Audiovector QR 5 luidspreker: Ventileert muziek

Een luidspreker fabriceren lijkt zo’n eenvoudige opgave. Zes planken tegen elkaar lijmen, gaten zagen, de units kopen, een wisselfilter solderen, samenbouwen, afwerken en klaar. Zo deed ik dat toen ik een jaar of 15 was en het eerste setje op zolder maakte. Wat je als consument niet ziet is hoeveel werk in de ontwikkeling van een luidspreker wordt gestoken, hoeveel metingen worden verricht en hoeveel prototypes worden gemaakt voordat een model in productie gaat. Mits je net als Audiovector een serieuze fabrikant bent en kwaliteit op de markt wil zetten. Daarbij moet het product verkoopbaar blijven, qua prijs en uiterlijk, en zodanig van kwaliteit zijn dat het jaren probleemloos blijft werken. Slaagt Audiovector daarin met de QR 5 luidspreker? Wij denken van wel, daarom zit hij in het leveringspakket van Lexicom MultiMedia en maken we onderstaand een verslag van onze bevindingen.

Audiovector QR 5 meets AMT

Het vloerstaande model is naar ons idee fraai vormgegeven en betaalbaar. Het is de nieuwste door Audiovector ontwikkelde luidspreker in de QR lijn, voorzien van een paar technologische kwaliteiten die niet gebruikelijk zijn in de prijsklasse. Het meest opvallende onderdeel van de QR 5 is zonder twijfel de AMT (Air Motion Transformer) tweeter. Een technologie die we normaal gesproken alleen in duurdere luidsprekers aantreffen. Vereenvoudigd gezegd komt het werkingsprincipe van de AMT hier op neer: een AMT is opgebouwd met een extreem licht membraan dat is gevouwen als een mini accordeon. Aan elke vouw is een strip zeer dunne aluminiumfolie bevestigd. Het membraan wordt vervolgens in een sterk magnetisch veld geplaatst. Wanneer aan de aluminium strips een elektrische spanning wordt toegevoerd (het muzieksignaal), gaat het membraan uitzetten en samentrekken. Hierdoor wordt de omringende lucht in beweging gebracht en die beweging wordt door ons gehoor geregistreerd als geluid. De voordelen van AMT’s ten opzichte van de gebruikelijke dome-tweeters zijn een hogere gevoeligheid, een grotere dynamiek, een lage vervorming, een vlak impedantiegedrag en een hoge belastbaarheid. Nadelen zijn er ook: het is niet eenvoudig om een AMT te fabriceren, met name het vouwen van het membraan is zeer kritisch en daardoor zijn (goede) AMT’s duurder. Tot voor kort zat er bovendien een patent op de AMT en de af te dragen royalty’s maakten dat een AMT alleen in de hogere prijsklasse te vinden was. De AMT van Audiovector is ondergebracht in een behuizing van hoogwaardig aluminium en is voorzien van een soort akoestisch filter tegen mogelijke scherpe s-klanken (net zoals filters die in studio’s voor de microfoons worden geplaatst).

Recht onder de AMT vinden we de middentoonweergever. Ook hier zijn technologische vindingen ingezet die pas meer gebruikelijk zijn in hogere prijsklassen. Zo bestaat de conus van de driver uit een nieuw ontwikkelde 3-laags sandwich van twee lagen zeer hoogwaardig aluminium met een tussenlaag van zachte vezels; de sandwich wordt bijeengehouden door een geschuimde lijmlaag. Door de aandrijving met een dubbele magneet en de zeer exacte zuiger-achtige beweging van de driver is de vervorming bijzonder laag en loopt het inzetbare bereik door tot ongeveer 3kHz. Zo kan het scheidingsfilter eenvoudiger worden gehouden, waardoor verliezen in (voorkomend in elk filter) worden beperkt. Tenslotte heeft de QR 5 twee woofers van 6 inch, met een zelfde opbouw als de middentoonweergever, maar dan werkend in het frequentiegebied van 25Hz tot 400Hz. Een lage tonen ondersteunende basreflexpoort is onzichtbaar aan onderzijde van de luidspreker aangebracht. Door deze bouwwijze is de QR 5 makkelijker te plaatsen dan een luidspreker met de basreflexpoort in de achterzijde. De QR 5 is leverbaar in donker walnoot, hoogglans zwart of hoogglans wit en is voorzien van een magnetisch bevestigd front.

Zoals gewoonlijk voor de liefhebber van cijfers wat technische gegevens op een rij:

  • Luidsprekersysteem: 3-weg basreflex
  • Tweeter: Air Motion Transformer (AMT)
  • Midrange: 6” pure piston
  • Woofers: 2x 6” pure piston
  • Frequentiebereik: 25 Hz – 45 kHz
  • Aanbevolen versterkervermogen: tot 280 Watt bij 8 Ohm
  • Gevoeligheid: 91 dB
  • Impedantie: 4 Ohm met een versterkervriendelijke belasting
  • Magnetisch bevestigd front: ja
  • Afmetingen (BxHxD): 105,7x21x27 cm
  • Gewicht: 22,9 kg
  • Kleuren: Donker walnoot, Hoogglans Zwart, Wit
  • Garantie: 5 jaar

Balans vinden

De gemaakte opstelling is in balans met de prijs van de Audiovector QR 5, met voldoende kwaliteit om de QR 5 desnoods tot aan de grenzen van zijn prestaties te brengen, zonder realiteit uit het oog te verliezen. De bron is een Metrum Baby Ambre Roon endpoint waarvoor u uiteraard wel Roon server software moet draaien op een externe computer, NAS of Intel NUC. De Baby Ambre levert digitale informatie over een Chord Clearway Digital kabel aan een Hegel H90 geïntegreerde versterker met ingebouwde DAC. Vanuit de Hegel gaat een set Chord Epic XL luidsprekerkabels naar de QR 5. In alle eerlijkheid, hier kun je best een voordeliger Chord kabel inzetten. De Epic XL kiezen we eigenlijk om daar in een volgende review uitgebreid op terug te kunnen komen. De muziek staat opgeslagen op een Melco N100 Digital Music Library. In deze opstelling gaan we op zoek naar de audiofiele kwaliteiten van de QR 5. Zijn die aanwezig in combinatie met een verrassende prijs?

Intuïtie

Nieuwe ontdekking voor mij en mijn vrouw is Alicia Olatuja, wij waren bij haar optreden in Rotterdam de avond voor het maken van deze recensie. Op haar CD “Intuition, songs from the minds of women” zingt zij lekkere jazz met de nodige gospel invloeden. Alicia is een klassiek geschoolde zangeres, eigenlijk een mezzo sopraan, dus geen valse noot te bekennen. Met het ritme in de muziek kan de QR 5 goed overweg. Een bas geeft geen akoestische problemen in de luisterruimte, Alicia’s stem staat strak in het midden tussen de weergevers, binnen een totaal stereobeeld dat prettig loskomt. Het kunnen “aanwijzen” van de luidsprekers zelf is grotendeels afwezig door het losse beeld dat netjes binnen de luidsprekeropstelling blijft. Het stereobeeld is gekoppeld aan een behoorlijke diepte en prima hoogteafbeelding. Helaas is de live uitvoering nooit 100% te reproduceren op welk systeem ook, maar wat ik kan waarnemen komt in klank behoorlijk dicht bij de avond ervoor. Daar speelde ze met een kleine bezetting, piano, bas, slagwerk, nu maakt Alicia gebruik van een goed waarneembaar achtergrondkoor en veel meer musici waaronder een koperblazer. De weergave met de opgestelde QR 5 is aangenaam, heeft ritme en brengt pit mee.

Abdullah Ibrahim brengt op de CD “Senzo” een klankrijke solo piano. Het instrument staat groot in de ruimte met heel veel hoorbare akoestiek om het instrument heen. Zowel de romp als de snaren zijn belangrijke onderdelen in de weergave op de QR 5. Het album staat vol met solo pianowerk dat goed is opgenomen en waarbij de ruimtelijkheid steeds aanwezig is. De weergave blijft constant aangenaam. Ook met vrolijker muziek weet de QR 5 wel raad, het album “La bande dessinée” dat door Fay Lovsky is opgehangen aan stripverhalen, bevat naast de zang van Lovsky een keur aan instrumenten, elektronisch en akoestisch. Dat gegeven maakt Lovsky geschikt voor het beoordelen van luidsprekers. Wat daar als eerste bij opvalt op de QR 5 is de verstaanbaarheid van Fay, geen moment zakt dat aspect weg, ook niet als instrumenten om haar heen in volume toenemen. De scheiding tussen stem en instrumenten en de instrumenten onderling is boven verwachting. Waarschijnlijk mede te danken aan de snelle AMT tweeter in de QR 5. Het is aan de andere kant niet zo dat de muziek de aandacht voor 100% opeist. De QR 5 is een vrijblijvende weergever tot nu toe. Speelt fijn en zuiver, staat nooit op het verkeerde been, is tegelijk een beetje een muurbloempje, mooi zonder ergens in op te vallen. Dat laat zich omschrijven als: “neutraal en prettig op de lange duur”. Aan de andere kant wil ik graag iets meer voelen of beleven als ik muziek luister.

Franse sferen

“Une fille de l’est” van het album “Le mot de passe” van Patricia Kaas brengt wat meer leven in de brouwerij, door de stem van Kaas, door het orkest, maar vooral omdat het stereobeeld ineens enorm weet te groeien in alle richtingen. De Hegel versterker blijft grip houden op de QR 5, zowel in de lage tonen als in het voorkomen van scherpte, terwijl het middengebied opengaat voor Patricia. Met een groot orkest en een over geproduceerde track als “La mot de passe” heeft elke set het lastig, dus ook de QR 5. De set moet alle registers opentrekken om het goed te krijgen. Dat de Hegel/Metrum/Audiovector combinatie er nog iets behoorlijks van kan maken is een wonder op zich, terwijl het nummer vreselijk mooi is als Kaas het live zingt. Van een andere CD van haar een volgend stukje Kaas met de titel “Une dernière fois”. Veel Franser dan dit krijg je de muziek niet, accordeon en een zuchtende dame. Als ze in het nummer spreekt heeft dat een hoog gehalte aan echtheid op de QR 5. Piano en bas dragen daarnaast de muziek, lichte percussie trekt de aandacht en vult het geheel aan. De stem van Kaas staat heerlijk los en vrij van de band in de ruimte. Een stereobeeld herscheppen kan de QR 5 erg goed, waarbij ik de luidspreker nauwelijks verder hoef in te draaien dan een beperkt aantal graden.

Als stemmen zo mooi gaan dan mogen de heren van King’s Singers los met als eerste “Good vibrations”. Belangrijk is om de stemmen een vaste plek te geven, ze mogen onder invloed van toonhoogte niet verplaatsen in het stereobeeld, maar moeten wel los van elkaar komen. Het is immers geen koor, de stemmen zijn deels instrument geworden. Langzaam maar zeker komt er een intenser gevoel in mij los waardoor de QR 5 meer gaat boeien en de aandacht weet te trekken in positieve zin. Dat heeft alles te maken met het gebrek aan fouten en afwijkingen dat de QR 5 vertoont. Vaak zet een luidspreker met een opvallende eigenschap je op het verkeerde been, trekt aandacht, om op de lange termijn te gaan storen juist door de opvallende eigenschap. De QR 5 is in dat opzicht neutraal. Het kost mij daarom moeite om de King’s Singers te verlaten voor een ander soort muziek.

Lastpakken

Een lastig en vaak vastlopend werk is van Lavinia Meijer, met door haar gespeelde composities van Philip Glass. Haar harp vereist dat een luidspreker een behoorlijk oplossend vermogen heeft om de harp niet eentonig te maken. De korte snaren worden heel licht aangespeeld en komen als kleine lichtpuntjes tevoorschijn uit de diepe klanken die de boventoon voeren. In de diepe klanken blijven verschillen hoorbaar, in toonhoogte en in intensiteit. Heel licht gaat de harp af en toe gonzen, niet vreemd in de prijsklasse van de QR 5. Dat de fijne, hogere tonen zo hoorbaar blijven is een compliment aan de gehele set.

Het Los Angeles Guitar Quartet laat zich ontrafelen tot de verschillende gitaren, bas, en/of her en der percussie. Ook met deze opname loopt de muziek niet dicht tot een brei, blijft lekker individueel onder de handen van de virtuoze spelers. Na een paar tracks heb ik het wel gehoord en verlang naar iets meer dan alleen gitaarsnaren. Op naar klassiek dan maar. De blokfluit van Pamela Thorby kan bij vlagen vreselijk uithalen en daarmee een luidspreker, zeker een tweeter, volkomen voor het blok zetten. Niet in de QR 5, slaafs volgt hij de aangeboden noten en speelt probleemloos de blokfluit na. Dat is best heel knap, luidsprekers uit een hogere prijsklasse heb ik met regelmaat hevig de fout in horen gaan met deze muziek. Thorby leeft en springt de ruimte in, omgeven door haar begeleider op harp.

Volgens de aangeboden tekst in Roon werd in de tijd van Vivaldi de dwarsfluit door de katholieke kerk minzaam geaccepteerd als alternatief voor de blokfluit. Daarmee is de stap van Thorby naar fluitconcerten van Vivaldi een haast logische stap. Janet See, opgenomen samen met het Philharmonia Baroque Orchestra, brengt de vrolijkheid die ik zo waardeer in de Italiaanse barokmuziek. Vivaldi heeft naar mijn idee de zon weten te vangen in zijn composities. Een gemak in het weergeven is de QR 5 niet vreemd en met veel genoegen beluister ik het tedere spel van See. Weer kan ik de tweeter en de middentoon unit niet op een fout of onregelmatigheid betrappen. De AMT is ongekend transparant, als een elektrostaat, snel en in positieve zin kleurloos. Een dome tweeter heeft vaker een eigen karakter, soms zachter als het gaat om een zijden dome, soms harder van klank, denk dan aan een diamant of berrylium tweeter, de AMT vormt zo’n beetje de gulden middenweg.

Ter afsluiting muziek van Seven Reizh van de CD “Samsâra”. Progressieve rock muziek, een genre waar ik niet echt in thuis ben, maar dit album spreekt mij aan. Mede vanwege de keur aan instrumenten en stemmen die gebruikt worden. Muziek die als een film aan je voorbij komt, met intense delen afgewisseld met zachte passages, met geluideffecten en bombastische dreunen in de lage tonen. De QR 5 op Hegel en de Metrum streamer draaien er de hand net voor om. Dat de lage tonen zo strak on de hand gehouden zijn en toch krachtexplosies vormen moet voor uw buren zowel prettig zijn als een nachtmerrie. Geen bonkende bas, wel doffe dreunen alsof in de verte zwaar vuurwerk wordt afgestoken.

Alleseter of alleskunner

Voor deze review zijn geen highres opnames gebruikt, gewoon op diverse machines van CD geripte muziek, daarna samengebracht op een Melco D100 Musical Library. Dus muziek zoals iedereen heeft in een doorsnede kwaliteit. Iets waar de QR 5 wel weg mee weet en dat op een prettige manier beluisterd kan worden. Waarbij het muziekgenre er niet toe doet en CD opnamekwaliteit gelukkig niet altijd perfect hoeft te zijn. De Audiovector QR 5 kan van alle muziek en alle opnamekwaliteiten wel iets te maken dat voor prettig luisteren zorgt. Nee, de QR 5 is niet de weergever die het laatste detail uit de CD of file zal trekken, het is ook niet de luidspreker die alles slikt zonder enige restrictie. De QR 5 is een alleseter met wel degelijk een voorkeur voor een juiste bereiding om helemaal los te mogen gaan. De Audiovector QR 5 is een alleskunner, geschikt voor wie een systeem wil dat behoorlijk diep in het laag gaat, gebalanceerd qua klank is opgebouwd en waar een brede muziekbibliotheek mee weer te geven is. Dat daar een behoorlijke bron en versterker bij horen lijkt mij niet meer dan logisch en dan is bijvoorbeeld een Hegel met een Metrum een juiste keuze. Kracht, gepaard aan groots weergeven met een realistische inslag weet deze opstelling mij te brengen. Of hij u brengt wat u zoekt valt vast te stellen in Leidschendam, waar het team van Lexicom MultiMedia u graag gelegenheid biedt tot luisteren in de winkel.

Meer informatie en prijs van de Audiovector QR 5 vindt u hier.