Devialet Expert 400, B&W 804 D3 en 805 D3, Aurender N10 en X100L: een bijzondere luistertest

Uniek: twee uiterst fraaie particuliere audiosets als onderwerp van een review

In de showroom van Lexicom MultiMedia ontmoette ik een bijzonder enthousiaste klant, die mij niet alleen in geuren en kleuren vertelde over het geweldige muziekgenot dat zijn audiosets hem verschaffen, maar die mij bovendien uitnodigde om zijn twee audiosets met eigen ogen en oren te beoordelen. Zo’n uitnodiging krijg ik niet dagelijks en dus greep ik die gelegenheid met beide handen aan. Met toestemming van de genoemde klant verschijnt het verslag van mijn uitgebreide luister-ervaringen op deze website. Een bijzondere recensie van twee bijzonder fraaie audiosets!

In totaal ben ik twee keer “op audiëntie” geweest en dit verslag is een samenvatting van mijn bevindingen van beide luistermiddagen. De tweede keer stonden de beide sets luidsprekers in de woonkamer, om ze te vergelijken aan de Devialet 400. Met name het effect van Devialet’s SAM (Speaker Active Matching) leidde tot opmerkelijke resultaten.
Ik had de genoemde apparatuur (behalve de werkkamer-set) ook kunnen beluisteren op mijn gebruikelijke plaats delict, maar in een woonkamer/werkkamer klinkt het toch net even anders dan in een winkel/luisterruimte. Mede daarom was deze praktijktest een leerzame ervaring. Bovendien was de aanwezige apparatuur zorgvuldig en deskundig ingespeeld, hetgeen eveneens bijdroeg aan de fijne luistermiddagen.

Eerste bezoek
Nadat ik mij heb aangemeld bij de ingang van paleis Noordeinde (grapje!) word ik geconfronteerd met twee audiosets, waarvan er één in de woonkamer en één in de werkkamer staat. In de woonkamer staat een Devialet Expert 400 versterkercombinatie (bestaande uit een Devialet 200 en een Devialet Companion), twee Bowers & Wilkins 804 D3 luidsprekers en twee (!) Aurender muziekservers: een splinternieuwe N10 en een X100L. Eigenlijk moet de X100L naar de werkkamer, maar ze staan nog even samen in de woonkamer, zodat ik ze kan vergelijken. Fantastisch!
In de werkkamer staat een setje Bowers & Wilkins 805 D3 luidsprekers (op de bijbehorende stands), dat wordt aangestuurd door een Bel Canto 2.7 DAC/voorversterker en een Bel Canto Reference 500 S stereo eindversterker. Als bron fungeert een eerbiedwaardige, 30 jaar oude Sony (SA)CD-speler, die nog steeds zonder mopperen de schijfjes ronddraait. Maar binnenkort krijgt hij gezelschap van de Aurender X100L.

Devialet-Expert-400-lexicom-multimedia-1200Woonkamer: Devialet 400, Aurender N10 en B&W 804 D3
Als eerste word ik getrakteerd op de Symfonische Dansen van Rachmaninov. Prachtige muziek, die in de grote woonkamer (hoge plafonds, diepe kamer) uitstekend tot z’n recht komt. Dankzij SAM haalt de Devialet 400 het maximale uit de 804 D3’s. De dynamiek is overweldigend realistisch, ik voel de klappen op de pauken in mijn maag. Hierbij moet overigens wel worden aangetekend dat, ondanks de spikes, een houten vloer de basweergave toch altijd iets versterkt. Wil je dat voorkomen, kan het zinvol zijn om te experimenteren met de mate, waarin SAM het gedrag van de luidspreker beïnvloedt. Ook kan het zinvol zijn om de luidsprekers op speksteen te zetten. De uitermate verfijnde detailweergave en de uitstekende focussering zorgt ervoor, dat ik het orkest in gedachten voor me kan zien. Elk instrument en elke muzikale lijn is herkenbaar, zelfs de metaalklank van de triangel is prima. De fraaie diepte in de weergave draagt bij aan het realisme van het muzikale beeld. Dit begint goed!

Bij de volgende stukken, zoals de Fanfare for the Common Man van Copland en de Firebird Suite van Stravinsky valt op, dat ook bij lagere volumes de balans in de weergave uitstekend is, omdat (mede dankzij SAM) de druk in de bas op niveau blijft. Meestal is juist de bas als eerste verdwenen bij lagere volumes, maar hier niet! Het grootse en gedetailleerde stereobeeld, de natuurlijkheid van de klank, de herkenbaarheid van elk instrument, de zuivere weergave van het muzikale verhaal, de heerlijke openheid en de hoogstaande verfijning maken deze set een genot om naar te luisteren.

Al vanaf de introductie heb ik de 804 D3 een fijne luidspreker gevonden, maar nu ben ik oprecht verbaasd over de capaciteiten van de “kleine” vloerstaander uit de 800-serie. De “oude” 804 Diamond was ook een uitermate prettige luidspreker, maar deze nieuwe 804 D3 gaat er aan alle kanten overheen. Met name het midden, dat prachtig open en ongekleurd is, maar ook de duidelijk meer coherente weergave maken deze luidspreker een audio-juweeltje.

Ook de Devialet 400 maakt indruk. Wie de snorkende teksten op de website van Devialet leest, is geneigd om te denken “het zal wel”. Typisch weer een gevalletje overdreven Franse eigendunk. Maar in de praktijk hoor ik nu, dat Devialet het waarmaakt! Een goed ingespeelde Devialet is echt een bijzondere machine. Het is verbijsterend, wat er uit die aluminium pizzadozen komt. En ook de manier, waarop middels SAM het gedrag van de luidspreker kan worden beïnvloed en kan worden aangepast aan de kamer, is fenomenaal.

Maar zoals het een goed recensent betaamt, heb ik ook hier iets te zeuren. Ik hoor onder meer een lichte verharding in bepaalde delen van het middengebied en ik wijt dat deels aan de bekabeling, die niet op het niveau van de rest van de set is. Trouwens, ook de stroomverzorging is een aandachtspuntje. De apparatuur is meer dan uitstekend, maar nu de bekabeling nog. Die laatste stap kan van deze set een weergaloze set maken.

Een Nocturne van Chopin, gespeeld door Laure Duperré. De vleugel klinkt majestueus, diep, echt en ontroerend. De linker- en de rechterhand zijn mooi apart te volgen, wat bijdraagt aan het gevoel, dat dit geen ingeblikt digitaal bestand is, maar dat ik er echt bij ben. Alles is hoorbaar: het ademen van de pianiste, de bewegingen van het mechaniek en het aangrijpen van de dempers. En dat alles voor een heerlijk stille achtergrond.
Wanneer we tijdens mijn tweede bezoek weer Chopin luisteren en alle lichten uitdoen, wordt de achtergrond nòg stiller: een bewijs dat een aparte stroomgroep voor zo’n audioset zeker geen overbodige luxe is!

Paul-Simon-LINY-lexicomNatuurlijk komt Sting aan bod met Fragile, maar ook Paul Simon met The Sound of Silence van het album Live in New York (Carnegie Hall). Beide nummers maken indruk met levensecht gitaarwerk, een zeer overtuigende stemweergave en een prachtige detaillering; de timing is uitstekend, net als de plaatsing. Bij Paul Simon komt zelfs een “live”-gevoel op; het is echt alsof ik er vlakbij ben. Over stemmen gesproken: Just So van Agnes Obel is goed voor minimaal een paar minuten kippenvel en Stay van Alison Krauss is dankzij haar heerlijke stem eveneens een kippenvel-ervaring.
Voor de grap draaien we ook een stukje van Hello, de nieuwe single van Adele. Het is jammer dat haar opnamen altijd vrij matig van kwaliteit zijn, maar het is verbazingwekkend wat de keten Aurender-Devialet-B&W er nog van weet te maken.

Tenslotte nog even Dick Hyman met You’re driving me crazy van The Age of Swing. Een weergaloos nummer, dat super-dynamisch wordt weergegeven. De timing is fabelachtig, dus je voet gaat vanzelf meebewegen. Een uitstekende opname, die heerlijk realistisch de kamer in komt. Het gemak, waarmee de audioset staat te spelen, is net zo lekker als de klankkwaliteit, waarmee mijn oren worden verwend.

Werkkamer: Bel Canto DAC/preamp 2.7, Bel Canto Reference 500 S, B&W 805 D3, Sony (SA)CD-speler
Boven staat de “kleine” audioset in een werkkamer, die uitstekend is gedempt. Geen rare reflecties en een grote boekenkast die als prima diffuser dienst doet. De 805 D3’s blijven me telkens weer verrassen met hun volwassen weergave, hun gestoken scherpe stereobeeld en hun opmerkelijke talent om me vanaf de eerste seconde te boeien. Nee, luisteren naar de 805 D3 heeft niets te maken met “tweederangs” of “behelpen”!

We luisteren diverse stukken, dit keer vanaf CD, omdat de Aurenders allebei beneden staan. Uiteraard herhaal ik Alison Krauss met Stay, want (zoals de regelmatige lezer weet) ik ben gek op haar stem. De focussering is werkelijk messcherp, waardoor een uiterst boeiend stereobeeld ontstaat. De nadruk ligt bij de 805 iets meer op haar stem dan op de instrumenten, maar desondanks ben ik verrast door de diepe weergave van de bas. De dobro van Jerry Douglas is heerlijk zangerig en heeft het juiste timbre. Prachtig!

Eva-Cassidy-Live-at-Blues-AlleyEen nummer van Eva Cassidy maakt weer duidelijk waarom het zo jammer is dat zij al op 33-jarige leeftijd overleed. Wat een stem! De opname is van een goede kwaliteit en niet alleen haar stem, maar ook de begeleiding komt zeer gedetailleerd uit de luidsprekers. De plaatsing is perfect getekend en er zit veel diepte in de weergave. Deze muziek leeft. De 805 D3’s staan zonder enige tekenen van inspanning te musiceren en houden mijn aandacht met gemak vast. Wat een prestaties leveren deze “ukkies”!

Woonkamer: Aurender vs. Aurender
In de woonkamer vergelijken we nu de weergave van de Aurender X100L met die van de machtige N10. Een eerlijke vergelijking? Nee, totaal niet, want de N10 kost ruim twee keer zo veel als de X100L. Maar dat maakt de vergelijking niet minder leuk. Beide Aurenders zijn stevig geprijsd, maar daar is de zwakke Euro voor een groot deel schuldig aan.
We beluisteren twee eerder gespeelde stukken: de Symfonische Dansen van Rachmaninov om de enorme dynamiek en de volheid (en veelheid) van de klanken en natuurlijk Stay van Alison Krauss vanwege haar speciale stem.

De compacte X100L klinkt uitstekend en roept eigenlijk al meteen de vraag op, of er een zinvolle verbetering mogelijk is. Zowel via de AudioQuest Diamond USB als de Chord Sarum USB is de weergave van een zeer hoog niveau. Met een X100L in mijn eigen audioset zou ik al heel tevreden zijn. Als aansluitkabel prefereer ik de Chord Sarum, maar de eigenaar houdt er een andere mening op na. Dan schakelen we over op de N10 en luisteren we kritisch, of de weergave erop vooruit gaat.
Nou, reken maar! Bij de Symfonische Dansen lijkt het orkest te zijn gegroeid. Voller, rijker, met meer kleine nuances, een nòg indrukwekkender dynamiek en een rijker geschakeerde bas. De muziek is nu niet alleen mooi, maar brengt meer emotie over en dwingt me tot luisteren. Dit is hogeschool-weergave! Bij Stay van Alison Krauss gebeurt iets vergelijkbaars: haar heerlijke stem heeft nòg meer impact, het muzikale verhaal wordt sterker overgedragen en ik moet even iets wegslikken. Wat een waanzinnige muziekmachine is deze N10!

Tweede bezoek. Woonkamer: Devialet 400, Aurender N10, B&W 804 D3 en B&W 805 D3
Bij mijn tweede bezoek heeft de N10 weer enkele etmalen extra staan draaien en het verschil is meteen hoorbaar. Nòg soepeler, nòg vloeiender, nòg muzikaler en zonder een spoortje “digitale bijgeluiden”. Exact hetzelfde geldt overigens voor de Devialet 400 van deze klant, die dankzij een langere inspeeltijd merkbaar soepeler en lekkerder klinkt dan het beduidend jongere winkel-exemplaar. En wat te denken van de luidsprekers? Het belang van goed inspelen wordt zwaar onderschat. Tegen mensen die nog steeds beweren: “Ik geloof niet in dat inspeel-verhaal” zeg ik nogmaals, dat het niets met geloven, maar alles met luisteren te maken heeft!

Bw-805-wh-2-lexicom-multimediaDe 805 D3’s zijn nu naar de woonkamer gehaald om ze aan de Devialet 400 te vergelijken met de 804 D3’s. Dat is makkelijk: SD-kaartjes met de configuratie en de SAM-informatie omwisselen, luidsprekers ompluggen, de Devialet opnieuw opstarten en luisteren maar! We gebruiken dezelfde playlist om de vergelijking makkelijker te maken.

Wat onmiddellijk opvalt, is dat de SAM-technologie van Devialet een ongelooflijk groot geluid uit de 805 D3 haalt. Een basweergave die je niet voor mogelijk houdt uit zo’n compacte monitorluidspreker en een in alle richtingen gegroeid stereobeeld komen als een totale verrassing op mij af. Maar na een paar minuten luisteren vind ik het geen onverdeeld genoegen. De weergave heeft iets kunstmatigs, een soort onnatuurlijkheid die er eerst niet was. Aan de 805 D3’s ligt dat niet, want aan de Bel Canto audioset klonken ze fantastisch. Deze vreemde bijwerking van SAM hoor ik hoofdzakelijk bij orkesten, grote bands en dergelijke. Als er veel gebeurt in de muziek, krijgt het totaalbeeld een soort kunststof-achtige bijklank. Bij solo-instrumenten (Chopin op de vleugel) is dat effect veel minder sterk, hoewel het niet weg is.

Wat ik hoor, is dat SAM eigenlijk te hard staat te werken en uit alle macht probeert om een monitorluidspreker te laten klinken als een vloerstaander. En dat kan volgens mij niet de bedoeling zijn van dit programma. Een monitor en een vloerstaander hebben allebei hun eigen karakter, hun eigen sterke punten en hun eigen liefhebbers. Een soort Gleichschaltung levert mijns inziens een ongewenst effect op. Gelukkig kan de mate, waarin SAM het gedrag van de luidspreker beïnvloedt, worden geregeld. Ik zou in dit geval SAM tot zeker 25% verzwakken, zodat de 805 D3 weer klinkt als een echte monitorluidspreker.

Conclusie
Laat mij beginnen om de klant te bedanken voor zijn gastvrijheid en zijn aanstekelijke enthousiasme. Dit was een ontzettend leuk experiment, want nu heb ik in één luistertest de Devialet 400, twee Aurenders en twee sets B&W luidsprekers uit de 800 D3 serie aan de tand kunnen voelen. Een buitenkans van formaat!

Sinds de introductie van de nieuwe 800-serie en sinds ik regelmatig de 805 D3, de 804 D3 en de 803 D3 kan horen in de showroom van Lexicom MultiMedia, ben ik enorm onder de indruk van deze revolutionaire luidsprekerserie. Nu ik de B&W 804 D3 en de 805 D3 in een realistische thuis-omgeving (als onderdeel van een fenomenale audioset) heb kunnen beluisteren, is mijn enthousiasme voor deze luidsprekers alleen maar gegroeid.

Aurender-N10-netwerkspeler-zilver-lexicom-multimedia-1200De Aurender X100L muziekserver kende ik al. Een uitstekende muziekmachine met een verfijnde weergavekwaliteit en een groot bedieningsgemak. Maar nu heb ik ook zijn grote broer, de N10, leren kennen en daar ben ik nòg veel meer van onder de indruk. De N10 laat zelfs deze verstokte, vinyldraaiende analoog-liefhebber zonder bedenkingen genieten van digitale muziekbestanden, omdat er alleen muziek te horen is en geen digitale “rommel”. Een weergaloze combinatie met de Devialet 400 en een garantie voor hogeschool-muziekweergave.

De Devialet 400 is een combinatie van versterker, DAC, SAM en nog vele andere mogelijkheden. Een platte aluminium wonderdoos, die in staat moet worden geacht om zich aan elke kamer aan te passen en overal muziekgenot op hoog niveau te brengen. Regel SAM fijngevoelig af en u wordt getrakteerd op een ongekend mooie muziekweergave. De goed ingespeelde Devialet 400 van deze klant heeft mij op overtuigende wijze aangetoond, dat het bij Devialet niet alleen maar om technologisch vernuft, snufjes, en gimmicks gaat, maar dat Devialet wel degelijk bijzonder volwassen en verfijnd klinkende muziekmachines bouwt.

Nu de bekabeling nog op niveau brengen en dan staat er bij de klant een set om jaloers op te worden!