AURALiC ALTAIR, ARIES en VEGA: Van één naar twee

Na een geslaagde luistersessie met de AURALiC ARIES mini en de ALTAIR heb ik u al beloofd om de ALTAIR nog een keer aan de tand te voelen en af te zetten tegen de AURALiC oplossing waarbij de ARIES als netwerk bridge wordt ingezet en de VEGA DAC van AURALiC de conversie van digitaal naar analoog voor zijn rekening neemt. Twee verschillende oplossingen in twee verschillende prijsklassen, welke qua bediening heel erg overeenkomen en in muziekweergave sterk verschillen al komen ze van één fabrikant.

ALTAIR

Laat ik beginnen met een korte omschrijving van de ALTAIR. Het is een streamer, DAC en lijnversterker in één, met een digitale volume regeling, afstandsbediening en een universele App die werkt op iOS en Android. De ALTAIR is bedoeld om aan te sluiten op een Ethernetnetwerk thuis via een draad of via Wi-Fi. Op die manier kan hij muziek streamen vanaf een NAS (opslag van muziek), of van een netwerkdienst als Spotify, TIDAL, Qobuz of internetradio. De streamer werkt ook met AirPlay, Songcast en Bluetooth. Bent u in het bezit van de steeds populairder wordende Roon software en server, dan is de ALTAIR daarvoor een endpoint. Je kunt zelfs een harddisk inbouwen en van de ALTAIR op die manier een muziekserver maken. De ALTAIR is tevens een DAC en heeft daarvoor ingangen als USB (stick of harddisk), Coax, Toslink en AES/EBU, zodat u al uw digitale bronnen rechtstreeks kunt aansluiten. Uitgangen zijn er via RCA en XLR of met een 6.35mm hoofdtelefoonplug. De AURALiC kan vrijwel alle voorkomende fileformaten verwerken. Tot de lijst kunnen we rekenen: AAC, AIFF, ALAC, APE, DIFF, DSF, FLAC, MP3, OGG, WAV, WV en WMA. Op sample rates liggend tussen 44.1KS/s tot aan 384KS/s in 32Bit voor PCM bestandsformaten en verder kan hij DSD64, DSD128 en DSD256 aan via de USB poorten. Voor de overige poorten geldt zoals altijd een beperking tot 192KS/s 24bits. De gebruikte DAC chip is er een van ESS Sabre, een bekende fabrikant die de meest moderne technieken toepast. Veel aandacht heeft AURALiC gegeven aan de digitale klok in de ALTAIR en de voeding. Beiden misschien we de meest kritische onderdelen die de geluidskwaliteit uiteindelijk bepalen.

ARIES

De AURALiC ARIES netwerk bridge is eigenlijk het streamer gedeelte van de ALTAIR en kan vrijwel hetzelfde als het gaat om file formaten en streaming diensten. Ook de ARIES werkt zowel draadloos als aan bedraad Ethernet en heeft naast RJ45 een USB ingang. Omdat de ARIES niet zelf converteert van digitaal naar analoog heeft hij alleen digitale uitgangen als Toslink, Coax en AES/EBU, maar ook een USB uitgang voor DAC’s die compatibel zijn voor het afspelen van onder meer DSD bestanden. AirPlay en Songcast werken net als bij de ALTAIR, Bluetooth ontbreekt. Voor wat betreft de voeding en de digitale klok gaat de ARIES net zo ver of nog verder dan de ALTAIR. Alles is gericht op het onderdrukken van ruis en brom uit de voeding, een onvermijdelijk bijproduct waar elke voeding last van heeft, en het voorkomen van timingfouten veroorzaakt door jitter. De ARIES netwerk bridge is vooral bedoeld voor diegenen die al in het bezit zijn van een DAC, mogelijk los, mogelijk ingebouwd in een versterker of ander apparaat en gebruik willen maken van alle streaming mogelijkheden die er zijn met eigen muziek of via internet toegang.

VEGA

Een losse DAC waar ik het net over had kan ook de AURALiC VEGA zijn. De VEGA wijkt behoorlijk af van de DAC chip in de ALTAIR en eigenlijk van heel veel andere DAC’s. Binnenin de VEGA wordt elk fileformaat omgezet naar een sample rate van 1.5Mhz met een 32-bit grootte. Pas daarna wordt de muziek geconverteerd naar een analoog signaal. Bestanden mogen ook DXD(352.8KS/s, 384KS/s in 32bit) als DSD streams zijn op 2.8224MHz en 5.6448MHz. De interne klok van de VEGA werkt met uiterste precisie en heeft een jitterwaarde van 82 femtoseconde (=0.082 picoseconde). Uiteraard is aan de voeding wederom heel veel aandacht besteed. Net als aan de uitgangsschakeling die na de conversie komt en waarmee u een versterker van signaal gaat voorzien. AURALiC keek hiervoor naar studiotechniek en nam daar een erkend hoogwaardige toepassing van over. Er zijn digitale ingangen te vinden op de VEGA: AES/EBU, tweemaal coax, tweemaal optisch en USB. Uitgangen zijn er gebalanceerd via XLR en ongebalanceerd met RCA. De interne volumeregeling werkt in het digitale domein en zo kan de VEGA zowel aan een geïntegreerde versterker worden gebruik of net als de ALTAIR aan voorversterker werken en zelfs aan een eindversterker die geen eigen volume regeling heeft.

Hoe en wat

Over alle drie AURALiC apparaten valt nog veel meer te vertellen, maar dat gaat te ver in deze luistertest en daarvoor verwijs ik u graag naar de productpagina’s die wij hebben van AURALiC producten of de eigen website van AURALiC met zijn uitgebreide informatie. Natuurlijk bent u van harte welkom in de winkel in Leidschendam om met eigen ogen en oren kennis te maken met AURALiC. De set die ik gebruikte om zowel de ALTAIR als de ARIES/VEGA te beluisteren bestond uit de volgende onderdelen. Luidsprekers zijn B&W 804 D3 Diamond (€ 4.500,-/stuk), versterkers van Naim, de NAC N272 regelversterker (€ 4.700,-) en de NAP 250 DR eindversterker (€ 4.950,-), beiden aangesloten met Isotek netsnoeren op een Atlas verdeelblok. Luidspreker kabels zijn Chord Company Signature Reference. De analoge uitgangen van de ALTAIR (€ 1.999,-) en de VEGA (€ 3.299,-) zijn aangesloten op de Naim met Atlas Equator interlinks (€ 99,-). De ARIES (€ 1.749,-) zit met een digitale interlink aangesloten op de VEGA DAC. Netvoeding halen alle AURALiC producten uit een Naim Powerigel verdeelblok. De muziek staat op twee gelijke USB sticks die ik aansluit op de ALTAIR en de ARIES voor het meest eerlijke vergelijk in klankeigenschappen. Nog een enkele opmerking voor ik aan de muziek begin, zowel de ALTAIR als de VEGA werken met dezelfde RC codes van de afstandsbediening als de Naim. Om niet alle drie de volume instellingen tegelijk te veranderen dekte ik de IR ontvangers van AURALiC af. Dat kan ook lastig zijn als u thuis toch een eigen lijnversterker wilt gebruiken die ook die RC code heeft. Ik heb geen optie kunnen ontdekken om in de AURALiC apparatuur het volume vast te zetten. Aan de andere kant, u heeft eigenlijk alleen nog een eindversterker nodig bij de ALTAIR en de VEGA.

A tegen B

Eerst heb ik de twee oplossingen A/B vergeleken en daarbij geconstateerd dat de verschillen in weergave erg groot zijn. Om die reden ben ik tegen het einde van de luistersessie eerst een tijd naar de ALTAIR gaan luisteren en daarna naar de ARIES/VEGA zonder nog A/B te schakelen. Dat is nodig om een oordeel te kunnen vormen van elk apparaat op zichzelf. In A/B vergelijk valt met Ceacilie Norby en haar “No air” direct op dat de VEGA verfijnder speelt dan de ALTAIR en beter gebruik maakt van de ruimte om de luidsprekers. De VEGA speelt grootser, legt meer details bloot en heeft gewicht in de lage tonen. Met “Peel me a grape” van Diana Krall speelt de ALTAIR kleiner en feller in een verkleind stereobeeld ten opzichte van de VEGA. De VEGA staat in de weergave verder van de luisteraar af, komt losser van de luidsprekers en zet een meer robuuste piano neer. Snelheid en durf hebben beide systemen, net als een sterk gevoel voor ritme. Als ik van Lori Liebermann “Last thing om my mind” speel is de VEGA is veel liever voor de dame, toont meer respect door haar neer te zetten in haar eigen spotlight. De ALTAIR houdt het geluid tussen de weergevers en kleurt de weergave meer, overigens wel op een fijne manier. Door de directere indruk die de ALTAIR wekt lijkt alles meer impact te hebben. Te vertalen is: vraagt meer de aandacht. De VEGA legt juist het vriendelijke karakter van Lori bloot, zoals ze echt is en ik haar ken. Ik zou persoonlijk veel langer naar de VEGA kunnen luisteren dan naar de ALTAIR. Ook al is de ALTAIR op zichzelf erg goed en een flinke stap vooruit op ten opzicht van de ARIES MINI.

Keuzemogelijkheden

Tijdens het spelen van Pat Methey’s “Upojenie” is de VEGA rijker van klank en aan klankleuren, hij legt de nadruk op nuances en speelt verfijnder. De ALTAIR kleurt de muziek en de stemmen donkerder en laat wat hoog weg, maar maakt wat er aan hoog is scherper. Ter vergelijk met een foto: de ALTAIR geeft hardere kleuren en is gemaakt op een camera met minder pixels. Eva Cassidy’s “Time after time” is niet veel anders. De ALTAIR kan de gitaar en de stem minder goed scheiden van elkaar, hij is wederom harder van karakter. De VEGA laat meer de nuances spreken, zoals de iets hese stem, omdat Eva volgens zeggen een beetje verkouden is tijdens de opname. De ARIES laat wel wat meer van de zaalakoestiek naar voren komen. De VEGA legt erg de individuele nadruk op de stem met zang, bij de ALTAIR speelt het geheel van stem en instrumenten een grote rol. Toch is de VEGA winnaar want hij is meer natuurlijk en vriendelijker. Tenslotte het applaus aan het eind, de VEGA laat meer verschillende handen horen, zelf zit ik niet tussen de bezoekers, de ARIES komt meer naar mij toe en zet mij daarmee tussen het publiek. Welke redenen kan ik bedenken waarom u voor de ALTAIR kiest of voor de ARIES/VEGA oplossing behalve de prijs? Ik denk dat veel afhangt van de set waarop u AURALiC gaat gebruiken. In een zeer kostbare set hoort een ARIES/VEGA, in een eenvoudiger opstelling kan juiste het enthousiasme van de ALTAIR een voordeel zijn. Wilt u lang luisteren naar een fijnmaziger weergave van bijvoorbeeld klassiek (VEGA) of heeft u liever de rauwe live weergave van pop (ALTAIR). Bent u iemand die een hele avond intensief luistert (VEGA) of muziek consumeert als het uitkomt (ALTAIR). Ook niet geheel onbelangrijk is het aantal apparaten, één ALTAIR of een ARIES met een VEGA. De hoeveelheid mogelijkheden en aansluitingen spelen mogelijk ook een rol.

Solo ALTAIR

Uit bovenstaand vergelijk komt de ALTAIR er misschien niet zo goed vanaf. Dat is niet terecht, hij is immers vergeleken met een veel duurdere ARIES/VEGA opstelling en daarom luisterde ik zonder over te schakelen nog eens langdurig naar de ALTAIR. Die heeft een directe weergave, welke zich tussen de luidsprekers afspeelt, bij vlagen aan de scherpe en heldere kant is. Zeker lekker pittig qua ritme en snelheid, met veel punch en impact. Vooral bij jazz kan dat een voordeel zijn, Dave Brubeck’s “Take Five” staat bijna recht voor je neus in een kleine jazzclub, met mooi slagwerk dat profiteert van de directe weergave. Na een poosje luisteren zonder te vergelijken besef je dat de ALTAIR een fijne machine is voor streaming en conversie. Bijvoorbeeld naar Stacey Kent is het gewoon lekker luisteren en ze is fijn om te horen. Vergeet ook niet dat de set die er staat erg ongenadig is en elke tekortkoming genadeloos afstraft.

Combinatie ARIES en VEGA

Hetzelfde deed ik nog eens dunnetjes over met de ARIES/VEGA die mooi rustig op enige afstand van de luisteraar muziek een plaats geeft. Hij is heel melodieus en zuiver, zonder randen of scherpte, toch laat hij niets weg van de muziek of details. Hij plaatst instrumenten ruim en breed rondom de luidsprekers, met diepte waar dat in de opname zit. Komt op die manier meer los van de speakers. De ARIES/VEGA is zachter van karakter, meer natuurlijk en op die manier prettiger op de lange duur. Ook in een dure set als deze past de combinatie niet alleen, kan zelfs heel goed daarin meekomen. Ik heb veel minder de neiging om steeds naar een volgend nummer te skippen. Dave Brubeck’s bekkens ruisen meer en nu klinkt er echt metaal in door. De altsax is heel levendig, dynamisch zonder te storen. Slagwerk heeft een natuurlijke plaats gekregen in de rest van de muziek, al valt datzelfde slagwerk minder op, het is beter op zijn plaats en meer onderdeel van het geheel. “Fever” van Ray Charles en Natalie Cole staat heel breed met een mooie stem van Ray Charles, waarbij tussen hem en Cole de hoogte gebruikt wordt. Het resulteert in een genuanceerde weergave waarin kleine en fijne details de muziek spannend en levendig maken. Arvo Pärt speelt prachtig subtiel zijn “Spiegel im Spiegel”, ruimtelijk en mystiek waarbij de eenzaamheid van de conus straalt.

Ruimteschip

Hoe verschillend kan muziek zijn in beleving terwijl het wordt weergegeven door apparatuur van één en hetzelfde merk. Oplossingen die verschillen in techniek, wel veelal gelijke opties bieden met gelijke aansluitmogelijkheden en keuze uit muziekdiensten. Beiden werken met dezelfde App en de ALTAIR lijkt sprekend op de VEGA. Alleen de ARIES heeft een vorm van een ruimteschip. Juiste de verschillen in weergave zijn een reden te meer om niet blindelings te kopen, eerst zelf te komen luisteren, te overleggen in welke set AURALiC terechtkomt en dan pas een gefundeerd besluit te nemen over de ARIES MINI, de ALTAIR, de grote ARIES en/of de VEGA DAC.