Nieuw in het assortiment van Lexicom Multimedia is het merk Lumin, fabrikant van hoogwaardige streaming oplossingen. Het eerste product dat is binnengekomen is voor ons net zo nieuw als voor veel van de lezers en we waren gretig om de Lumin D2 aan te sluiten in de luisterruimte waar hij een week kon inspelen. Nu de week voorbij is kan het echte luisteren gaan beginnen. Natuurlijk willen we weten hoe de Lumin D2 presteert als totaaloplossing, als streamer, met de eigen Lumin App en onder Roon, daarnaast trekken we een vergelijk met een ander merk.
Lumin D2 (€ 2299,-)
Laat ik eerst de D2 aan u voorstellen. De D2 is een streamer met ingebouwde DAC die leunt op externe opslag zoals een NAS, een Melco, muziekdiensten of internetradio. Daartoe is op de achterzijde een RJ45 Gigabit ethernetpoort voorzien. Er is ook een USB poort, bruikbaar voor USB sticks en Fat32 of NTFS geformatteerde harde schijven. Lumin geeft u een ruime keuze aan file formaten, zowel in PCM als DSD. PCM tot 384kHz/32 bit en DSD tot DSD128. Te benoemen zijn: DSF, DIFF, DoP, FLAC, Apple Lossless (ALAC), WAV, AIFF, MP3 en AAC. Upsampling kan ingesteld worden tot maximaal 192kHz. MQA afspelen is met de Lumin D2 geen enkel probleem want Lumin support MQA. De Lumin D2 mag ingezet worden als Roon endpoint. Er is ondersteuning van muziekdiensten als TIDAL, Qobuz en Spotify. Er is de optie om AirPlay aan te zetten.
De Lumin D2 is onderdeel van de totale Lumin familie en dat is terug te zien aan de App en de inhoud van de D2. De gebruikte DAC chips zijn Wolfson WM8741, per kanaal een converter zodat aan de XLR uitgangen echt een gebalanceerd signaal beschikbaar is naast ongebalanceerd RCA. De netvoeding zit in de D2, geen gedoe met externe adapters die altijd in de weg liggen. De behuizing is naar keuze in zwart of aluminium uitvoering beschikbaar en meet slechts 300x244x60mm en toch weegt de D2 2,5 kilo. Naast de analoge uitgangen en de lichtnetaansluiting op de achterzijde is er ook een digitale uitgang met BNC connector voor PCM (44.1-192kHz) en DSD (2.8MHz). De voorzijde is leeg op de display na, een display zonder toonbeeld van evolutie omdat de artiest en het album als tekst worden weergegeven. Artwork ziet u alleen terug in de App. Op de display is wel de afspeeltijd en het fileformaat af te lezen.
De Lumin App is universeel voor alle Lumin apparaten te gebruiken en voor streamers van andere merken gebruik makend van het UPnP protocol. In de App kunt u afspeellijsten maken, files selecteren, het uitgangsvolume van de D2 regelen (de D2 mag daarom rechtstreeks op een eindversterker), muziekdiensten kiezen en instellingen van de D2 aanpassen. De App is er voor iOS en voor Android tablets. Updates van software, zowel de firmware als van de App, komen met regelmaat beschikbaar ter uitbreiding van de mogeljkheden. Upgraden van de firmware is een fluitje van een cent want de Lumin D2 doet alles zelfs nadat u de update start.
De opstelling
Ik sloot de Lumin D2 zowel analoog als digitaal aan op een Naim NAC-N 272 DAC/voorversterker waar voor een klant nog een mooie Naim XPS voeding op was aangesloten. De eindversterker is in dit geval een Naim NAP 250. Ter vergelijk sloot ik digitaal eveneens een Auralic Aries G1 aan, een streamer met alleen digitaal uit. Alle kabels zijn van Chord Company, Shawline Digital voor S/PDIF, Sarum Super ARAY voor analoog, Shawline Ethernet en Signature Reference luidsprekerkabels om een paar Spendor D9 luidsprekers mee te verbinden. Elders in het pand van Lexicom Multimedia draait een NAS, een Melco en een NUC voor Roon. Met de iPad in de hand kan het luisteren beginnen.
Gelijke monniken
Gelijke monniken gelijke kappen, dus als ik de Lumin D2 als digitale streamer wil afzetten tegen een Auralic Aries G1 werk ik met Roon en speel als eerste file Alison Krauss met “Paper airplane”. Ik ga met een digitaal signaal de NAC-N 272 in en gebruik de interne Naim DAC. Al snel krijg ik door dat de Lumin D2 focust op het middengebied, daarmee de weergave een heldere klank geeft en de muziek ver naar voren plaatst in de luisterruimte. Althans voor de stem en eventuele solo instrumenten want de band staat verder naar achteren. Volgens Roon heeft de track een dynamiekwaarde van 14 vanuit de 24/96 ALAC file, die dynamiek is terug te horen over het uitgespreide stereobeeld dat fraai los kan komen van de weergevers. De Auralic Aries G1 is in vergelijk rustiger en meer laid-back, biedt een rondere weergave, bij vlagen aangenamer voor het oor, plaatst zangeres en instrumenten wat verder weg, plaatst daarbij stemmen hoger in het stereobeeld. Maar al biedt de G1 in deze opstelling wat meer harmonie, de muziek zit links en rechts tegen de speakers geplakt en daar had de Lumin D2 helemaal geen last van.
Terug naar de Lumin D2, ditmaal met Dave Brubeck’s “Take five”. De sax van Desmond is erg aanwezig omdat hij voluit blaast dicht bij de luisteraar. Bekkens links weerklinken mooi metalig, drums zijn in verhouding en niet overdreven aanwezig waarbij ik een beetje ingehouden dynamiek ervaar. Van de bas is in verhouding weinig te horen omdat de D2 voorkeur heeft voor het middengebied, de piano heeft zoals vaker op deze opname een nogal onechte klank. De Aries G1 maakt de piano niet beter of anders, saxofoon verkrijgt een rondere klank, er is meer lucht in de sax te horen en hij staat verder weg. Bekkens zakken met de G1 naar de achtergrond. De contrabas heeft meer kracht gekregen, al blijft hij bescheiden op deze luidsprekers. Dynamiek gaat nu wel degelijk voluit, goed merkbaar met het slagwerk. Het stereobeeld is platter geworden en staat verder weg waarbij het opnieuw niet helemaal los wil komen van de speakers. De extra energie in de lage tonen is welkom, de D2 is in vergelijk aan de kale kant en de Spendor D9 met zijn neutrale karakter blijkt minder complementair met de D2 dan met de G1. Goed hoorbaar is dat met de basdrum.
Verlaat de groep
Tot nu toe speelde ik binnen Roon met de Aries G1 en de Lumin D2 als groepje. Dat heeft negatieve gevolgen voor de weergave (processorkracht onder vuur?) maar is voor een vergelijk wel gemakkelijk en beide apparaten ondervinden dezelfde invloed. Als het groepje is losgemaakt speelt de Lumin D2 direct fraaier, nu met meer energie in de lage tonen, de saxofoon behoudt een te heldere klank t.o.v. de G1, maar wint zeker in dynamiek op deze manier. De contrabas komt veel beter uit de verf en de piano heeft zijn eigen klank terug. Snaren van de contrabas zijn voor het eerst hoorbaar als snaar en niet alleen als bastoon. Zo zie je maar, een vergelijk opzetten moet zeer zorgvuldig gebeuren anders doe je een apparaat te kort. Patricia Barber’s “A taste of honey” schenkt een mooi open middengebied met een heldere stem, waarin slagwerk indrukwekkend realistisch is, gitaar krijgt alle ruimte en komt eveneens prachtig naar voren, juist doordat de D2 het accent legt op het middengebied. “Ode to Billy Joe” brengt een zelfde soort weergave, vingerknippen wordt naar voren gehaald, nadruk ligt weer op de stem, de bas die normaal heel zwaar en overdreven aanwezig is blijft met de D2 zwaar maar beheerst, zo is muziek fijn om naar te luisteren. De Lumin D2 blijkt een prima transport voor digitale muziek vanaf een NAS of andere soort opslag.
Lumin App
Al die tijd speelde ik met Roon, daar komt nu verandering in als ik de D2 met de eigen Lumin App ga aansturen. Vanuit de Lumin App wordt de weergave platter en minder spannend. De bassen worden intenser en laten de conussen verder uitslaan. De muziek staat ineens verder weg en mogelijk mede daardoor neemt de stem af in duidelijkheid. Vingerknippen sterft iets langer uit. Echo op de stem loopt ook verder door. Muziek komt zeker goed los van de weergevers, staat daar ongeveer een halve meter voor. De Lumin App toont weer een andere kant van de Lumin D2 die kennelijk sterk reageert op de aansturing. Ray Charles zingt met Natalie Cole “Fever”. De track speelt met heel veel basenergie. Wat raar dat ik met Roon een veel helderder klank kreeg en dat de Lumin App juist zwaarder in het laag aanzet. Daarmee verdwijnt een deel van het leven uit de track al zorgt het wel voor een klankkleur die aangenamer is en zelfs de stemmen body weet mee te geven. De weergave zou nog meer open mogen gaan want door de compacte weergave kunnen stemmen en instrumenten niet helemaal uit elkaar getrokken worden.
Lumin’s interne DAC
Troef van de Lumin D2 ten opzichte van concurrent Auralic Aries G1 of bijvoorbeeld de Metrum Acoustics Ambre is de interne DAC. Ik kies op de Naim de analoge ingang en houd mij bij de Lumin App. Op deze manier spelend keert de helderheid terug vanuit de Lumin. Weg is het drukken in het laag, de toonzetting wordt helderder en dat doet “Fever” goed. Zo is de track in mijn gehoor meer zoals ik de tonale balans gewend ben. Met een verstaanbare, bijtende Cole, instrumenten lekker snel en zowel onderling als van de stemmen gescheiden gehouden. Aan dynamiek is er geen gebrek. Ritmisch sterk en “Fever” haalt je uit de stoel op deze manier. Dit zal vaak de manier zijn waarop de meeste mensen gaan luisteren: de Lumin vol benut met actieve interne DAC en aangestuurd door de eigen App.
DAC en Roon
Nik Bärtsch’s Mobile “Module 29 14” is bij mij een 24/48 WAV file. Bassdrums gaat diep vanaf het eerste begin. Het stereobeeld rijkt tot buiten de opstelling naar links en rechts. Piano en percussie zijn helder, hoge pianonoten galmen op een fraaie manier na. Ze hangen in de lucht, hoger geplaatst dan de bas of het slagwerk en dat zorgt voor een speels en transparant beeld. De variaties in de track zijn nauwkeurig te volgen en de muziek verveelt daardoor geen seconde. Dezelfde track onder Roon (zonder groep nog steeds) laat het laag nog veel meer rollen over de vloer, muziek weerklinkt helderder, trekt zich terug tot op de lijn waar de speakers staan. Er ontstaat minder galm en echo valt mij op, wel worden instrumenten meer individueel weergegeven. Pianonoten hangen niet zo mooi in de lucht en blijven lager zweven, daardoor meer verweven met de bas en het slagwerk. Eerlijk is eerlijk, het haalt een beetje van het luisterplezier weg. Wel is er meer onderscheid tussen de noten te horen, je kunt bij wijze van spreken gemakkelijker de geraakte snaar aanwijzen.
Het Guarneri Quartet speelt speels en helder van Mozart het “Jagd-Quartett”, zonder nare randjes aan de violen, wel met behoudt van de specifieke klank van het instrument omdat er wordt nergens op wordt ingeleverd. Zelfs de zachtste passages blijven de aandacht opeisen. Binnen het stereobeeld zijn de vier heren als individu te onderscheiden. Als ik nog eens even terugkeer naar de G1 en de interne DAC van de Naim merk ik hoe ik inmiddels gewend geraakt ben aan de Lumin en hem ben gaan waarderen als totaaloplossing van streamer met DAC. Pas op het moment dat ik de Lumin analoog zijn gang weer laat gaan, een veel goedkopere oplossing dan de G1 met een losse DAC of de Naim interne DAC, merk ik dat de Lumin inderdaad kleiner en eenvoudiger speelt. Een gevoel dat binnen een paar minuten afneemt en zo speelt Mozart lustig verder.
Klip en klaar
De Lumin D2 heeft een paar eigenzinnige punten waaronder een volume regeling, het eenvoudige display, de ultra strakke behuizing, de digitale BNC uitgang, gebalanceerde circuits en de in eigen beheer ontwikkelde App. Klip en klaar is voor mij dat de Lumin D2 ingezet moet worden als totaaloplossing, dat wil zeggen niet slechts als digitaal transport maar echt als streamer met gebruik van de analoge uitgang. Met een fixed volume indien een voorversterker in gebruik is, met variabel volume als u een eindversterker rechtstreeks wilt aansturen. Pas op die manier biedt de D2 waar voor het geld. Immers met een Metrum Acoustics Ambre haalt u een hoger niveau op de digitale uitgang tegen een bescheidener prijs. Geeft u net zoveel uit voor een transport als voor de Lumin D2 dan is de Auralic Aries G1 een betere keuze. Even ervan uitgaande dat u een DAC bezit en werkt met Roon als besturing, de Ambre heeft bijvoorbeeld (nog) geen eigen App. Als totaal haalt de Lumin D2 een prima score op weergavekwaliteit, bouw, gebruik en betrouwbaarheid als streamingmedium. Of een display belangrijk is bepaalt u (de lezer) zelf en als BNC een bezwaar is dan kan er een verloopje naar RCA op. Dat Lumin de moeite heeft genomen een zo fraaie en universele App te schrijven is prijzenswaardig en geeft al een beetje aan dat Lumin al jaren achter zijn product staat. De Lumin D2 is de jongste en goedkoopste telg uit het roemrijke geslacht, hij maakt nieuwsgierig naar meer en hoger in rangorde. Geef de Lumin D2 de aandacht die hij verdient, met de App of onder Roon, en hij gaat u zeker plezieren.