Combineren: Linn Majik-I + Linn Majik DS + luidsprekers + bekabeling
Deze keer geen traditionele recensie, waarin een audio-apparaat of -kabel aan de tand wordt gevoeld. In deze luistertest ga ik op zoek naar een optimale combinatie. Een audioset, die qua prijs en prestatie in balans is. Uitgangspunt is het merk Linn. Om precies te zijn: de Linn Majik-I geïntegreerde versterker en de Linn Majik DS netwerkspeler. De Linn Majik-I (I = integrated) is een flinke versterker met 2×100 Watt vermogen, die zelfs luidsprekers met een lagere gevoeligheid tot zingen kan verleiden. De Linn Majik DS is een universele netwerkspeler die alle gebruikelijke digitale audioformaten tot muziek kan verwerken, inclusief de hoogste resolutie: 24bit/192kHz. Bovendien kunnen internetradio en allerlei digitale muziekdiensten worden weergegeven. Kenmerkend voor producten van Linn is de beschaafde vormgeving die in geen enkel interieur zal misstaan, de geringe warmte-ontwikkeling dankzij de door Linn ontwikkelde “Dynamik” schakelende voeding en een schone weergave met bijzonder weinig kleuring.
De twee Linn-componenten zijn opgesteld in de luisterruimte van Lexicom MultiMedia en worden van stroom voorzien vanuit een MusicLine PowerIgel. Die krachtcentrale staat daar opgesteld om meerdere apparaten op een hoogwaardige manier van stroom te kunnen voorzien. Wanneer u echter uitsluitend deze twee Linn-componenten wilt aansluiten, is zo’n “kracht-egel” met z’n veelvoudige aansluitingen wellicht niet de perfecte oplossing. In dat geval zijn de Chord PowerChord of de Supra LoRad prima alternatieven met een uitstekende afscherming, die ik zonder voorbehoud kan aanbevelen. In dit geval twee stuks.
De Linn Majik DS netwerkspeler haalt zijn digitale muziekdieet van een Naim UnitiServe, die elders staat opgesteld.
Voor de luidsprekers en de bekabeling geldt, dat ik na enig heen-en-weer slepen met diverse luidsprekers en een paar handen vol kabels, aansluiten, luisteren, wisselen enzovoort, de uiteindelijke keuze heb bepaald.
Bekabeling
De keuze voor de bekabeling levert een verrassing op. Ik werk vaak met de producten van The Chord Company, omdat ik dan in veruit de meeste gevallen zeker ben van een goede en uitgebalanceerde klank. Tot mijn verbazing geeft de combinatie Linn-Chord echter geen optimaal resultaat. Als eerste probeer ik het vriendelijk geprijsde duo van Cadenza Reference interlink en Sarsen luidsprekerkabel. Prima kabels, waarvan ik uit ervaring weet dat ze veel waar voor hun geld bieden. Met de Linn-combinatie is de weergave echter teveel aan de warme, donkere kant met een te zware (opgeblazen) bas en te weinig detail in het hoog. Jammer. Een andere luidsprekerkabel dan maar?
De combinatie van Cadenza Reference interlink en Epic Twin luidsprekerkabel is al iets beter. De klank is minder gekleurd, de weergave lijkt meer open, het stereobeeld wordt iets breder, maar het resultaat blijft achter bij de verwachtingen. De Linn-set kan meer!
De Cadenza Reference wordt vervangen door de Anthem Reference. Die is twee keer zo duur als de Cadenza, dus hopelijk wordt het resultaat twee keer zo goed. Dat is niet helemaal het geval. Ik moet toegeven, dat de weergave duidelijk beter wordt: wéér iets minder kleuring, duidelijk meer detail en een redelijk open klank, maar ik vind het resultaat toch niet bevredigend.
Uit pure baldadigheid zou ik nu naar een Signature-serie of zelfs de peperdure Sarum-lijn kunnen grijpen, maar dat is onzin. De prijskaartjes van die kabels passen niet in het kader, dat ik mijzelf heb gesteld.
Dus wend ik mij tot een ander merk: Vertere Acoustics. De Pulse C interlink en de Pulse C luidsprekerkabel. Eureka! Nu word ik getrakteerd op een resultaat dat met kop en schouders boven mijn eerdere pogingen uitsteekt. Genietend leun ik achterover en luister ik naar de Linn-set. Nu komt de muziek tot leven! Daar is de balans, die ik zoek. Ruimtelijk, open, gedetailleerd, een perfect stereobeeld. Dit is de weergave die ik van deze Linn-set verwacht.
Luidsprekers
Nu de bekabeling in orde is, kan ik mij richten op de finale tussen de geselecteerde luidsprekers. Ik heb voor deze luistertest gekozen voor vloerstaande luidsprekers. Die keuze is niet gebaseerd op persoonlijke voorkeur, want er zijn genoeg compacte luidsprekers die fantastisch klinken (zie twee van mijn vorige recensies op deze website). De keus voor vloerstaanders is ingegeven door het feit, dat dergelijke luidsprekers in de bas een groter frequentiegebied weergeven. Dat maakt een beoordeling van apparatuur en bekabeling eenvoudiger.
Na de voorronde gaat de finale op luidsprekergebied tussen de Audiovector Ki3 Signature en de B&W CM8. Welke luidspreker krijgt mijn voorkeur en waarom? Beide luidsprekers zijn vloerstaanders met een slank profiel en een fraaie afwerking. De B&W spant de kroon, want de hoogglans zwarte afwerking van de testexemplaren maakt alweer indruk op mij. Alweer? Ja, want bij mijn vergelijkende luistertest van compacte luidsprekers had ik het kleine broertje van de CM8, de CM5, ook al in hoogglans zwart voor mij staan. Ik schreef toen, dat de afwerking mij aan pianolak doet denken en dat de luidspreker daardoor iets van een muziekinstrument krijgt. Dat geldt voor de CM8 nog sterker door de grotere afmetingen. De verzonken magneetjes die de frontjes op hun plaats houden, krijgen ook een pluim van mij. Schitterend! Ook bij de Audiovector worden de frontjes door magneetjes vastgehouden, maar die blijven in het zicht wanneer de frontjes worden verwijderd en dat is toch nèt iets minder mooi. Muggenzifterij? Misschien… De Audiovector is de smalste van de twee en vormt het topmodel van de Ki3-lijn. De basreflexpoort is in de voet verwerkt en daardoor doet de Ki3 niet moeilijk, wanneer hij dichter bij een wand wordt geplaatst. Hij krijgt niet snel last van een opgeblazen bas of een verkleurend middengebied.
Luisteren
Zoals u inmiddels van mij gewend bent, begin ik graag met Andrea Bocelli. De manier waarop zijn kenmerkende stem wordt weergegeven, is voor mij een graadmeter voor de kwaliteit van de totale audioset. De Linn Majik-I bewijst, dat hij sterk genoeg is om de luidsprekers uit volle borst te laten zingen. Zo’n krachtige versterker heeft altijd genoeg krachtreserves en raakt dus nooit buiten adem. Daarom klinkt Andrea Bocelli heerlijk ontspannen, zonder een spoortje stress. Zijn melodieuze stem wordt moeiteloos weergegeven, net als het orkest dat hem begeleidt. De klank van de instrumenten is ongekleurd en herkenbaar, de dynamiek is ruimschoots in orde en de totale weergave is zeer geloofwaardig. La Voce Del Silenzio is een nummer, waar alles in zit om een audioset te kunnen beoordelen. De Linn- set kwijt zich voortreffelijk van zijn taak. De verschillen tussen de luidsprekers worden snel duidelijk: de CM8 is warm, rond, vol, met een voorkeur voor de lagere registers. Het hoog wordt nooit scherp en “s”-klanken zijn nooit hinderlijk aanwezig. Toch is de detailweergave goed, net als het stereobeeld en de algehele doortekening. In vergelijking met de CM8 lijkt de Ki3 Signature in eerste instantie minder basweergave te produceren, maar na een tijdje luisteren en vergelijken blijkt de basweergave van de Ki3 absoluut niet onderbemeten. De Ki3 is neutraler en verdeelt zijn energie gelijkmatiger over het gehele frequentiespectrum.
Nog een melodieuze stem: Charles Aznavour. She klinkt door de luisterruimte en ik moet toch weer grinniken om het Franse accent, waarmee Aznavour dit nummer vertolkt. De begeleiding bestaat onder meer uit een vleugel, die warm en vol uit de CM8 komt, waardoor de totale weergave meer naar een bruin café neigt dan naar een opnamestudio. Dat is geen diskwalificatie, maar slechts een constatering. Het is een kwestie van smaak: de ene luisteraar zal een volle, warme en bas-georiënteerde weergave meer waarderen, terwijl de andere luisteraar juist de voorkeur geeft aan neutraliteit. Zoveel mensen, zoveel smaken. De Ki3 legt andere accenten en is neutraler. De stem van Aznavour laat een paar subtiele trillingen horen, die eerder niet zo duidelijk waarneembaar waren. Ook is de gitaar helderder en kan ik het tokkelen van de snaren horen. De Linn-set laat duidelijk horen, dat neutraliteit bij de Linn-ontwerpers hoog in het vaandel staat en dat de eventuele inkleuring van de weergave hoofdzakelijk voor rekening van de gebruikte kabels en luidsprekers komt.
Het overbekende Hotel California van The Eagles begint met een gitaar-intro, dat door de Ki3 heel subtiel en uitermate gedetailleerd wordt neergezet. Even komt zelfs een soort “live”-gevoel op. Heel mooi! De stemmen komen ongefilterd uit de luidsprekers, zodat het karakter bewaard blijft, inclusief rauwe randjes, kenmerkende klankkleur enzovoort. Het aloude nummer komt opnieuw tot leven in de luisterruimte. De weergave is ruimtelijk en open, het stereobeeld is breed en realistisch. Het decay van de gitaartonen in het intro is prachtig; het elektronische keyboard met zijn rollende tonen en de droge klappen op de drums maken het plaatje af. De stemmen staan mooi los van de band en de tikken op de bekkens verzanden niet in gesis, zodat een gedefinieerd geluidsbeeld ontstaat.
De CM8 maakt het nummer iets romantischer, iets warmer en ronder. De randjes worden gepolijst, waardoor minieme details minder goed waarneembaar zijn. De impact van de klappen op het drumstel zijn nog steeds imposant en de weergave is zeer muzikaal, zij het op een iets andere manier. Aan de Linn-machinerie ligt het niet, want die geeft alles ongefilterd door. Impact, drama, muzikaliteit, detailweergave en de karakteristieke stemmen zijn op volle sterkte aanwezig. Wat wel of niet in de luisterruimte wordt gepresenteerd, wordt bepaald door de keuze die de (potentiële) Linn-eigenaar maakt qua luidsprekers en bekabeling.
De vergelijking tussen de CM8 en de Ki3 is niet eenvoudig, omdat ze een totaal verschillend karakter hebben. De Ki3 is neutraler en completer, de CM8 is warmer en ronder. De Ki3 is duurder, maar geniet toch mijn voorkeur omdat de totale weergave mijns inziens meer in balans is, met een beter gedefinieerd stereobeeld en een beter uitgewerkte detailweergave.
Extra
Na deze vergelijking heb ik een aardig idee, welke set ik zou samenstellen met de twee Linn-apparaten als basis. Maar toch wil ik een stap verder gaan om te zien, of een extra investering voldoende rendement oplevert om zinvol te zijn. Dus vervang ik eerst de Vertere Pulse C interlink door de Pulse B en vervolgens de Audiovector Ki3 Signature door de Si3 Super.
De Vertere Pulse B is een stevige klap duurder dan de Pulse C en gek genoeg zit daar geen model tussen. Maar toch is de Pulse B een aanrader voor de muziekliefhebber, die echt alles uit de Linn-set wil halen. De weergave profiteert onmiddellijk van deze interlink, want de ruimtelijkheid, de detailweergave en de openheid nemen hoorbaar toe. En het gaat hier niet om kleine verschilletjes! De bas wordt voller, maar niet overdreven of opgeblazen, want de definitie in de bas neemt eveneens toe. Ook de detaillering in het hoog maakt een stap in de goede richting. Het hoog is zijdezacht, doortekend en zonder een spoortje scherpte.
De stem van Andrea Bocelli wint aan levensechtheid en Andrea staat rotsvast anderhalve meter vóór het orkest te zingen. De verbeterde ruimtelijkheid gaat hand in hand met een breder stereobeeld, waardoor het orkest meer ruimte krijgt. Ook Charles Aznavour klinkt melodieuzer, doorleefder en meer “echt”. De vleugel heeft nu helemaal de afmetingen van een concertvleugel en het orkest geniet hoorbaar van de grotere ruimtelijkheid. Tja, en dan The Eagles. Bij het gitaar-intro schrijf ik WAUW in mijn aantekenboekje en vanaf dat moment zit ik geboeid te luisteren. De impact van de drums, de melodielijnen van zang en band, alles wordt ineens een stap beter. Op zo’n moment vergeet ik bijna om aantekeningen te maken. De Linn-set heeft echt heel veel weergavekwaliteit in huis!
De Audiovector Si3 Super is het tweede model uit de grotere Si3-lijn. De kast is anders van vormgeving en groter dan die van de Ki3-serie. Dat biedt plaats aan midden- en basdrivers met een grotere diameter. Het prijsverschil is niet klein, maar ook niet overdreven. Wanneer ik de Ki3 en de Si3 vergelijk, valt me op dat er niet alleen sprake is van Grote Broer tegen Kleine Broer, maar dat er ook accentverschillen zijn.
De Si3 Super profiteert van zijn grotere kastinhoud en grotere drivers door een vollere en meer gedefinieerde basweergave te bieden. De genoemde droge slagen op de drums in Hotel California hebben meer impact, maar de vleugel in She is iets donkerder van kleur (maar minder donker dan de CM8). Het gaat om nuances, maar toch…
De Ki3 Signature, het topmodel uit de Ki3-serie, heeft een mooiere tweeter en biedt een mooiere detailweergave in het hoog. Ook lijkt de Ki3 “sneller”, waardoor de weergave de indruk wekt, dynamischer te zijn. Maar dat heeft waarschijnlijk alleen te maken met de kleinere midden- en basdrivers, want kleinere drivers hebben minder massa en reageren dus sneller. Het nadeel van deze kleinere drivers is, dat de weergave niet het gewicht en de impact heeft van de Si3. Ook heeft de grotere Si3 meer overzicht en rust in het weergavebeeld, waar de Ki3 bij drukke passages in een enkel geval een klein beetje onrustig kan lijken. Het stereobeeld van de Ki3 is weliswaar scherp afgebakend (met dank aan de tweeter) maar ook iets compacter dan het kamerbrede stereobeeld van de Si3.
Conclusie
De Linn Majik-I en de Linn Majik DS zijn twee componenten, die het beste in elkaar naar boven halen. Een perfect op elkaar afgestemd duo, dat garant staat voor langdurig muziekgenot. Na diverse combinaties te hebben beluisterd, luidt mijn aanbeveling: Linn Majik-I + Linn Majik DS + Audiovector Ki3 Signature + Vertere Acoustics Pulse C interlinks en luidsprekerkabels + Chord PowerChord netsnoeren. Een dijk van een set, die moeiteloos alle muzikale wensen kan vervullen en die niet wordt geplaagd door een onrealistisch prijskaartje.
Voor wie verder wil gaan op het audiofiele pad en meer uit de Linn-set wil halen, zijn de Vertere Pulse B interlink en/of de Audiovector Si3 Super twee aanbevelenswaardige opties.
De B&W CM8 is een uitstekende optie voor mensen, die liever een warmer geluid willen. Een uitstekende luidspreker met een typische B&W-klankbalans, die bovendien de scherpe kantjes van moderne “overcooked” pop-CD’s zal wegpolijsten.
Vergeet niet: deze aanbeveling vertegenwoordigt mijn smaak. Het is heel goed mogelijk dat u een andere smaak hebt en andere klank-prioriteiten stelt. Daarom is en blijft het van groot belang om zelf zorgvuldig te luisteren alvorens een investering te doen. Maar ik heb een sterk vermoeden, dat mijn aanbeveling geen slecht uitgangspunt is.