Back to the Future met Hifi Rose RA180 versterker

Als u het afgelopen jaar onze website, alsmede andere media-uitspattingen nauwlettend in de gaten heeft gehouden, zal het u niet ontgaan zijn dat de Hifi Rose RS 150 streamer diverse keren in recensies en zelf op TV genoemd, beschreven en geroemd werd. Met z’n grote touch display, sonische kwaliteiten en appeal kunnen we dit met recht een baan brekend product noemen in hifi-land.

Toen we kortgeleden een introductie kregen van de eerste geïntegreerde versterkerc van het Koreaanse bedrijf, waren we minstens zo geïntrigeerd als bij de pitch van de RS150 streamer. Dit keer geen apparaat met futuristisch Touch display, maar een apparaat met een frontpaneel met zeer analoog aandoend uiterlijk stond daar opeens in ons hifirack.

Als je ons verteld had dat dit apparaat van het zeer exclusieve Zwitserse Nagra afkomstig zou zijn, hadden wij dat direct geloofd. Sommige onderdelen op het front hebben dan weer meer weg van de teletijdmachine van professor Barabas. Deze nieuwe telg in de Rose dynastie gaat bij de naam RA180 en achter de analoge façade schuilt een hypermodern klasse D ontwerp. Laten we het apparaat snel eens van dichtbij gaan bekijken!

Flux capacitor en VU-meters

Voor ons op de testbank staat een compleet uit aluminium vervaardigde versterker die een kilo of zestien op de weegschaal aantikt. Op de venstertjes voor de vu meters en rond de volumeregelaar na is elke knop, tuimelschakelaar, kastelement van metaal. Dat verklaart die zestien kilo. Laten we beginnen met de meest in het oog springende sectie op het frontpaneel van de RA180, de volumeregelaar. Of beter gezegd, de volume regel constructie, door ons gekscherend de flux capacitor genoemd. Het exemplaar in de Delorean van Doc Brown is er niets bij! Terug bij de les. De volumesectie bestaat uit een hexagon waar rechts van het midden een robuuste volumeknop zit. Deze volumeknop beweegt een groter tandwiel dat op zijn beurt twee kleinere tandwielen beweegt. Op die twee kleinere tandwielen zien we een “R” en een “L” staan. Het wordt ons duidelijk dat het linker en het rechter kanaal een losse potmeter moeten hebben. Anders dan een de conventionele stereo potmeter waarbij de linker en de rechter regelaar dezelfde as delen. Een dergelijke constructie zou overspraak tussen de kanalen kunnen genereren. Hier is de boel flink gescheiden dus. Wat een ludieke manier om dit dan te combineren met design! Boven in de hexagon ligt horizontaal een tandbeugel die ons een indicatie van de volumestand verschaft.

Van links naar rechts op de voorkant vinden we verder een ingangskeuzeschakelaar, de welbekende toonregeling met balans sectie, een regeleenheid voor een actief cross-over en een regelbare platenspeler ingang. Al deze secties kunnen indien niet gewenst uitgeschakeld worden met een degelijk aanvoelend tuimelschakelaartje. Via een tweetal VU-meters en de volume sectie belanden we aan de rechterkant van het apparaat. Van boven naar beneden gezien vinden we de standby knop, een pure direct hevel, de luidspreker keuzeschakelaar en een drietal tuimelschakelaars voor respectievelijk dimmer, subsonisch filter en attenuator. In totaal tellen we 16 regelknoppen naast de Volumeregelaar en de standby toets.

Waar we er ook 16 van tegenkomen zijn de luidsprekeraansluitingen op de achterzijde. Normaliter hebben versterkers met de welbekende AB terminals 8 klemmen. Bij deze  Hifi Rose RA180 krijg je er zomaar  acht klemmen bij. Maar waar hebben we die dan voor nodig? Allereerst kan je ervoor kiezen om de extra aansluitingen te gebruiken voor hoogfrequent weergevers als Supertweeters. Daarbij kan je op het frontpaneel de kantelfrequentie kiezen.

Een andere mogelijkheid is om een luidspreker die voorzien is van bi-wire terminals het hoog en laag apart aan te laten sturen door de RA 180 met wederom de zeggenschap over de kantelfrequentie. Tot slot zou je ook nog een combinatie van bovengenoemde opties kunnen maken of je eens uitleven op een willekeurig model uit de reeds uitgelopen SR-serie van AudioVector waar een Tri-wire aansluiting aanwezig was. Mogelijkheden zat dus met een ruime “tweakability” op het frontpaneel.

Bij deze recensie zullen we de normale single wire variant toepassen, daar de luidsprekers die we voor ogen hebben slechts een single terminal hebben.

Om het aansluitingen verhaal verder af te maken zien we naast het luidspreker-klemmengeweld drie RCA ingangen op line-niveau, een set XLR ingangen, een RCA platenspeler ingang, een schakelaar voor mm/mc-elementen en een subwoofer uitgang. Opvallend zijn de twee afzonderlijke aardklemmen waar één special voor de platenspeler is en de andere universeel.

Tot slot is er uiteraard nog een lichtnetaansluiting, een infraroodontvanger en de welbekende 12 volt trigger in. Grote afwezige is een eindversterker-uitgang, maar die missen we eerlijk gezegd niet gezien de te maken luidsprekerconfiguraties met deze RA180.

Nu we het voor- en achterpaneel zo nauwkeurig mogelijk aan u hebben proberen te omschrijven moeten we nog noemen dat er een fraai in metaal uitgevoerde infrarood afstandsbediening meegeleverd wordt met de RA180. Daarnaast is er ook nog de RoseAmpConnect app waar je de status van de instellingen in de RA180 op af kunt lezen.

Het kloppend hart

De RA180 is voorzien van vier krachtige Klasse AD mono eindversterkers met een vermogen van maar liefst 200 Watt aan 8 Ohm per kanaal. HiFi Rose maakt hierbij gebruik van een hybride versterkingstechniek die de geluidskwaliteit van Klasse AB combineert met de efficiency van klasse D. In de versterking en in de krachtige switched power supply wordt gebruik gemaakt van supersnelle Gallium Nitride  (GaN) FET’s en over-gedimensioneerde halfgeleiders. Galliumnitride is een alternatief voor silicum waaruit transistors meestal gemaakt zijn. Bij HifiRose beweren ze dat klasse AD een zijdezacht en zeer natuurlijke geluidskwaliteit met een hoge bandbreedte laat horen.

De Koreaanse firma koos er dus voor om zelf modules te ontwikkelen op basis van bovengenoemde GaN-transistors. Het einddoel was om te zorgen voor een zo klein mogelijke deadtime tussen het uit en in schakelen van de outputstage, iets dat eigen is aan klasse D. Volgens de fabrikant bedraagt die ‘deadtime’ maar tien procent van wat gebruikelijk is, waardoor de RA180 even lineair moet zijn als klasse A. Er bestaan weliswaar al andere fabrikanten die GaN-modules op de markt brengen (zoals GaN Systems of Infineon), maar ze lijken vooralsnog niet veel zijn toegepast in hifi-apparatuur.

De kunst van het combineren

We weten nu wat meer over de opbouw van de Hifi Rose RA 180 dus kunnen we op zoek naar een geschikt paar luidsprekers. Wellicht vindt u het een keer aardig om het proces tot die keuze te weten te komen?

Welnu, de eerste indrukken van de Rose deden we op met een paar B&W 803D4. In de grote luisterruimte was dat niet de beste combinatie, maar we twijfelden er toen nog wel aan of het demo exemplaar van de RA180 wel helemaal goed ingespeeld was. Bij ontvangst van een hagelnieuwe RA180 voor op de plank kozen we bij toeval om deze in te spelen met een paar Dynaudio Contour 20i. Dat klonk na een paar dagen al erg goed en de 20i gingen we zeker onthouden voor een eventuele review. Na meer dan een week inspelen waren een paar AudioVector R3 Signature aan de beurt. Dat was een hele fijne combinatie en de recensie leek geboren. Kijken we echter naar de prijs van een set Hifi Rose RA180 met een RS 150, dan overstijgen we de tien mille. Dat vraagt om een klasse hoger dan Contour 20i en R3 Signature. Gezien de hele positieve ervaringen met de Contour 20i kiezen voor diens grotere broer de Dynaudio Confidence 20. Dat bleek in de praktijk een goede keuze en na wat uitproberen met interlinks en luidsprekerkabels kwamen we uit bij de Chord Signature luidsprekerkabels en RCA interlinks.

De stroomvoorziening geven we als vanouds vorm d.m.v. de vertrouwde Powerigel en de netwerktoevoer met, hoe kan het ook anders, een Silent Angel Bonn N8/Forester/Chord C-stream. Na wat schuiven met de luidsprekers zijn we klaar voor de luistersessie.

Duivelse precisie

Met op de achtergrond de Tour de France live op een LG Oled scherm navigeren we ongemerkt naar een nummer van Francis Cabrel genaamd Les Vidanges du Diable. Dit nummer schalt vaker uit onze demoruimte en horen we dus in verschillende combinaties regelmatig tijdens demo’s. Ergens moet je toch een benchmark zoeken bij het beoordelen van een nieuwe versterker?
Het begin van het nummer is meteen goed. Fluweel klinkende klassieke gitaren met de volle zangstem van Cabrel mooi gecentreerd. De fretloze basgitaar die later in het nummer inzet is goed te volgen en zorgt voor een mooie basis. Slagwerk is precies en mooi verdeeld over het stereobeeld. Het geheel klinkt verzorgd en er zit veel rust in de weergave. Je merkt het gemak waarmee de RA180 de Confidence 20’s aanstuurt. Geen enkel microdetail wordt over het hoofd gezien.

Keltische bombast

Van de rustig voortkabbelende muziek van Cabrel zwemmen we over de Atlantische oceaan naar Ierland waar muzikale grootmacht Enya al jaren muzikaal exportproduct nummer één is. Typerend voor haar muziek is de complexe gelaagdheid van stemmen en de bij wijlen bombastische orkestrale begeleiding. Zo ook bij het nummer Book of Days. Dit voor Enya’s doen vrij up-tempo nummer is een mooie test voor de controle van de Rose versterker. Die controle is meer dan toereikend, kunnen we u melden. Het koor dat Enya met zichzelf vormt klinkt groots en doortekend, slagwerk is spot-on. Bij het meer rustige tussenspel heeft de zang een prettige uitklank.

Vrede op aarde

Met het al dan niet synthetische orkestrale en koor bestaande uit één en dezelfde stem van Enya pakken we door naar een “echt” koor begeleid door harp en orgel in de vorm van John Rutters Gaelic Blessing (Deep piece) De oplettende lezer zal wellicht opmerken dat het voorgaande nummer door Enya in Gaelic gezongen was. Tot zover de trivia.
Ook bij dit lieflijke werkje van Rutter valt de rust in de weergave heel erg op. De door ons gebruikte opname is nogal zachtjes opgenomen wat als gevolg heeft dat het weergavevolume van versterker een stuk luider moet. Bij de Rose combinatie blijft de ruisvloer bij hoger volume erg laag. Dat is knap en hoorden wij niet eerder zo. Het koor klinkt zijdezacht en staat als geheel in het midden van het stereobeeld. Links in het stereobeeld horen we een harp die goed te volgen is maar niet meteen als solo-instrument uit de luidsprekers knalt. Het orgel zet verder een mooi fundament neer en de Dynaudio luidsprekers laten horen dat ze heel diep kunnen gaan qua laagweergave als ze adequaat aangestuurd worden door een Rose RA180.

Arbeidsvitaminen

Het Britse Duo Tears for Fears brak midden jaren tachtig definitief door met hun album ‘Song from the Big Chair’. Naast enorme hits vinden we op dit album ook wat langere nummers zoals The Working Hour. Bij deze deepcut is er een constant “duel” tussen een saxofoon en de zang van Roland Orzabal. Het nummer begint met een soort vrije improvisatie van die saxofoon en bouwt langzaam op. We kiezen dit nummer ook om de grenzen een beetje op te zoeken, daar we hier een typische jaren tachtig productie beluisteren. Veel compressie en metalige FM synthesizers met gated drums. Eerlijk gezegd zitten we aardig tegen het randje van de te verdragen helderheid. Maar goed, dat is bij nog meer vergevingsgezinde installaties ook het geval, zij het wat minder heftig. Dit gemeld hebbende valt ook bij dit nummer weer op dat de ruisvloer enorm laag is wat wederom resulteert in een grote dynamiek. Daarnaast zijn alle (complexe) lagen goed te volgen.

Een sentimentele bui

Met de gladgepolijste, lichtelijk over geproduceerde sax van de vorige luisterbeleving nog in het achterhoofd duiken we de Lexicom luisterarchieven in voor wat meer spontaniteit en klankechtheid. Maar wat kies je dan? Na wat skippen door de jazz-playlist belanden we bij saxofonist Sonny Rollins. Hij nam in 1953 met zijn befaamde Modern Jazz Quartet een instrumentale versie op van I’m in a Sentimental Mood. Het verschil kan niet groter zijn met het laatst gedraaide nummer. Je waant jezelf in een nachtclub op de eerste rij met en de rechterhand een wilde havanna en een mooie single malt in de linker (of andersom) In 1953 werd veelal alles opgenomen in één take op twee sporen. Van multitrack was er toen nog geen sprake. Hoe knap is het dat we hier naar een perfecte balans luisteren met een volle, fluweelzacht aangeblazen en flexibele sax mooi in het midden van het stereobeeld. De rest van het combo neemt plaats om Rollins heen. Geen enkel greintje hardheid te beleven in deze weergave. Ook hier weer de rust in de stillere passages met de natuurlijke tape-ruis als enige bewijs van een oude opname. De Vibrafoon mag iets op links het duel nog even aangaan met Sonny. Ook daar weer “gestaltigheid’ alom.

Tot besluit

Het is altijd weer een uitdaging om een nieuw merk dat het net even wat anders doet dan de gevestigde orde een plaats te geven binnen je assortiment. Dat deze Rose versterker zijn analoge uiterlijk misbruikt om klasse D ingewanden te maskeren kunnen we weerleggen. Sterker nog, deze versterker lijkt de verschillende muziekproducties die we ‘m hebben gevoerd in alle eerlijkheid te etaleren. Is een opname wat fel, dan wordt dat niet verbloemd en draaien we smeuïge jazz, dan zwelgen we van genot. Dynamiek door rust lijkt deze versterker te tekenen. Komt u ook snel een keertje luisteren?

Meer informatie en prijs van de RA180 vindt u hier.