Bowers & Wilkins Formation Duo wireless speakers
Anno 2019 zijn de wensen voor een deel van de klantenkring van Lexicom MultiMedia, en uiteraard vanuit de totale markt voor audio en video, samen te vatten in termen als: “Gemak, design, streamen, draadloos en mutiroom”. Precies de kernpunten waar de nieuwste ontwikkeling van Bowers & Wilkins op alle punten scoort met hun reeks van Formation producten. Vanaf een handige koppeling voor een bestaand audiosysteem aan Formation tot aan de Duo luidsprekers laat Bowers & Wilkins zien dat hun integratie met de huidige eigenaren uit Silicon Valley vruchten afwerpt als het gaat om software, apps en streamen, terwijl de historie van Bowers & Wilkins borg staat voor geluidskwaliteit vanuit de luidsprekers. Formation van Bowers & Wilkins maakt de stap naar hoogwaardige weergave, op een hoger plan dan menige andere speler in dit segment, denk aan Sonos of Bluesound, gaat wellicht verder in streamen dan Dynaudio en KEF op dit moment en integreert beter in moderne interieurs dan de Bose melkpakken. Maak kennis met de Duo luidsprekers en lees of het uw keuze zou kunnen worden.
Formation Duo
Draadloos muziekspelen in hifi kwaliteit door het hele huis, dat is Formation Audio van Bowers & Wilkins. Het nieuwe streaming platform van de Engelse luidspreker fabrikant met exclusieve Formation technologie levert een gelijke audiokwaliteit in vergelijk met bekabelde streaming systemen. Datastromen gehouden binnen een eigen Mesh netwerk dat onafhankelijk is van uw LAN en werkt op een studioresolutie van 96kHz/24bit. Formation is ontworpen voor een hoogwaardige muziekweergave, laat zich snel en soepel installeren met de eigen Bowers & Wilkins Formation App en is binnen een paar minuten vanuit de doos speelklaar. Het design van de Formation producten is een statement in uw interieur. Daarnaast is Formation schaalbaar en uit te breiden tot elke ruimte in uw huis. Formation Audio werkt met Bluetooth, AirPlay2, Spotify en is een Roon endpoint. Binnenkort werkt Formation van Bowers & Wilkins zelfs rechtstreeks met Tidal en Qobuz.
De Formation Duo luidspreker biedt draadloos dezelfde Hifi-kwaliteit als een bekabeld systeem. Duo luidsprekers maken gebruik van één inch Carbon Dome tweeter-on-top technologie, vergelijkbaar met de 600 en 700 series luidsprekers, voor een kristalhelder geluid in de hoge tonen. De tweeter is verend op de behuizing gemonteerd. De Duo’s gebruiken hetzelfde innovatieve Continuum conusmateriaal als in de toonaangevende 800 Series Diamond-luidsprekers. Continuum conusmateriaal levert een ongekende transparantie en precisie in het middengebied van de weergave zegt de fabrikant. De 6,5 inch woofer gaat met dank aan de Digital Signal Processing en de krachtige Hypex versterkers door tot 25Hz. Per luidsprekers is 2 x 125Watt beschikbaar. Meer dan 50 jaar ervaring op het gebied van akoestische technologie komt samen in de Formation Duo.
De Duo met zijn twee aansluitingen (Ethernet als het echt niet draadloos kan en een netsnoer) meet slechts 39,7 x 20 x 30,7cm (HxBxD). Het uiterlijk van de Duo is modern en past qua design in vele leefomgevingen, het in metaalgaas uitgevoerde frontje voor de woofer wordt vastgehouden met magneten. Mocht dat ooit per ongeluk ingedeukt raken dan is de truc om het gaas te verwijderen eenvoudig. Met twee handen draaien en dan komt het los. De optionele voet draagt bij aan de geluidskwaliteit en is in exact dezelfde kleuren uitgevoerd als de Duo voor een sublieme optische impressie. De Formation Duo is in zwart of wit/zilver bij Lexicom MultiMedia verkrijgbaar voor een prijs van € 3.999,- per paar. De Duo stand kost € 799,- per paar.
Nauwelijks eenvoudiger
Het opstellen van een systeem met de Bowers & Wilkins Formation Duo luidsprekers kan nauwelijks eenvoudiger gemaakt worden. De App van Formation zorgt dat koppelingen snel worden gemaakt en draadloos werken is geen enkel probleem. Zelfs niet in de winkel met zijn ingewikkelde netwerk, de vele aangesloten apparaten en de interferentie van andere draadloze netwerken in de directe omgeving.
Omdat de Formation suite een Roon endpoint is gebruiken wij graag de Lexicom MultiMedia NUC als besturing, waarbij een Melco N100 muziekserver dienst doet als opslag voor mijn muziek. Het enige wat ik verder nodig heb is een iPad (of Android) om direct aan de slag te kunnen gaan. De ingebouwde streamers en versterkers maken verdere losse apparaten overbodig, geen kabels over de vloer of achter audiomeubels, Formation is een droom voor wie simpel wil werken en toch gaat genieten van zijn of haar favoriete muziek. Dat is mede te danken aan het fraaie uiterlijk, de luidsprekers staan op de eigen Formation stands, waarin de enige (net)snoeren weggewerkt worden. Het is wel zaak de luidsprekers genoeg in te draaien en ze op de sweet spot te richten. Het stereobeeld wordt dan wel iets kleiner, maar anders vormt de linker en de rechter luidsprekers soms een eigen entiteit.
Lager en lager
Het is weer eens Agnes Obel die ik misbruik om de oren vast te laten wennen aan de ruimte en de Formation Duo. Per direct vallen een paar zaken op zoals de diepe en tegelijk strakke laagweergave. Net als de vooralsnog rustig afgestemde hoge tonen weergave. Het middengebied blijft wat achter ten opzichte van conventionele Bowers & Wilkins speakers en dat ervaar ik als prettig. Ik speel verschillende CD’s van Obel en ga mij realiseren hoe de prijsverhouding ligt, het is te gemakkelijk om regelrecht te vergelijken met andere luidsprekers van € 4.000,- per paar exclusief stands, want in de prijs moet ik meerekenen de streamingmogelijkheden, de versterkers en de DSP. Reken ik voor een streamer € 500 en voor een versterker € 1.500,- dan luister ik eigenlijk naar luidsprekers van € 1000,- per stuk. Heb ik nog geen stuiver uitgegeven voor interlinks, luidsprekerkabels en netsnoeren.
Vanaf nu serieus aan de slag met Anette Askvik en haar “Liberty” dat een tastbare stem oplevert en opnieuw de capaciteiten in de lage tonen laat horen. Waar elke monitor in dit formaat samen met menige vloerstaander afhaakt in het weergeven van de basdrum, laat de Formation Duo die zomaar naar voren komen. Dat is echt knap en is alleen realiseerbaar in een actief systeem met DSP. Mooi gedaan want het laag blaast niet op, is juist heel uitgewogen. De stem van Askvik heeft niet de maximale emotie van een conventioneel systeem zoals een Dynaudio Evoke 30 of een Spendor D7, is wel goed te verstaan en zuiver van toon. Naarmate de track vordert komen er steeds meer lage tonen tevoorschijn en neemt ook een saxofoon een belangrijke plaats in. Bij de kennismaking met de Duo een paar weken eerder hoorde ik een zekere mate van korreligheid in de muziek, als het volume aanzwelt komt dat terug met Askvik. Alsof ik kijk naar een foto gemaakt met een hoge ASA waarde. Korreligheid waar tot nu toe bijna elke digitale versterker in mijn oren aan lijdt. Lijkt de Formation Duo in dat opzicht meer te mikken op gemak, design en een populaire weergave? Inderdaad is het niet de ultieme audiofiele luidspreker, wel een vette upgrade ten opzichte spelers in dit technieksegment (vooral Sonos) en qua weergave op gelijke voet komend met bijvoorbeeld de hoogwaardige Dynaudio oplossingen.
Ook niet heel gemakkelijk om weer te geven is “The hours” van Patricia Barber’s album “Mythologies”. Het begin is mooi met de stem van Barber, dan valt de piano in en die zet een heldere toon neer. Bas en drums gaan aanvullen en daar hoor ik weer waar de kracht van de Formation Duo onder meer zit. Het stereobeeld staat inmiddels los in de ruimte, gaat tot buiten de fysieke opstelling van de speakers, met dank aan de opname. Barber staat op één lijn met het achtergrondkoor, dat is wat vreemd. Instrumenten raken los van elkaar zonder de eenheid te verliezen in het totaalbeeld. Solo’s komen naar voren, de band met drums en bas plaatsen meer naar achteren. De Formation Duo geeft geen geluid in het gezicht van de luisteraar, blijft netjes op afstand, positioneert het stereobeeld net voor de speakers. Op de stemmen beluister ik wederom de lichte mate van korreligheid, op de stem van Barber komt dat niet voor, net zo min als op de instrumenten. Ik bedenk mij daarbij dat Roon, een NUC en Tidal of Qobuz samen voldoende infrastructuur vormen voor ontsluiting van miljoenen tracks en tel voor mijzelf daarbij op de prijs van de Formation Duo. Dat geeft een zo ijzersterke aanbieding dat er best iets op aan te merken mag zijn. Voor andere fabrikanten geldt de uitdaging zoveel kennis en kunde in een systeem te proppen voor een zo scherpe prijs.
Grote mannen
Tijd voor een man, Paul Simon met “Graceland” komt voorbij. Stevig ritme wordt aangehouden op de achtergrond terwijl Paul duidelijk verstaanbaar zijn tekst zingt. Losjes, vrij van de luidsprekers zelf, netjes in tonale balans, zonder uitschieters in de hoge tonen en vrij van hardheid. Het middengebied blijft zuiver en gaat open, de lage tonen gaan diep, dat laatste constateer ik met elke track. Er bestaat een Formation Bas subwoofer, ik geloof dat die alleen nodig zal zijn in een home cinema opstelling waar je wilt beleven dat een auto over de kop gaat, granaten ontploffen en het moederschip Enterprise fysiek langskomt. “Graceland” zet het beste beentje voor met ritme en kracht, tegen het einde van de track zwelt de band aan en nog blijft Paul steeds uitermate verstaanbaar.
Yello verwacht ik veel van op de Formation Duo en inderdaad zit het geweld er vanaf de eerste noten al in. Yello houdt van elektronische bas en duwt de opname ermee vol. Dat kan op een basreflex systeem al snel te veel worden, de Formation Duo laat er geen twijfel over bestaan hoe Yello “You better hide” heeft gemixt, weet er meer van te maken dan menig andere luidspreker. Ook met stem en instrumenten is er alle ruimte om te excelleren. De weergave is commercieel volop in de roos geschoten, als ik dieper graaf in details en een presentatie zoals ik gewend ben van een klassieke Engelse luidspreker, dan laat de Formation Duo in vergelijk een steekje vallen.
Als Yellow goed gaat, dan kan Infected Mushroon niet achterblijven denk ik bij mijzelf. Hier reik ik wederom tot aan de beperkingen van de Formation Duo, de absolute losheid, het lange uitsterven van tonen en de microdetails leggen de grenslijn vast. Tot hier kan de Duo luidspreker gaan, daarna moet hij het stokje overgeven aan zijn passieve familieleden en gaat de totaalprijs van een systeem dramatisch omhoog om de gewenste verbetering te bereiken.
Veeleisend klassiek
De Formation Duo het klassiek getinte vuur aan de schenen leggen gaat met Pamela Thorby’s fluit op de CD “Garden of early delights”. De blokfluit kan vreselijk uitschieten en de harp in de opname helemaal wegdrukken. Met de Formation Duo kom ik een heel eind in de juiste richting, het volume moet niet heel ver omhoog gaan want dan blaast de blokfluit alsnog te agressief in de oren. Het klassieke werk valt zeker niet tegen omdat de twee instrumenten vrij in de ruimte worden geplaatst, echt mooi los van elkaar en aanwijsbaar in het stereobeeld. Waar ik bang voor was blijkt ten onrechte, want de blokfluit is speels, dynamisch en zuiver zonder druk te zetten op de oren.
Camille Berthollet speelt haar “Danse Hongroise No.1” met verve, zonder haast dit keer wat een compliment aan een systeem in deze prijsklasse genoemd mag worden. Ik ben inmiddels genoeg systemen tegen gekomen waar de muziek zo’n vaart zet dat je echt de indruk hebt dat de musici naar huis willen en het spelen zat zijn. Strijkers om Berthollet heen hebben een zeker hardheid in het geluid. Was dat voor popmuziek juist zo aardig, nu mag het van mij subtieler en vloeiender gebracht worden. Van scherpte is geen sprake, het stereobeeld is groot en los, plaatsing en afstand tussen de instrumenten zijn haast voorbeeldig. Zo hink ik ineens op twee gedachten: Is de Duo niet optimaal voor klassiek omdat de muziek te weinig vloeit? Of juist wel voor klassiek geschikt vanwege de scheidingen waardoor je instrumenten kunt blijven volgen? Lastig!
Het kan niet uitblijven, voor klassiek wil ik toch Jansen en de “Vier jaargetijden” van stal halen. Het “Allegro” van de zomer is zacht en lief. Niets op aan te merken. Het “Adagio” levert op de Formation Duo een meer dan acceptabele viool zonder enig randje. De paar uithalen van het orkest doen verlangen naar het laatste deel waarin het orkest echt los gaat, in het “Presto”. De Formation Duo laat even de tanden zien en zet op een fors volume een kamerorkest neer dat klinkt als een klok. Niet zo subtiel als op de beste systemen, wel met kracht, intensiteit en vol vuur. Mag ik opmerken dat de weergave in technische zin beter is dan in emotionele zin? De ervaring met digitale versterkers vindt opnieuw zijn weerslag, slechts weinig ontwerpen met digitale techniek kunnen de emotie en beleving bieden van een ouderwetse klasse A of AB eindtrap in mijn oren. Zuiverheid, snelheid, detail, allemaal geen probleem, je meenemen in de muziek en het hart aanspreken blijft de zwakste schakel. Iets waar mijn oren gevoelig voor zijn, andere luisteraars hoor ik daar vaak veel minder over klagen. Een reden te meer om mijn woorden niet voor zoete koek te slikken en zelf te gaan luisteren naar de Formation ontwikkelingen.
Voor wie is Formation?
Elke Bowers & Wilkins Formation is er om muziek weer te geven. Zeker de Duo luidspreker met zijn Continuum woofer, de Carbon dome techniek en ingebouwde versterkers met streaming. De fabrikant mikt duidelijk op een marktsegment waarin gemak en design vereist zijn, maar waar menig fabrikant tekort schiet in zijn wens onopvallend te zijn. Bowers & Wilkins draait de zaken om, laat de Formation Duo juist opvallen, alleen niet langer als de saaie schoenendoos of in langwerpige vorm. Met een schuin oog gericht op de 800 Series is de Duo een frisse verschijning al veroorzaakt hij door het uitgesproken uiterlijk nogal wat discussie. Waarbij aangemerkt dat de Duo op een plaatje heel anders overkomt dan in het echt.
De weergave van de Formation Duo kunt u één op één vergelijken met een conventioneel systeem, streamer-versterker-luidsprekers, waar u wint is de afwezigheid van kabels, de eenvoud van opstellen en de plaats die een conventioneel systeem inneemt. Wandcontactdoos in de buurt? Dan kan de Formation Duo daar staan. Maar let wel op, de Duo is een serieuze weergever en moet voor de beste weergave echt opgesteld worden. Pas dan laat hij zijn krachten los en voorziet de luisteraar op uitstekende wijze van een muzikaal menu. De Bowers & Wilkins Formation Duo is en bezoekje waard aan Lexicom MultiMedia. Juist als u denkt dat luidsprekers onopvallend moeten zijn en niet thuis horen in een modern interieur kan de Formation Duo u wel eens op heel andere gedachten brengen. Zodat uw favoriete muziek niet langer de geluidskwaliteit heeft van een Japanse transistorradio uit de jaren ’70, juist gaat leven om te laten beleven. Natuurlijk is iedereen welkom in Leidschendam voor de Formation Duo, ook als u luidsprekers in de woonomgeving al wel waardeerde.