Het nieuwe draadloze Dynaudio Focus 400 XD luidsprekersysteem aan de tand gevoeld

Is “draadloos” het systeem van de toekomst?

Een draadloos luidsprekersysteem dat toch goed klinkt? HiFi zonder kabels? Kan dat? Werkt dat? Klinkt dat net zo goed als een traditionele audioset? Veel vragen, waar deze test hopelijk antwoorden op kan geven.
Om te beginnen: ja, het werkt. En het werkt goed. Dynaudio heeft een hoogwaardig luidsprekersysteem gebouwd, dat uitermate flexibel is en dat optimaal gebruik maakt van de beschikbare technologie. De naam “Focus” is een beetje verwarrend, want dit luidsprekersysteem heeft geen barst te maken met de “gewone” Focus-lijn. De vormgeving van de kast lijkt op de Focus, maar dat is de enige gelijkenis tussen de Focus en de Focus XD. En helemaal draadloos is hij natuurlijk niet, want de luidspreker heeft een netsnoer voor de stroomvoorziening van de versterkers. Dus is “draadarm” een betere naam. Maar er zijn geen luidsprekerkabels nodig en dat geeft een enorme flexibiliteit qua plaatsing.

Beschrijving
De luidsprekerbehuizing is grofweg een meter hoog, 20cm breed en 30cm diep. Door de fraaie vormgeving lijkt hij kleiner dan hij in werkelijkheid is. In één van de hoeken is een kleine LED-display verwerkt, samen met de ontvanger voor de afstandsbediening. De 400 XD is een vloerstaand 2½-weg luidsprekersysteem. Dat wil zeggen dat hij een tweeter heeft voor het hoog en verder twee woofers, waarvan de bovenste het midden en laag weergeeft en de onderste alleen het laag. Elke driver heeft een eigen digitale versterkertrap van 150 Watt ter beschikking, dus de 400 XD heeft 450 Watt vermogen per luidspreker! De tweeter is een Dynaudio Esotec+ geïmpregneerde softdome van 27mm met een spreekspoel van aluminiumdraad. De 170mm Esotec+ woofers hebben de door Dynaudio ontwikkelde, thermisch gevormde MSP-conussen, die uit één stuk bestaan (dus geen losse stofkap) en die zijn voorzien van een 75mm spreekspoel van aluminiumdraad. De crossover-frequenties liggen bij 300 en 2500 Hz, maar er is geen scheidingsfilter. Het digitale signaal wordt over de drie versterkers verdeeld door middel van een DSP (Digitale SignaalProcessor), die de functie van het filter overneemt. Zo’n DSP is een handig ding, want daardoor kon de XD-serie tevens worden uitgerust met een draairegelaar, waarmee u een eventuele “lastige” plaatsing van de luidspreker kunt compenseren. Staat hij in een hoek? Of erg dicht bij een muur? Stel het in en de DSP past het gedrag van de luidspreker zodanig aan, dat de negatieve invloed van de plaatsing wordt gecorrigeerd.

Met een paar kleine schakelaartjes stelt u in, welke luidspreker de “Master” is en welke de “Slave”, in welke van de drie mogelijke zones de luidspreker staat en of u het hoog iets meer, iets minder of neutraal wilt. Verder zien we op de achterzijde de aan/uit-schakelaar, de aansluiting van het netsnoer, de digitale in- en uitgang, de analoge ingang (waarvan de gevoeligheid kan worden aangepast!) en tenslotte een USB-ingang voor firmware-updates.

De muziekbronnen (CD-speler, netwerkspeler, TV, etc.) sluit u aan op de HUB, een klein kastje dat de signalen draadloos en digitaal naar de luidsprekers zendt. Het signaal van een eventuele analoge bron (bijvoorbeeld een platenspeler) wordt in de HUB gedigitaliseerd. Dit is één van de “geheime ingrediënten” van het systeem: het signaal blijft in het digitale domein tot vlak voor de luidsprekerdrivers. Pas dan wordt het omgezet in een analoog signaal. Daardoor wordt eventueel kwaliteitsverlies geminimaliseerd.

Er zijn verschillende aansluitmogelijkheden: wanneer het systeem geheel draadloos speelt, is de maximale resolutie 16bit/48kHz. Wanneer de bron met een digitale kabel aan de Master-luidspreker wordt aangesloten, is maximaal 24bit/96kHz mogelijk en wanneer een digitale kabel van de Master naar de Slave wordt aangesloten, kan zelfs 24bit/192kHz worden gehaald. Dan is het niet meer echt draadloos, maar wèl ongelooflijk mooi!

Luisteren
Natuurlijk is het schitterend om naar High Resolution downloads te luisteren, maar laten we eerlijk zijn: de meeste mensen luisteren naar een collectie geripte CD’s die op een NAS of server staat, of naar streaming-diensten als Spotify en Tidal. Dan is de basis-resolutie van 16bit/48kHz genoeg en kan er draadloos worden geluisterd. Dus dat is de manier, waarop ik dit systeem zal beluisteren. Om te beginnen speel ik drie nummers, die op een BlueSound Vault staan en die ik zeer goed ken. Als eerste selecteer ik het nummer Make You Feel My Love van het album 19 van Adele. Ik houd van dat nummer en ondanks de matige opnamekwaliteit luister ik er vaak naar. Een goede audioset geeft de opname eerlijk weer, zonder de boel te verfraaien of fouten met de mantel der liefde te bedekken. Zo ook de 400 XD. Ik hoor het kleine rauwe randje aan de stem van Adele, de instrumenten worden prima weergegeven, de tweede stem staat op de juiste plaats, het stereobeeld is zoals ik dat bij deze opname gewend ben, kortom: prima. Geen verschil met een goede “traditionele” audioset.

Even de basweergave testen. Het nummer My Bass van Brian Bromberg is daar geknipt voor. Niet echt muziek waar ik voor m’n plezier naar zou luisteren, maar uitstekend testmateriaal. De weergave is zeer gedetailleerd, het gekke ping-pong-stereobeeld wordt uitstekend weergegeven, ik hoor hoe de snaren worden bespeeld en hoe de percussieve geluiden worden gemaakt. Over de dynamiek mag ik ook niet klagen en de transiëntweergave is dik in orde. Oordeel: test geslaagd.

Alison-Krauss-new-favorite-lexicomDan nu naar de verrukkelijke stem van Alison Krauss. Daar krijg ik nooit genoeg van. Op de Vault staat het nummer Stay, dat is geript van de verzamel-CD Best Audiophile Voices 2. Met opvallend gemak vloeit de muziek uit de luidsprekers. Ik geniet van de gedetailleerde stemweergave, de helderheid, de nuances, de balans. Ik vergeet bijna dat ik met een recensie bezig ben en dus draai ik het nummer nogmaals. De karakteristieke dobro van Jerry Douglas komt levensecht en zangerig uit de luidsprekers. De plaatsing van de bandleden is uitstekend, de stemmen zijn goed in balans en ook de verhouding met de stem van Alison klopt. Heb ik nog steeds niets te klagen? Nee.

Nu schakel ik over op Tidal. Een vrij nieuwe streaming-dienst die minimaal CD-kwaliteit biedt. Ik ben ontzettend blij met Tidal, want omdat Spotify nog steeds het verouderde MP3-formaat gebruikt, is de geluidskwaliteit van Spotify mij te beperkt. Tidal is een verademing, want de weergavekwaliteit is echt stukken beter.

Om een goede vergelijking te kunnen maken met de geripte CD die ik vanaf de Vault beluisterde, zoek ik opnieuw een nummer van Alison Krauss. Het wordt het titelnummer van het album New Favorite. De baslijn, die kenmerkend is voor dit nummer, komt perfect aanrollen. Lekker vol en vet, maar keurig gecontroleerd en absoluut niet rommelig. De bassnaren zijn goed te horen en dragen bij aan de echtheid van de weergave. Ook bij dit nummer zingt de dobro een mooie melodie en de klanken dansen de luidsprekers uit. Tja, en dan die prachtstem van Alison Krauss… gevoelig, sensueel, doortekend, ontspannen, ruimtelijk… dit is echt dik in orde. Juist door de zeer gecontroleerde weergave heeft dit meditatieve nummer de juiste impact en boeit het me van de eerste tot en met de laatste noot.

wispelwey-bach-suites-lexicomVan een geheel andere orde is een instrumentale favoriet van mij: de cellist Pieter Wispelweij die uit de Suites voor Cello solo (J.S. Bach) de derde suite speelt (BWV 1009). Prachtige muziek, die echter wel de nodige eisen aan de apparatuur stelt. In dit geval wordt de muziek gestreamd van Tidal en draadloos weergegeven door de Dynaudio 400 XD. Dat is wel even iets anders dan de bekende set die bestaat uit een CD-speler of netwerkspeler, een versterker, kabels en luidsprekers. Terwijl ik zo langzamerhand een aardige indruk heb van de kwaliteit van de 400 XD, ben ik toch verbaasd hoe goed de cello wordt neergezet, hoe compleet de muziek wordt weergegeven. De klank is mooi en rijk, de cello klinkt diep en doortekend. Ik hoor de strijkstok over de snaren gaan, ik hoor Wispelweij ademen en ik geniet van de schitterende muziek. Sustain (het doorklinken van tonen) en decay (het wegsterven van tonen) zijn verrassend goed en dragen bij aan de overtuigingskracht van de weergave. Ruimtelijk, mooi los van de luidsprekers en uitermate muzikaal. De cello staat in de luisterruimte. Dit is geen gecomprimeerd muzieksurrogaat, nee, de cello zingt en leeft!

Nog een stukje klassiek. Ton Koopman heeft alle werken van Buxtehude opgenomen op een serie CD’s (Opera Omnia). Ik kies uit de klavecimbelwerken La Capricciosa: Aria variaties in G groot, BuxWV250 Partita I. een goede opnamekwaliteit, die door Tidal ongeschonden wordt doorgegeven en die ook door de 400 XD in al zijn schoonheid wordt weergegeven. Het prachtige instrument klinkt natuurlijk, uitgebalanceerd, met de typerende tokkelgeluiden waar je een klavecimbel onmiddellijk aan herkent. De muziek danst vrolijk en lichtvoetig uit de luidsprekers en vult de luisterruimte. De timing is uitstekend, waardoor het ritme van de muziek intact blijft. Geen spoortje van dichtlopen, elke toon is hoorbaar, de weergave is gedefinieerd en fraai. Ik ben onder de indruk van de prestaties van de 400 XD, maar ook van de kwaliteit van Tidal!

alan-parsons-project-turn-of-a-friendly-card-lexicomUit de tijd dat deze recensent nog jong was, stamt de “gouwe ouwe” van The Alan Parsons Project. Zo oud is die opname dus. Het titelnummer van het album The Turn Of A Friendly Card. De weergave is vloeiend, natuurlijk, muzikaal, ruimtelijk en de karakteristieke Alan Parsons-klank staat als een huis. Drums en percussie zijn mooi gedetailleerd, de gitaarsolo op een akoestische gitaar is prachtig en subtiel. De plaatsing en focussering zijn zoals ik die gewend ben en alle instrumenten zijn in de juiste proportie aanwezig. Dit is genieten! De 400 XD maakt er echt een feestje van om dit jeugdsentiment te beluisteren. Wederom valt op, hoe goed dit systeem werkt. Ik heb geen moment het gevoel, dat ik naar iets “afwijkends” luister. De gongslag aan het eind van het nummer heeft de juiste metalige klank en sterft mooi langzaam weg. Ik kan echt geen enkel negatief punt ontdekken. Sorry.

Conclusie Focus 400 XD
De 400 XD is een echte Dynaudio en heeft dus zéker geen “laid-back” karakter. Een Dynaudio is duidelijk aanwezig en absoluut geen muurbloempje. En ik zal heel eerlijk zijn: er zijn Dynaudio-luidsprekers waar ik niet met plezier naar luister. Dat is altijd al zo geweest: het ene type vind ik prettig, het andere type irriteert me. Maar deze 400 XD bevalt me goed. De balans is uitstekend: van hoog tot laag klinkt deze 400 XD natuurlijk en gelijkmatig. Er zijn geen wilde uitschieters in bepaalde frequentiebereiken. De timing is opvallend goed en draagt bij aan de levensechtheid van de weergave. Het stereobeeld van dit unieke systeem is zeer fraai en compleet. Ook de ruimtelijkheid is prachtig en er is erg weinig kleuring aanwezig. De 400 XD is een lekker klinkende luidspreker.

Er hangt natuurlijk een prijskaartje aan dit systeem. Maar vergelijk dat niet met de prijs van “gewone” luidsprekers, want de Focus XD-serie vervangt in feite een groot deel van de traditionele audioset. Combineer bijvoorbeeld deze 400 XD met een BlueSound Vault en u hebt een compact, modern en toekomstbestendig audiosysteem waarmee u uw muziekcollectie kunt afspelen, Tidal en Spotify kunt streamen, internetradio kunt beluisteren, etc. etc.. En u profiteert van de flexibiliteit van een draadloos (oké, draadarm) systeem.

Focus XD_800

Aanvulling 1. Dynaudio Focus 200 XD
Omdat de 200 XD naast de 400 XD stond, heb ik die twee even vergeleken. De 200 XD is een monitorluidspreker, die in vergelijking met de 400 XD een woofer en een stuk kast mist. Technologisch is de 200 XD identiek aan z’n grote broer. Uiteraard heb ik dezelfde muziek beluisterd als bij de 400 XD.

De 200 XD heeft typische monitor-eigenschappen: hij mist de diepste bas, maar zet daar een nòg scherper en nòg beter gespatieerd stereobeeld tegenover. De uitstekende detailweergave, de ruimtelijkheid, de uitstekende timing en de zeer geringe kleuring zijn vergelijkbaar met die van de 400 XD. Met name vrouwenstemmen komen schitterend uit de 200 XD. Het totale klankbeeld is iets lichter dan dat van de 400 XD, omdat de 200 XD niet zo diep de baskelder in duikt. Gelukkig laat Dynaudio die diepste bassen gewoon weg en probeert dat niet te compenseren door de middenbas op te pompen. De plaatsing en focussering zijn echt monitor-scherp. Wie met iets minder bas kan leven, heeft aan de 200 XD een puike luidspreker.

Chord-power-chord-lexicom-multimediaAanvulling 2. Tweaken: netsnoeren
De XD-serie heeft ingebouwde elektronica en versterkers en dat moet allemaal van stroom worden voorzien. Dus heeft elke XD-luidspreker een netsnoer. Dat roept bij mij de vraag op, of een beter netsnoer een hoorbaar verschil oplevert. Om dat te testen, vervang ik de standaard netsnoeren van de 400 XD door Chord PowerChord netsnoeren. Eerst nog even luisteren met het standaardspul en dan snel de netsnoeren verwisselen.

En ja hoor, de verschillen zijn zonder enige inspanning hoorbaar. De bas, die toch al mooi gecontroleerd was, wordt nòg strakker, dieper en melodieuzer. Ook verbetert de stemweergave. Die verbetering is niet spectaculair, maar wel zinvol: het zijn net de nuances die het verschil maken tussen “erg goed” en “uitstekend”. Het stereobeeld wint aan diepte en wordt ook breder, er is duidelijk meer rust in het klankbeeld, de achtergrond is zwarter en de ruimtelijkheid neemt toe. De 400 XD had in de standaardopstelling al een mooi palet aan klankkleuren, maar met de PowerChords wordt dat palet toch een leuk stukje groter. Sustain (het doorklinken van tonen) en decay (het wegsterven van tonen) winnen ook aan diepte, betekenis en nuancering.

Sommige dingen veranderen niet. En daar hoort ook de invloed van een beter netsnoer bij. Er zullen altijd mensen blijven, die dat op basis van allerlei zelfbedachte theorietjes “onzin” vinden, maar ik daag iedereen uit om het verschil te beluisteren. Wie zonder vooringenomenheid de muziek laat spreken, zal de verschillen horen. Een super-tweak!