16–32-bit, Stereo
- Digitale uitgang BNC S/PDIF: PCM 44.1kHz–192kHz, 16–24-bit, DSD (DoP) 2.8MHz, 1-bit
- Afwerking: Zwart of naturel geborsteld aluminium
- Afmetingen: 350mm (B), 345mm (D), 60mm (H)
- Gewicht: 6kg
- Streaming protocollen: UPnP AV (OpenHome), Roon Ready, Spotify Connect, Apple AirPlay, Gapless Playback, On-Device Playlist
- App: TIDAL, MQA, Qobuz en TuneIn Radio, volume, artwork, playlist, zoeken etc.
- File formaten: DSF, DIFF, DoP, FLAC, (ALAC), WAV, AIFF, MP3, AAC, MQA
- Ingangen: Ethernet RJ45 network 1000Base-T
- USB opslag: flash drive, USB hard disk (Single-partition FAT32, exFAT en NTFS)
- Analoge uitgangen: XLR balanced, 6Vrms, RCA unbalanced, 3Vrms
- Ondersteunde controllers: Apple iPad (vanaf v2). iOS 8.0 of later required, Android vanaf 4.0 (Ice Cream Sandwich)
Geen trucs
De Lumin T2 staat zoveel mogelijk op de fabrieksinstellingen geconfigureerd en laat alle bestanden native (zonder up- of downsampling) afspelen. Gekozen is voor de analoge, gebalanceerde uitgang welke met een AudioQuest MacKenzie kabel is aangesloten op een Luxman L-509X versterker. De luidsprekers zijn oude getrouwen, de Bowers & Wilkins 804 D3 in Mystic uitvoering. De luidsprekerkabels is Chord SignatureXL. Een streamer werkt niet zonder ethernet, dus ligt er achter de set een bos Chord C-line kabels, allemaal ingeprikt in een Silent Angel Bonn N8 switch. Elders in het pand van Lexicom MultiMedia staat een Silent Angel Rhein Z1 Roon server en een Synology NAS. Gebruik wordt gemaakt van muziek op de NAS, van Tidal en van Qobuz. Ik ga niet op zoek naar specifiek audiofiele opnames en draai van alles door elkaar, ongeacht de resolutie.
Een stukje van de hemel
Een indrukwekkend begin kun je wel overlaten aan Haevn, op de volledig warm gespeelde set ontstaat met “The sea” een stereobeeld waar je de vingers bij kunt aflikken zo breed, diep en met hoogte. Een diepe onderhuidse kracht maakt dat de lage tonen ruim aanwezig zijn in een zeer beheerste setting. Heel subtiel is de weergave op sommige momenten, klein neergezet om vervolgens uit te groeien tot een muur van geluid waarin meerstemmige zang zich stem voor stem laat onderscheiden. Andere tracks van het album geven eveneens de nodige voldoening, steeds met dat grote en losgekomen stereobeeld waar de Lumin T2 patent op schijnt te hebben. Tracks gewoon gehaald van Tidal, niets eens zelf geript op een mooie Melco machine.
Twee artiesten die al lang geleden mijn hart hebben gestolen zijn Agnus & Julia Stone. Hun veelal akoestische instrumenten en de aparte stem van Julia brengen een haast constante stroom aan kwaliteitsmuziek, daaronder “Grizzly bear” dat ik laat spelen. Van hoog tot laag in het frequentiespectrum hoor je mij niet klagen, er is een hoge mate van resolutie, met veel details en er is een goed onderscheid tussen de instrumenten waar te nemen. Toch behoudt de weergave meer een analoog en zacht karakter dan een technische signatuur waarin details te ver naar voren worden getrokken. Tijdens even niet geconcentreerd luisteren kabbelt de muziek voort op de achtergrond, om zelfs op een hoog volumeniveau niet storend te zijn. Terwijl wel geconcentreerd luisteren alleen maar een grote voldoening geeft.
Een warme mannenstem staat mij te wachten op “Miss Riddle” van Boz Scaggs. Boz is omgeven door snelle tikjes op slagwerk, sexy blazers, een Hammond orgel achter de zanger en nog meer instrumenten. Daartussen staat Scaggs naar voren gezet in de ruimte zijn teksten verstaanbaar te zingen. Een gestopte trompet neemt een solo deel van hem over voordat de meester zelf retourneert. De installatie legt de sfeer van de muziek bloot, met een lazy manier van spelen, zonder enige vorm van haast. Het doet mij denken aan een zwoele zomeravond, aanwezig bij de band in een te warme kroeg, Scaggs op een kruk voor de band smachtend naar een bier. Het meer uptempo “Call that love” heeft een stevige bas, een ruigere stem, meer attack in het slagwerk en wat dames op de achtergrond. Steeds valt op hoe gemakkelijk het stereobeeld open gaat en de muziek wordt losgelaten door de luidsprekers. Streamen is echt niet meer inferieur aan CD of LP, het laat denk ik de CD achter zich zonder dat aan de resolutie van een CD voorbijgegaan is. Deze rip is gewoon 16 bit op een sample rate van 44.1 kHz en ik laat de Lumin T2 alles weergeven zoals het is, geen upsampling, geen omzetting naar DSD of ander formaat. Upsamplen laat ik liever over aan een Grimm MU1, maar dan hebben we het over een heel andere oplossing dan de T2 aanbiedt.
Terug op de grond
Het album “Samedi soir sur la terre” van Francis Cabrel geldt ook als een voorbeeld voor een mooie opname. Akoestisch instrumenten vormen een wezenlijk onderdeel naast de stem van Cabrel, door hem vaak gebruikt als een soort van instrument. Het zijn op de titeltrack de drums welke op een gegeven moment de aandacht gaan vragen, aanwezig met de nodige kracht zonder op te blazen of te overheersen. Dit is toch geen vervelende baan, hier lekker naar muziek luisteren en aantekeningen maken voor een verslag. Vooral niet als een Lumin T2 zoveel inzicht geeft in de opstelling van de instrumenten en met details strooit alsof het de gemakkelijkste taak voor elke streamer en DAC is. Vergis u niet, de rust en de stilte op de achtergrond waartegen de muziek is afgezet vergt heel wat inspanning van de makers van dergelijke elektronica. Dat begint bij de voeding, de digitale klok, de keuze van de DAC (vooral de manier waarop de DAC chip is ingezet) tot aan de analoge uitgangselektronica. De intensiteit van een track als “Octobre” vergt heel wat meer dan wat Raspberry Pi knutselwerk om Cabrel goed over te brengen met de volle klank van een akoestische gitaar en de soms meerstemmige zang. Met de tegenstrijdige taak aan de streamer om zowel de muziek klein en dichtbij de luisteraar te houden als volledig te zijn in klank en presentatie. Knap hoe de Lumin T2 daar in de luisterruimte van Lexicom MultiMedia mee om weet te gaan.
Mijn muzieksmaak omvat niet alleen pop en jazz, klassiek mag zeker niet ontbreken en ik ben gek op barok. Niet verwonderlijk dat George Frederick Händel dan langskomt. Gespeeld worden een deel van de “Concerti Grossi Opus 6 Nos. 1-4” uitgevoerd door The Academy of St. Martin-in-the-fields. Net als bij eerder gespeelde muziek weet het orkest zich los te maken van de weergevers en groots in de ruimte af te beelden. In een juiste proportie, daarmee het realisme verhogend. Ik kijk als het ware het podium op en met gesloten ogen doemt in gedachten het beeld op van een in een halve cirkel geplaatste musici. Muziek is levendig en speels met een serieuze ondertoon. Dat een Luxman versterker violen laat opbloeien zonder ze scherp te maken zal niet verbazen, de Lumin T2 met de Bowers & Wilkins 804 D3 brengen een zekere frisheid waar het gehele systeem van profiteert. Binnen een veilige marge zodat het luisteren een aangenaam tijdverdrijf is. Spits en helder in combinatie met zuiver het oor strelend. Het hoeft niet hard te staan in volume om compleet te zijn, er is tevens geen reden het volume omlaag te brengen want et zijn geen storende elementen in de weergave. Denk in dat verband als storend ervaren opbollen van de lage tonen, schreeuwerig zijn in het middengebied of snijdende hoge tonen. De tonale balans van deze set is voorbeeldig.
Niet vergeten
Het is plat gespeeld op beurzen en shows en daarom bijna vergeten. Ik heb het over “Stimela” van Hugh Masekela. Eigenlijk jammer want de aanklacht tegen de miserabele werkomstandigheden is nog net zo actueel als de muziek zelf. Het laten aanzwellen van het geluid met drums is onmiskenbaar de trein welke vanuit de verte aan komt rijden. Het verhaal vertelt door Masekela is perfect verstaanbaar, zijn stem goed getroffen door het systeem in klank en intonatie. Zelf heb ik deze track lang niet gedraaid en het valt meteen op wat een enorme sprong voorwaarts streaming heeft gemaakt sinds de tijd van de Logitech Transporter en aanverwante apparaten. Nu komt de ware dynamiek naar voren van deze opname waarin geen wanklank te bespeuren is hoe hoog ik het volume ook opschroef. Trompet is loepzuiver en zo groot als het echte instrument. Op enige afstand gehouden zodat de muziek niet in het gezicht slaat. Kleine geluidjes komen als paddenstoelen uit het niets op. Zang op de achtergrond vult perfect aan, ruig en ruw is Hugh op de voorgrond, Afrikaans zuiver en zacht zijn de zangers achter hem. Explosies van geluid vullen de ruimte en zijn vast en zeker hoorbaar door de gehele winkel ook al is de deur van de luisterruimte gesloten. Prachtig weerklinkt “Stimela”, de weergave is meeslepend en op de Lumin T2 een ware klassieker.
Als één vrouw het waard is om gespeeld te worden op de Lumin T2 met Luxman en Bowers & Wilkins dan is het Rachelle Ferrell met de live in Montreux opgenomen tracks. Haar bereik is octaven groot en is een feest voor de T2 waarmee elk aspect van deze fantastische stem hoorbaar gemaakt kan worden. Waar nummers langzaam zijn verdwijnt stress en haast, de meer uptempo stukken hebben vaart en passie. Het klinkt oneerbiedig en is zeker niet zo bedoeld maar muziek stroomt als een kabbelende beek voorbij. Waarmee ik probeer aan te geven met welk een gemak de muziek speelt, zonder storende elementen, zonder enige vorm van irritatie op te wekken. Even iets anders doen vraagt niet om een lager volume, nooit stoort de set mij in mijn oren. Terwijl bij het luisteren alle aandacht naar de muziek gaat en niet naar individuele aspecten als hoog, midden, laag, hard, zacht, detaillering en al die andere zaken die we graag op een rijtje zetten. Soms hebben sets dat toereikende waarmee muziek verheven wordt en audiofiele aspecten naar de achtergrond verdwijnen. De beste sets in mijn oren want ik zit niet te wachten met piep-knars muziek, Ik koester een collectie muziek welke mij diep raakt vanwege de uitvoering en/of de uitvoerende.
Aanbod
Het aanbod van hoogwaardige streamers wordt steeds groter en de keuze lastiger voor de klanten van Lexicom MultiMedia. Sprongen een paar jaar geleden sommige merken boven de rest uit, het is nu eerder de klank en het aantal mogelijkheden dat de keuze zal gaan bepalen. Met Auralic of Naim Audio haalt u een in de prijsklasse top streamer met of zonder DAC in huis, Lumin speelt graag mee op hetzelfde niveau. Is een Auralic vaak aan de heldere kant, de Lumin zoekt het meer in warmte. Kan een Naim erg uptempo spelen, Lumin maakt de weergave vrij van stress en organisch. In grote lijnen uiteraard en mede afhankelijk van de andere apparatuur in de set en vooral afhankelijk van de weergevers en de akoestiek thuis. De kennismaking met de lager geprijsde Lumin producten verliep destijds op rolletjes, het is wel aan de Lumin T2 af te horen dat deze in alle opzichten een stap verder gaat. Het gemak waarmee de Lumin T2 de muziek brengt is heerlijk, zo kun je van muziek genieten zonder vermoeid te raken of verveeld. Zelf kan ik dat erg waarderen, in een wereld waar informatie constant op je wordt afgeschoten maakt muziek rustig en ontspannen. Zelfs luidruchtige pop, wilde jazz of groot klassiek werk heeft die invloed. Dat een digitale muziekspeler daarin excelleert is een grote pré voor dat merk. De Lumin T2 heeft alles in zich om een klassieker te gaan worden onder de klanten van Lexicom MultiMedia, ook voor de klanten die de kracht van de LP of een tape terecht vast blijven houden maar mee willen in de digitale wereld. Zonder compromissen en zonder gehinderd te worden door digitale afwijkingen. In de Lumin T2 tikt de digitale klok als in een Zwitsers mechanisch uurwerk.