Product reviews
Focal Theva N3 met Naim Atom
Focal Theva N3 staat zijn mannetje: Samen met Naim audio en The Chord Company
Wie een paar recente reviews heeft gelezen op deze website, weet dat Lexicom Multimedia audio systemen kan leveren waarvan het prijskaartje in de honderdduizend Euro kan lopen. Helaas slechts voor weinigen weggelegd, maar weet u dat luisteren naar muziek op een kwalitatief hoogwaardig systeem ook mogelijk is voor veel minder geld?
Om dat nog eens te benadrukken ga ik vandaag luisteren naar een set Focal luidsprekers uit de Theva reeks, gekoppeld aan een trouwe, nog immer zeer actuele Naim Uniti Atom all-in-one streamer/versterker. Een handvol Chord Company Clearway en EpicX kabels maken het geheel af. Opgesteld in de luisterruimte van Lexicom staat de muziek bij binnenkomst al te spelen op de Theva N3. Zelf neem ik ruimschoots de tijd om het aanwezige systeem op mij in te laten werken voordat ik het toetsenbord gebruik om ervaringen te verwoorden. Ik beloof u dat Focal in combinatie met Naim zeker de moeite van het beluisteren waard is als u op zoek bent naar een fijn systeem waarvoor een tweede of derde hypotheek niet nodig is.
Focal Theva N3
Met de introductie van Theva luidsprekers door het Franse Focal is een compleet stereo en home cinema systeem op de markt gezet. De Theva reeks bestaat uit de N1 monitor, N2 en N3 vloerstaande modellen, een Theva center, surround satellieten en een Sub 600P subwoofer. Gekozen door Lex om naar te luisteren, is de grotere vloerstaander, de Theva N3.
Wellicht bij de lezer al bekend is de TNF tweeter van Focal met een inverse dome gemaakt uit een legering van aluminium en magnesium. Het visitekaartje van Focal omdat de dome niet bol is maar hol. Daaronder drie drivers met een conus waarin gerecycled, niet geweven carbon vezel is verwerkt. Focal experimenteert graag met diverse conusmaterialen en in de loop der jaren heb ik al papier, kevlar en vlas voorbij zien komen. Met een eigen, grote research afdeling en goed geoutilleerde luisterruimtes is Focal in staat exotische materialen uit te proberen en het beste materiaal toe te passen. Eén 16,5 cm driver neemt het middengebied voor zijn rekening, twee daaronder geplaatste 16,5 cm drivers zorgen in tandem voor de lage tonen. Daarbij ondersteund door een basreflexpoort aan de achterzijde van de behuizing. Het is een echt drieweg systeem geworden. De behuizing staat op een kunststof voet die zorgt met een lichte helling naar achteren voor een correct fasegedrag en voor extra stabiliteit.
Het rendement van een Theva N3 zit rond de 91 decibel, daarom volstaat een niet al te zware versterker zoals die bijvoorbeeld zit in een Naim Uniti Atom. De nominale impedantie is 8 Ohm en zakt tot een niet al te diepe 2,9 Ohm, dat is vriendelijk voor een versterker. De scheidingsfrequenties liggen op 270 en 2.700 Hertz, de middentoon driver neemt dus het voornaamste frequentiegebied voor zijn rekening. De N3 meet ca 99x21x39 centimeter en weegt een vertrouwenwekkende 20 kilo per stuk. Er zijn drie afwerkingen beschikbaar: donker hout fineer, licht houtfineer en zwart met een glossy frontpaneel. Frontdoekjes worden standaard meegeleverd en met magneetjes op hun plaats gehouden. In de verpakking treft u verder spikes en rubber dopjes aan, voor zachte en harde vloeren.
Naim Uniti Atom
Als ik u vertel dat de Naim Uniti serie, waar de Atom binnenvalt, in 2016 al op de markt is gekomen dan is een reactie voorspelbaar. Wat oud, techniek staat toch niet stil? Ik durf met volle overtuiging te stellen dat een Atom net zo actueel is als 2025 modellen van een concurrent. Naim was met de Uniti zijn tijd vooruit, zag kansen voor een all-in-one apparaat dat met een kleine voetprint een streamer, een dac en een klassiek ontworpen klasse AB versterker weet te verenigen. Het streamer gedeelte is met software aanpassingen steeds up-to-date gebleven, updates die telkens nieuwe functionaliteit toevoegden. De dac is beproefd, de architectuur een eigen ontwikkeling van Naim. De versterker en analoge volume regeling zijn grotendeels discreet uitgevoerd en niet zoals bij veel andere merken opgebouwd met kostenbesparende, doch helaas niet erg muzikale IC’s. Een zware voeding staat de klasse AB versterker ter zijde. Het uitgangsvermogen is 2 x 40 Watt aan 8 Ohm.
Opvallende aan het uiterlijk van een Naim Uniti Atom is de 5 inch LCD display aan de voorzijde die u alle informatie geeft over de muziek die u speelt, de instellingen en de bediening. De display is gekopieerd naar de afstandsbediening waarmee 
functies vanaf de luisterplek bestuurd worden. Tegelijk heeft een Uniti Atom een multifunctionele bediening aan de bovenzijde en natuurlijk heeft Naim een eigen App beschikbaar. Aan de zijkanten van een Uniti Atom zijn koelvinnen te vinden en de behuizing is geheel gemaakt uit geborsteld, zwart aluminium. Samen met de intelligente volume regelaar en de display zorgt dat voor een chique uitstraling van dit all-in-one systeem, dat net als de Focal Theva N1 tot N3 bedoeld is voor een kleinere tot doorsnede luisterruimte. Een Uniti Atom neemt slechts een bescheiden plaats in want hij meet 95x245x265mm (HxBxD) en weegt ondanks de geringe afmetingen toch een stevige 7 kilo.
Elke Uniti Atom combineert een ruime keuze aan fysieke aansluitingen met technologieën als Google cast, AirPlay, Bluetooth (aptX HD), Internet Radio™, UPnP™ (Universal Plug ‘n’ Play) en streamingdiensten zoals TIDAL, Qobuz, Qobuz Connect en Spotify® Connect, alles beschikbaar voor multiroom. Ook is een Atom 100% compatibel met ROON. Ingangen zijn er digitaal optisch, met coax, met USB, voor HDMI en analoog. Uitgangen uiteraard voor luidsprekers, ook analoog voor bijvoorbeeld een subwoofer en voor een hoofdtelefoon.
Luisteren naar Theva
Veel muziek klinkt al snel aangenaam op een ruime hoeveelheid systemen, de commercie van de muziekindustrie zorgt daar wel voor. Dat sausje willen we niet om een eerste indruk van een luidspreker te krijgen en daarom koos ik voor een album van klassiek violiste Anne Akiko Meyers. Haar “Air: The Bach album” is een voor mij bekende welke zich niet op alles zomaar laat afspelen. Met een duur van net wat meer dan één uur kan ik ruimschoots beoordelen of een set Theva N3 luidsprekers zich voor een luisteraar prettig weet te gedragen of dat ik moe zal worden en de muziek liever stop. Geconcentreerd luisteren wissel ik net als thuis af met wat mail bekijken, iets eten en drinken en even de benen strekken. Om toch maar zoveel als mogelijk een thuissituatie na te bootsen. Wat de Theva N3 met Anne doet stelt zeker niet teleur. Haar krachtige viool laat zich breed in de ruimte neerzetten en samen met een orkest wordt een redelijk groot stereobeeld gecreëerd. De klank van het systeem is het grootste deel van de tijd aangenaam, is rustig van aard in de lage tonen, terwijl die krachtig genoeg kunnen zijn vanuit de dubbele woofers. Het middengebied is eveneens aangenaam en laat met Anne alle ruimte om klanken van de diverse instrumenten uiteen te rafelen. Terwijl de hoge tonen duidelijk zijn, heel af en toe wat hard naar voren komen als de eerste viool in handen van Anne stevig uithaalt. Dat laatste wordt pas opvallend als het volume opengedraaid wordt op de Atom. Iets minder in geluiddruk en dan valt het hoog niet of veel minder op. Met andere muziek ga proberen te beschrijven wat een Theva N3 in zijn mars heeft als ik geconcentreerd de diepte inga.
Oude jazz
Ray Brown als eerste, van het album “Soular energy” stream ik de tweede track, “Cry me a river” dat hier gespeeld wordt met piano, slagwerk en de bas van Ray. Ik noemde het al in de vorige alinea, de bas is mooi rustig afgestemd met twee woofers en een basreflexpoort. Het is geen garantie dat in elke ruimte een Theva N3 een passende oplossing is, maar hier in de ruimte van Lexicom krijgt Ray de ruimte om zijn snaarwerk en plukken aan de bas naar voren te brengen. Lekker ritmisch en met definitie zodat de bas een melodie speelt en niet verwordt tot een zompige klankbrei. Slagwerk blijft heel bescheiden op de achtergrond, zowel een snaredrum als basdrum en bekkens. Aanwezig zeker, maar de zachtste van de drie spelers. Pianospel daarentegen is fel, dynamisch, met veel hoge noten om vooral de aandacht te trekken. Korte noten die mikken op effect en niet erg lang aanhouden in de opname. Een Theva N3 weet die helderheid en snelheid te benutten. Heel anders dan op Oscar 
Peterson’s album “Night train” waar in “Georgia on my mind” de piano wel lang blijft uitklinken en meer toetsen tegelijk worden aangeslagen. Dat zorgt op de Theva N3 voor een voller beeld dat zich lekker weet uit te spreiden tussen én buiten de luidsprekeropstelling. Meeslepender speelt en mij zeker weet te boeien. Bas gaat nog altijd lekker, slagwerk komt meer naar voren en staat duidelijk afgebakend in de oude opname op zijn eigen plaats. Op de track “Easy does it” laat de bas zich extra gelden vanuit het midden, staat slagwerk nog steeds aan de rechterkant zich bescheiden te roeren, heeft de piano van Peterson de overhand. Een fraaie mix die met deze Theva N3 recht doet aan de muzikale kwaliteiten van jazzgrootheden van weleer.
Popperdepop
De titel “Hit me hard and soft” slaat vast niet op de drums die Billie Eilish liet vastleggen op haar album, maar met de track “Birds of a feather” zijn de drums inderdaad wel afwisselend hard en zacht in het oor. De basdrum is zacht wollig en zwaar, andere trommels eerder hard en kort. Een donkere track met veel bas, duidelijke zang van een hese stem, goed getroffen mix die in een discotheek zeker de benen van de vloer krijgt. Heel anders dan het gevoelige intro van “Wildflower” waar Eilish in het begin alleen steun krijgt van een akoestische gitaar. Om na één minuut toch de rest van de band erbij te betrekken. Ik durf het niet zomaar te stellen, maar de mix lijkt mij gemaakt te zijn voor in-ears waar de lage tonen een ondergeschoven kindje kunnen zijn. Hoe anders dan een klassieke mix als bij Anne Akiko Meyers waar midden en hoog veel beter in balans zijn met de lage tonen. Compliment voor Focal die de Theva N3 in de hand heeft weten te houden en de lage tonen bij muziek van Eilish niet remt, tegelijk niet de weg kwijt raakt onder het door de Atom aangeleverde vermogen. De slagkracht van een Theva N3 komt terug in een extended version van Dua Lipa’s “These walls”. Het is allemaal niet mijn favoriete muziek, ik kan het wel waarderen want het is meer muziek dan het slechts ritmische gebonk dat ik leerde kennen als dance. Dua Lipa heeft ritme, is lekker stomend, brengt een zangeres die ik kan verstaan en volgen, heeft wat achtergrond koortjes, galm en echo, wat het best leuk maakt. De Theva N3 lijkt te staan genieten, zet een groot (hoog en breed) stereobeeld neer, met power en drive, wat hem per direct geschikt maakt voor jeugdige muziekliefhebbers die veel meer weten over Billie Eilish en Dua Lipa dan de schrijver dezes.
Het platteland
Mijn oren zijn meer getuned in de richting van het Ierse platteland waar artiesten als zangeres Mary Black hun roots vinden. “No frontiers” is een ouder album van haar, dat in 1989 maar liefst 56 weken in de top 30 te vinden was. In een tijd waarin een Top 30 notering nog iets voorstelde in verkoopcijfers. De Theva N3 zet haar stem op een natuurlijke manier neer, mist misschien een vleugje warmte. Dat laatste kan ik niet 100% vaststellen, ik draaide het album recent thuis waar ik het zelf ripte van CD, bij Lexicom ben ik afhankelijk van wat Qobuz als stream naar de winkel stuurt. Akoestische instrumenten komen goed uit de verf, viool, mondharmonica, bodhran en accordeon. Wat snellere tracks wisselen af met gevoelige tracks en ik kan genieten van muziek. Wie hoopt dat je een Focal Theva N3 met Naim Uniti Atom kunt vergelijken met Naim 300 series en Sonus faber Amati G5 moet ik teleurstellen. De vergelijking gaat met name mank in detaillering, klankzuiverheid, afbeelding en rust. Toch blijven kernwaarden wel overeind als ritme en drive, plezier in luisteren en wat Focal goed voor elkaar heeft, is de verstaanbaarheid van zangers en zangeressen. Als voorbeeld voor een zanger mag gelden David Munyon met zijn gitaar op het album “Cowboy movie” dat ik uit zijn uitgebreide discografie pluk. Een ruige stem waarvan ik weet dat die vooral dames kan aanspreken. Een Theva N3 doet goed zijn best om de sfeer van het album over te brengen, de eenvoud te bewaren van alleen stem en gitaar. Dat door David groot te laten spelen, met een menselijke stem die niet te klein of zeker niet te groot is. Gitaar is eveneens op een zodanige manier uitvergroot dat ook die echtheid impliceert. Het kost weinig moeite de artiest in intieme setting voor te stellen tijdens een concert.
Ik kan ook naadloos over gaan naar Alison Krauss & Union Station en hun “Paper airplane”, dat een zelfde sfeer uitademt van het platteland. Akoestische instrumenten, zang die een tekst volgt en iets vertelt. Heel lekker op dit systeem, compleet, vrolijk, helder, pakkend, niet onnodig complex, niet voor niets beweeg ik mee op het ritme en krijg de neiging om een eigen papieren vliegtuigje te gaan vouwen. Heerlijk alle snaarinstrumenten; gitaar, dobro, mandoline, banjo, de Theva doet echt zijn best om onderscheid te maken en vanwege het open middengebied is de poging telkens geslaagd. Dat Krauss haar zoete stem toevoegt maakt het toetje van vandaag compleet. Want inmiddels heel wat uurtjes verder denk het grote geheel van een Focal Theva N3 te hebben doorgrond. Ik ontken niet dat de ware aard van elk systeem pas kan doordringen na er een paar weken mee te hebben geleefd, maar dat is niet altijd een optie. Luisteren bij Lexicom Multimedia blijft altijd een impressie, een indruk, een afspiegeling van wat ik hoor met mijn muziek. Gelukkig speelt het een rol dat ik de ruimte in de loop der jaren heb leren kennen en dat met mijn ruime ervaring door het luisteren naar vele sets het doorgronden van systemen eenvoudiger is.
Zet maar neer
Voor mij is de Theva N3 een product van Focal dat gehoord en gezien mag worden. Een luidspreker met een groot hart die veel muzieksoorten kan en zal omarmen. Lastig klassiek, pop, country, jazz, wat ik er ook op losliet, als een kameleon weet de Theva zich aan te passen. De lage tonen zijn beheerst, onder controle en laten zich pas echt gelden als de muziek daarom vraagt. Het middengebied kent helderheid en detail, zorgt voor een goed onderscheid tussen instrumenten, zang is duidelijk te verstaan en komt los van een band. De hoge tonen zijn bij vlagen iets te helder, dat is mede een eigenschap van een Naim Uniti Atom, net als van zijn Naim broertjes en zusjes, dat telt dus op. Niet dat het mij stoort in deze opstelling, ik kan mij echter luisteraars voorstellen die vooral met klassieke muziek iets meer zachtheid op prijs stellen. De Theva N3 doet een beetje denken aan een studio monitor, een omgeving waar het woord ongenadig eerder een pré is dan een nadeel. Waar een luidspreker het gereedschap is van een vakman. Zoveel eer wil ik een Theva N3 ook weer niet geven, wel is het in de prijsklasse een fijn model dat met vier drivers per kant veel te bieden heeft. Innovatieve drivers waar Focal om bekend staat. Het merk doet veel onderzoek en komt vaak met verrassende conusmaterialen waar anderen nog niet eens over nagedacht hebben. Een Focal luidspreker geeft jaren luisterplezier, dat geef ik u op een briefje.
Prijs (2025):
Focal Theva N3 per stuk €849,-
Naim Uniti Atom €2.599.-