Twee keer B&W, twee keer dezelfde prijs, maar toch zijn de verschillen groter dan gedacht!
De onlangs geheel vernieuwde B&W CM-serie, die nu CM S2 heet, is uitgebreid met een nieuw broertje. Dat broertje heet CM6 S2 en ziet er op het eerste gezicht uit als een CM5 S2, waarvan de tweeter voor zichzelf is begonnen en nu in een eigen behuizing bovenop de kast staat. Net als bij de CM10 S2. De afmetingen van de kast zijn gelijk aan die van de CM5 S2, de gebruikte drivers zijn gelijk en ook de specificaties wijken niet spectaculair af van die van de CM5 S2. Alleen de prijs wijkt af, want de CM6 S2 lijkt exact even duur te zijn als de CM8 S2. In feite is dat niet waar, want de CM6 S2 is een monitorluidspreker, dus de prijs van een stel stands (FS-CM S2) komt er nog bij.
Om uit te vinden, wat de verschillen zijn tussen de CM6 S2 en de CM8 S2, heb ik beide luidsprekers verhuisd naar de luisterruimte van Lexicom MultiMedia. Een vergelijking van een monitorluidspreker met een vloerstaande luidspreker is natuurlijk een merkwaardige onderneming. Het karakter van een monitorluidspreker is anders dan dat van een vloerstaande luidspreker. Maar omdat ze een vergelijkbaar prijsniveau hebben, is het toch leuk om te ontdekken wat deze twee B&W’s bieden voor dat geld.
Beschrijving
B&W heeft de populaire CM-serie grondig herzien, verbeterd en aangevuld (met de CM6 S2). De hele serie is voorzien van de nieuwe en uiterst fraai opgebouwde Decoupled Double Dome (DDD) tweeters, waarvan het membraan is opgebouwd uit een dunne aluminium dome (=koepel), die aan de rand is versterkt met een iets dikkere aluminium ring, waarmee een bijna perfecte combinatie van een laag gewicht en een grote stijfheid is gerealiseerd. De tweeter is door middel van een gel-ring geheel mechanisch ontkoppeld van de luidsprekerbehuizing. Volgens B&W moet dit alles resulteren in “een ongelooflijke helderheid en zuiverheid van klank”. Om de kwetsbare aluminium dome te beschermen, is de tweeter voorzien van een vaste aluminium grille.
Bij het topmodel (CM10 S2) en bij de CM6 S2 is de tweeter in een eigen behuizing bovenop de kast geplaatst. Deze constructie is afgeleid van de 800 Diamond-serie, waar B&W ervaring heeft opgedaan met de voordelen van deze plaatsing. B&W noemt dit heel toepasselijk “tweeter-on-top” (hoe komen ze er op…); deze constructie moet volgens B&W leiden tot “een aanzienlijk verbeterde spreiding en plaatsing, wat leidt tot een levensechte en ruimtelijke muziekweergave”.
De drieweg CM8 S2 is naast de DDD tweeter uitgerust met de inmiddels overbekende gele FST (Fixed Suspension Transducer) midrange-driver met een conus van geweven Kevlar en met twee woofers, waarvan de conussen bestaan uit papier, dat met Kevlar verstevigd is. De CM6S2 heeft een midden/laagweergever die dezelfde conus heeft als de FST midrange. Omdat de CM6 S2 een tweeweg-luidspreker is en deze driver dus het midden en het laag moet weergeven, is deze driver wèl voorzien van een rubber rolrand. Alle woofers en midrange-drivers zijn uitgerust met nieuw ontworpen van anti-resonantie stofkappen “voor een vloeiende laagweergave en minimale kleuring”.
Beide luidsprekers hebben de B&W “Flowport” basreflexpoort, die is voorzien van een golfbal-achtig putjespatroon om bijgeluiden van de basreflexpoort (het gewraakte “zuchten”) te voorkomen.
Natuurlijk zijn ook de scheidingsfilters nieuw ontworpen. B&W is van mening dat de scheidingsfilters altijd zo klein mogelijk moeten worden gehouden, omdat goed ontworpen drivers geen gecompliceerd scheidingsfilter nodig zouden hebben. Volgens mij is het allemaal niet zo zwart/wit en zijn er meerdere wegen naar het audio-nirvana. In ieder geval is het wèl te prijzen dat B&W de scheidingsfilters heeft voorzien van hoogwaardige Mundorf-componenten.
Tenslotte een woordje over het uiterlijk: de CM S2-serie is ten opzichte van de “oude” CM-serie fraaier om te zien, omdat er geen schroeven en andere bevestigingen meer zichtbaar zijn. Omdat de frontjes door middel van verborgen magneten op hun plaats worden gehouden, zijn de luidsprekers ook zonder frontjes het aanzien meer dan waard. De gladde aluminium ringen rond de drivers schijnen zelfs een akoestisch voordeel te hebben in de vorm van minder resonanties. Dat lijkt mij wat ver gezocht, maar wellicht is het in een laboratorium gemeten. Wie weet…
Gebruikte apparatuur
De B&W CM8 S2 en CM6 S2 worden van muziek voorzien door een audioset die bestaat uit een Naim Supernait 2 geïntegreerde stereoversterker, een Naim ND5 XS netwerkspeler, een Vertere Pulse B interlink, een AudioQuest Vodka Ethernet ethernetkabel, Chord Epic Twin luidsprekerkabels en een MusicLine PowerIgel die voor de stroomvoorziening zorgt. De muziek komt (via het netwerk van de winkel) uit een Naim UnitiServe.
Luisteren
Als eerste nummer kies ik van de CD Best Audiophile Voices II het nummer Stay van Alison Krauss. Zoals altijd wordt zij begeleid door “haar” band Union Station. De CM8 S2 trakteert mij op een zeer gedetailleerde weergave en een rijke klank. De “oude” CM8 was een uitstekende luidspreker, maar de CM8 S2 laat duidelijk horen dat B&W er een schepje bovenop heeft gedaan. Het stereobeeld is kamerbreed en de plaatsing van de diverse instrumenten is uitstekend. De unieke stem van Alison Krauss kan schitterend klinken, maar bij de “mindere goden” onder de luidsprekermerken kan er ook veel fout gaan in de weergave. De B&W permitteert zich geen enkel foutje en zet haar stem prachtig in de ruimte. Soepel, vloeiend en variërend van zwoel en sexy in de lagere octaven tot kristalhelder en transparant in de hogere octaven. Een prima prestatie! Maar ook de gitaar wordt uitstekend gepresenteerd, inclusief klankkast en tokkelgeluiden. En natuurlijk wordt ook de heerlijk zangerige dobro van Jerry Douglas op een natuurlijke en realistische manier weergegeven. De twee woofers, die zeer goed onder controle worden gehouden door de Supernait 2, leggen met een strakke en droge basweergave een stevig fundament onder de weergave.
Wanneer ik overschakel naar de CM6 S2 verwacht ik juist in die bas een enorm verlies. Monitorluidsprekers zijn over het algemeen geen baswonders, maar de CM6 S2 komt met een verrassende basweergave uit de hoek. Goed, de bas is lichter dan die van zijn vloerstaande broer, maar de melodieuze, strakke en doortekende basweergave van de CM6 S2 geeft mij geen moment het gevoel dat ik iets mis. Daarnaast heeft de CM6 S2 de typische monitorkwaliteiten die ik van dit type luidspreker verwacht. De weergave van de CM6 S2 is iets slanker dan het kamervullend rijke klankbeeld van de CM8 S2, maar daar staan weer andere zaken tegenover, zoals een werkelijk gestoken scherp stereobeeld, een uitstekende transparantie en een perfect gedetailleerde plaatsing. Het middengebied is zeer goed en in vergelijking met de CM8 S2 levert de muziek niets in qua geloofwaardigheid. De klank van de instrumenten is net zo realistisch en gedefinieerd als bij de grote broer, maar het decay is iets korter. De stem van Alison Krauss krijgt iets engelachtigs, waardoor ik het nummer nogmaals wil horen. Geloof me, voor wie van mooie stemmen houdt is Alison Krauss echt een aanrader van de bovenste plank!
Iets stevigers nu. Dire Straits met het nummer So Far Away van de CD Brothers In Arms. Heel bekend, maar daarom niet minder mooi. Ik begin met de CM6 S2 en constateer onmiddellijk, dat de kenmerkende stem van Mark Knopfler “echt” en overtuigend uit de luidsprekers komt. Mooi! Ook de drums zijn goed, al hebben ze natuurlijk niet het gewicht dat een vloerstaander hen meegeeft. De weergave is uitstekend gedefinieerd, het stereobeeld is weer gestoken scherp en het klankbeeld is zeer transparant. De diverse gitaren zijn zeer goed te onderscheiden en het geluidsbeeld loopt niet dicht. Ook de backing vocals zijn mooi, compleet en fraai van klank. Eigenlijk ontbreekt er niets aan de weergave, behalve een deel van de de diepste bassen. Overigens is het te prijzen, dat B&W niet probeert om dit gemis te overcompenseren door de midbas op te blazen, want dat heeft altijd een vertekende weergave tot gevolg.
Vervolgens speel ik het nummer via de CM8 S2 en hoor een duidelijk andere klankbalans. Uiteraard zijn de bassen dieper, waardoor ook de stem van Mark Knopfler voller klinkt. De drums krijgen meer gewicht en nemen een grotere plaats in. Het stereobeeld is breder en vult de luisterruimte, maar is minder scherp afgebakend. De basgitaar is duidelijker aanwezig en het basfundament in de weergave is steviger. Mede door de grotere kast zijn ook zaken als decay en sustain beter. Maar de transparantie van de CM6 S2 bereikt de CM8 S2 net niet. Daar staat een iets vollere klank tegenover. En het is opvallend, dat de CM8 S2 het ietwat “donkere” van de “oude” CM8 definitief heeft afgeschud. Die nieuwe tweeter klinkt verfijnd en helder, zonder ooit scherp te worden. Mooi!
Een lekker jazzy stuk is The Wrong Blues van het album Standards Live van Keith Jarrett. De CM8 S2 zet de vleugel groot en gedetailleerd neer. Mooi realistisch en rijk van klank. Elke toetsaanslag is op de juiste manier hoorbaar, zowel qua toetsaanslag als qua plaats in de muziek. De bekkens van het drumstel worden mooi en genuanceerd weergegeven, de contrabas zorgt voor een goed fundament. Het brommen/meezingen van Jarrett is in de juiste proporties hoorbaar en de muziek klinkt lekker swingend.
Wanneer ik dit nummer afspeel via de CM6 S2, is het klankbeeld iets slanker, maar ook transparanter. De vleugel en de contrabas zijn iets lichter van klank. De bekkens zijn nòg meer gedetailleerd en zijn echt als individuele tikken op metalen bekkens te identificeren. Door het scherp gedefinieerde stereobeeld is de plaatsing meer exact en staan alle instrumenten als vastgenageld op hun plaats. De spreiding van de “tweeter-on-top” is een klasse apart.
Tenslotte draai ik een nummer van Michael Bublé: Feeling Good van het album It’s Time. Ik wil weten hoe een Big Band uit een CM6 S2 komt. In één woord: prachtig! Het “ukkie” loopt niet dicht, maakt er geen brij van. Een perfect gedefinieerde klank met veel details en een grote mate van transparantie. De koperblazers klinken weergaloos lekker en de stem van Michael Bublé wordt zeer genuanceerd weergegeven en haarscherp vóór de band geplaatst. Dit is een volwassen weergave en een puike prestatie, die duidelijk laat horen dat de CM6 S2 méér is dan een CM5 S2 waarvan de tweeter toevallig in een eigen behuizing bovenop is gezet.
De CM8 S2 maakt er een eigen feestje van. De Big Band is nu echt “Big”, met een diepere bas en mede daardoor een iets meer swingende weergave. Het totaalplaatje wordt groter, de spatiëring breder en de impact groter. Vooral de lagere melodielijnen zijn beter hoorbaar. Gek genoeg blijft de weergave van Bublé’s stem grotendeels onveranderd. Iets voller misschien, maar geen overduidelijke verschillen. En dat geldt ook voor de detailweergave, die nauwelijks verschilt van die van de CM6 S2. Maar het gewicht van twee woofers voegt toch wel iets extra’s toe.
Nabeschouwing en conclusie
De familiegelijkenis tussen de twee B&W’s is groot. Verschillen zijn er wel degelijk, maar die hebben hoofdzakelijk te maken met de bekende verschillen tussen een vloerstaande luidspreker en een monitorluidspreker.
Waar u voor kiest, heeft naast uw persoonlijke smaak ook te maken met de afmetingen van de kamer. Er zijn bepaalde vuistregels te geven. Zo zou ik in een kleine kamer goede monitorluidsprekers prefereren, omdat een vloerstaander daar in een aantal gevallen teveel laag kan geven. Dat kan leiden tot een boembas en verstoringen van het stereobeeld door staande golven. In een flinke woonkamer geef ik meestal de voorkeur aan vloerstaande luidsprekers, omdat die een grotere kamer makkelijker kunnen vullen met muziek.
Qua plaats maakt het niet uit, want een monitor-op-een-stand neemt net zo veel ruimte in als een vloerstaander. En beide typen luidsprekers prefereren een vrije opstelling (met minimaal 30 cm, maar liever 50 cm vrije ruimte rondom).
En zet een mooie monitor als de CM6 S2 bij voorkeur niet op een boekenplank, want daar wordt-ie niet vrolijk van.
Beide luidsprekers worden geleverd met schuimstof pluggen, waarmee de basreflexpoort (Flowport) geheel of gedeeltelijk kan worden afgedicht. Dat kan een uitkomst zijn, wanneer de luidsprekers erg weinig vrije ruimte rondom hebben en dus (te) dicht bij een muur staan. Door het dempen van de basproductie kan in een aantal gevallen een nare boembas worden voorkomen. Maar het blijft een lapmiddel, dat ook nadelen heeft. Niet alleen de basproductie, maar ook de levendigheid wordt verminderd. Ik ben daarom geen liefhebber van deze schuim-proppen. Een betere plaatsing van de luidsprekers is de enig juiste oplossing. De echte muziekliefhebber heeft dat er toch wel voor over?
In de inleiding noemde ik de CM6 S2 voor de grap een CM5 S2, maar dan met een tweeter bovenop in plaats van in de kast. Maar die vergelijking gaat aan alle kanten mank, want juist door die bijna vrijstaande tweeter (en een ander scheidingsfilter) is de CM6 S2 een monitorluidspreker met een duidelijk eigen karakter geworden. De tweeter-on-top doet wat B&W belooft: zorgen voor een betere spreiding in het hoog en daardoor mede bijdragen aan het gestoken scherpe stereobeeld. De CM6 S2 heeft zich in deze luistertest bewezen als een uitstekende monitorluidspreker, die zijn plaats in de B&W CM S2-serie heeft verdiend. Het beluisteren van de CM6 S2 was voor mij absoluut geen straf. Integendeel, ik was verrast en blij met deze volwassen klinkende, hoogwaardige monitorluidspreker. Hij mag dan op het eerste gezicht niet goedkoop lijken, maar voor mij is hij elke euro waard. Mensen die een monitorluidspreker nog steeds uitschelden voor “boekenplankluidspreker” en die zo’n “ukkie” nog steeds zien als compromis-oplossing voor wie geen vloerstaanders in de kamer kan (of mag?) neerzetten, zouden eigenlijk verplicht een middag naar de CM6 S2 moeten luisteren. Wedden dat ze dan “bekeerd” zijn?
De CM8 S2 is de vernieuwde versie van één van de populairste luidsprekers die B&W ooit heeft gebouwd. De nieuwe tweeter, het nieuwe scheidingsfilter en alle andere upgrade-maatregelen maken van deze opvolger een luidspreker, die in deze prijsklasse een uiterst sterke aanbieding is. Het zou mij zeer verbazen als de CM8 S2 niet nèt zo’n succes wordt als zijn illustere voorganger. Hij heeft volgens mij alles in huis om de veeleisende muziekliefhebber voor zich te winnen: een volle, droge en strakke bas, een zeer muzikaal en realistisch midden en een sprankelend hoog. Want die nieuwe tweeter is toch wel een spreekwoordelijke “kers op de taart”. En omdat ik (net zoals andere kritische muziekliefhebbers) graag zònder frontjes luister, is het verbeterde uiterlijk zonder zichtbare bevestigingen ook voor deze verwende recensent erg prettig om naar te kijken. In deze vergelijkingstest heeft de CM8 S2 zijn troeven goed uitgespeeld: een stevig basfundament, een kamerbreed stereobeeld, een gedetailleerde en muzikale weergave. En mede dankzij de nieuwe tweeter is de klank helderder en meer doortekend dan ooit. Waar de voorganger nog iets aan de donkere kant kon klinken, is dat bij de S2-versie verdwenen.
Voor degene, die de voordelen van de vrijstaande tweeter wil combineren met de diepere basweergave van een vloerstaander, heeft B&W de CM10 S2 in het programma. Groter, duurder, maar errug mooi…