Krell: Amerikaanse klasse terug van nooit weggeweest

Met de komst van de geheel vernieuwde Bowers & Wilkins 800 D4-serie eind 2021 kwam bij ons de behoefte om wat meer keuze te kunnen bieden in de aansturing. We behaalde al goede resultaten met merken als Naim, Hegel, Bryston en Luxman, maar nu we gemerkt hebben dat de B&W 800D4 serie gebaat is bij een gedegen, gecontroleerde aansturing, bovengenoemde merken vooral eindversterkers leveren met een traditionele klasse AB versterkerschakeling en Klasse D nog steeds op vooroordelen van de eindgebruiker strandt, zochten we eigenlijk iets speciaals op het gebied van klasse A versterkerschakeling. En daar kwam Krell opeens terug op de Nederlandse hifimarkt. Met de geïntegreerde all-in-one oplossing in vorm van de Krell K300i was het meteen raak in combinatie met B&W 805D4.

We besloten Krell te gaan voeren en pakte meteen door naar een voor/eindversterker te weten de Vanguard DAC/voorversterker met Roon en de Krell 300XD. Laatstgenoemde combinatie onderwerpen we aan een uitgebreide luistertest zoals u van ons gewend bent.

Eerst even iets over het merk Krell

Krell werd opgericht in 1980 en heeft door de jaren heen een aparte reputatie opgebouwd op het gebied van innovatie, onbesproken bouwkwaliteit en marktinzicht. Het bedrijf heeft tot op heden een rijk productportfolio opgebouwd en van tijd tot tijd de hifiwereld op z’n grondvesten doen schudden.

‘s Werelds meest gelouterde audiofielen en hifirecensenten hebben de audioprestaties van Krell aanhoudend aangemerkt als toonaangevend. Het dynamische bereik van de versterkers van Krell vertaald zich in een ongelofelijk realistische weergave en elk nieuw model overtreft  het vorige model. Het bijna ongelimiteerde frequentie bereik gecombineerd met accurate weergave en standvastigheid wordt voortgezet in een traditie die ooit begon met de legendarische KSA 100. Deze KSA-100 eindversterker was de eerste in z’n soort als het gaat om pure klasse A-versterking met hoog vermogen.

Ook al breidt Krell zijn productenlijn regelmatig uit met diverse andere producten blijft de research in versterker design de kern van alle legendarische prestaties. Het ontwerp van elk nieuw Krell component staat bol van unieke technologieën. Dit is het directe resultaat van Krell's gretige R&D-team. De ontdekkingen van het merk op het gebied van audioversterking leveren enorme lineariteit, controle en precisie. Dit is alleen maar mogelijk bij superieure stroomvoorziening. Het eindresultaat klinkt levendig en ongeremd op een manier zoals live muziek klinkt inclusief klankechtheid van instrumenten en niet te vergeten de menselijke stem.

De set compleet

Zoals hierboven aangekondigd gaan we vandaag luisteren naar de Krell 300XD stereo eindversterker met als bron de Krell Vanguard Dac met ingebouwde streamer.

“The New XD amplifiers have… warmth… tonal saturation… a level of bass slam that made Krell famous.” — Tone Audio
"…The jump in resolution and musicality (between non XD and the new XD Technology Amplifier) is massive. It’s like they are channeling the sound that made Krell famous, while incorporating the changes in technology that have come to be over the last 35 years.”

De luidsprekers zijn dus de Bowers & Wilkins 802D4 die met de Krell 300 XD verbonden zijn d.m.v. een set AudioQuest Thunderbird Zero. De Krell componenten vinden connectie met elkaar door een stel gebalanceerde Audioquest Wind interlinks.

We voorzien beide Krell componenten van stroom met een Audioquest Hurricane High Power C19 bij de 300XD en een standaard Hurricane op de Vanguard vanuit een Audioquest Niagara 3000. Verder is er nog een stukje netwerk vanuit de “good old” silent Angel Bonn N8-Forester combinatie dat zijn weg vindt via een Audioquest Diamond netwerkkabel richting de Krell Vanguard.  Dan rest ons alleen nog een niet te versmaden bakje verse bonenkoffie en uiteraard een goed humeur dat onvermijdelijk lijkt bij het aanschouwen van deze fraaie audioset. Laten we gaan luisteren!

Kijkje in de keuken

We beginnen onze sessie met het nummer Come on in my Kitchen van Cassandra Wilson. Dit is een zeer dynamische opname waarbij de meeste instrumenten onversterkt zijn. Het geheel komt over of dat het in één ruimte opgenomen is. Daarnaast lijkt er gestreefd te zijn naar een situatie waar alle laagjes van de muziek goed te horen zijn. De Krell set versterkt dat idee door een transparante weergave met een rijkelijk, gecontroleerd laag. Dat is met een dergelijke baspartij met veel slides in de speeltechniek niet altijd een vanzelfsprekendheid. Verder zijn opnames van mevr. Wilson nog wel eens doorweven van S-klanken die op sommige audiosystemen toch wel erg storend aanwezig kunnen zijn. Dit was voor ons ook een mooie test om te zien hoe zich dat in deze combinatie van Krell met B&W manifesteert.

We kunnen na het uitluisteren van dit nummer niet zeggen dat we de s-klanken niet gehoord hebben, maar echt storen deden ze eigenlijk ook niet. We werden eerder verrast door de klankechtheid van de gitaar en de accordeon, die een soort vraag antwoord spelen op resp. links en rechts. De bas, drum en de vocalen staan min of meer gecentreerd in het stereo beeld.

Zwaardgewicht?

De met name natuurgetrouwe en dynamische weergave van gitaar in het nummer van Cassandra Wilson maakt ons nieuwsgierig. Om niet te veel van hetzelfde te beluisteren, kiezen we voor het nummer Draw your swords van Angus & Julia Stone. De bezetting van de band zijn dit keer gitaren met stalen snaren, eclectische bas, drum en zang. De lead-zang partij wordt hier door Angus Stone uitgevoerd, dus kan er ook een vinkje achter het beoordelen van een mannenstem. Bij deze opname is er in ieder geval gekozen voor een zeer grote ruimtelijkheid die door het koppel Krell/B&W met gemak en precisie weergegeven wordt. Het laag is rijkelijk aanwezig, maar zeker goed onder controle. Het geheel zou je kunnen omschrijven als bombastisch, maar deze bombast wordt meer door de rijke gitaarpartij en de groot opgezette zangpartij naar voren gebracht dan het fundamentele laag. Daarnaast is dit het tweede nummer dat gewoon heel relaxed luisteren is.

Serenade

We maken even een grote sprong naar de 19 eeuw. De voorlopige balans is dat we kennismaken met een combinatie die een rijke laagweergave kent, gecombineerd met een rijke detaillering. De luisterervaring is relaxed te noemen en aspecten binnen opnames die tegen “ het randje aan zitten” kennen enige vergevingsgezindheid.

Op ons lijstje staat een opname van ons Koninklijk concertgebouw orkest o.l.v. de in 2021 overleden maestro Bernard Haitink. De Serenade No.1 nam hij met dit orkest op begin jaren 80 van de vorige eeuw. Het is een opname waarin bij uitstek de grandeur van het concertgebouw te Amsterdam naar voren komt. Verder is er veel aandacht besteed aan nauwkeurigheid van plaatsing van de instrumenten. Het is wel een opname die een bepaalde frisheid kent. We zijn benieuwd of ook hier dit systeem de relaxte weergave kan waarborgen. De eerste noten zijn meteen veelbelovend! Er heerst een mooie balans en luchtigheid in de strijkers. Bassen grommen gestaag mee en vormen een mooi fundament. Trompetten schallen er lustig op los. Wie wel eens op de voorste rijen van Het Concertgebouw  gezeten heeft zou deze balans wellicht kunnen herkennen.

Waarom eigenlijk nooit Queen??

In “ het hifi-wereldje” wordt nog wel eens geroepen dat opnames van Queen niet goed zouden klinken. Een aanleiding voor deze gedachte zou kunnen zijn dat opnamelabel EMI al CD’s van deze band uitbracht toen de CD nog in de kinderschoenen stond. De eerste remasters stammen daarnaast alweer uit 1993 en eigenlijk zijn dat meer een soort her-uitgaves. Queen moet je eigenlijk gewoon op vinyl draaien of de 2011 remasters op CD/streaming. Dat laatste kiezen we hier. We gaan voor een hele gave “deep-cut” van het album The Game genaamd Dragon Attack.

Op de één of andere manier hebben we bij het schrijven van deze recensie de neiging om iets wat rauwe opnames of muziek te kiezen. Bij dit nummer is dat eigenlijk niet anders. Waar veel nummers van Queen mooi gepolijst en lichtelijk overgeproduceerd zijn, is Dragon attack een soort jam, waar wel alle typische Queen elementen als gelaagde samenzang, schreeuwende gitaarsolo’s, funky basloops en strakke drums in voor komen. Daarop een typische Freddy Mercury zanglijn. De Krell/B&W combi laat wederom alle bovengenoemde aspecten met verve horen. Daarnaast is ook de robuustheid in het laag volop aanwezig.

Afrodeezia

Met de funky bassloops van John Deacon van Queen nog in het gehoor raadplegen we onze playlists voor de volgende muzikale reis. De keuze is ruim: electronische muziek, wereldmuziek, jazz, vocaal. Zoals u als lezer van ons inmiddels gewend bent vinden we dan vaak een stukje muziek waar verschillende genres elkaar ontmoeten. Markus Miller combineert in zijn album Afrodeezia funk, jazz, Afrikaanse ritmes en Afrikaanse samenzang.

We gaan voor het nummer Hylife. De basgitaar van Miller is in dit geval één van de solo-instrumenten en staat dus ook dusdanig gecentreerd in het stereobeeld. Ook hier weer een mooi robuust en rijkelijk laag. De snerpende saxofoonsolo blijft mooi gecontroleerd en is dynamisch. De Afrikaanse zang is fluweel te noemen en loopt als een soort mantra door het solistengeweld.

Alleen maar superlatieven of ook een stukje Hollandsche nuchterheid…

Het moet even gezegd worden dat bovenstaand luisterfeest niet meteen begon toen we de Krell combinatie koud uit doos neergezet hadden. De inspeeltijd was aanzienlijk en we hebben nog steeds het idee dat het elke week ook weer iets beter wordt. Feit is dat we erg enthousiast zijn en de “ benchmarkset” bestaande uit twee Hegel H30 met de P30 er bij ons in de winkel een geduchte concurrent bij heeft. Daarnaast grijpen we momenteel vaak naar de Krell set omdat deze zo lekker overzichtelijk is. We hoeven niet na te denken welke bron (lees streamer) we nu eens moeten inzetten zoals bij de Hegel set het geval is.

Krell is echter geen “ allemansvriend” zoals bijvoorbeeld Bryston dat wel is. Het grote dynamische bereik dat Krell neer kan zetten zou zomaar too much kunnen zijn bij luidsprekers met een hoog rendement en het daar vaak aan vastzittende frisse karakter. Ook de omvang van met name de Krell XD300 eindversterker is niet gering. Door de niet storend waarneembare actieve koeling is dit beest van een versterker wel weer beter geschikt om in een (goed geventileerde) kast te plaatsen. Het valt ons sowieso op dat de 300XD bijna niet warm wordt. Ook niet na een middagje flink blazen.

Meer informatie en prijs van de Vanguard vindt u hier.

Meer informatie en prijs van de DUO 300XD vindt u hier.