Atlas Mavros Ultra RCA Grun. Grun is de nieuwe aarde

Het is niet mijn favoriete tijdverdrijf, het beoordelen van kabels, edoch ik weet wat een belangrijk onderdeel een kabel in een systeem is. Dat gaat op voor ethernet tot luidsprekerkabel, stroom en interlinks. Voornamelijk ben ik op zoek naar de meest neutrale kabel, immers een draad behoort niets toe te voegen of weg te laten. Die utopie heeft nog geen enkele fabrikant weten te bereiken en daarom is de zoektocht niet ten einde. Nieuw in het assortiment van Lexicom Multimedia is de analoge Atlas Cables Mavros Ultra RCA interlink met Grun aardsysteem. Een kabel die gezien eerdere ervaringen met Atlas Cables te hoog op de verlanglijst staat om niet mee aan de slag te gaan en af te zetten tegen een referentiekabel van het Lexicom team.

Mavros en Grun

Bij het uit de verpakking halen van de Mavros Ultra blijkt hij onmiskenbaar anders dan anderen. Geen losse interlinks voor rechter en linker kanaal met alleen RCA stekkers, want aan één zijde zijn de twee kabeltjes onderling verbonden met dunnere draden, die uiteindelijk samenkomen in een extra RCA stekker waarvan alleen de buitenring verbonden is. Wat Atlas Cables doet is het aanbrengen van een extra afscherming en dat koper aan een gescheiden aarde leggen, de massa van het ontvangende apparaat. Het voordeel van een onafhankelijke aarde is het elimineren van RFI (radio frequency interference) en EMI (electro-magnetic interference) van buiten af, plus het verminderen van ruis vanuit de aardegeleider van de interlink zelf. Helaas hebben alle vormen van interferentie invloed op het signaal en degraderen het signaal/ruisniveau wat leidt tot vervorming door modulatie op het signaal. Zelfs storingen welke qua frequentie ver buiten ons gehoor liggen hebben een negatieve invloed. Externe problemen ontstaan vanuit geschakelde voedingen, telefoons, Wifi netwerken en/of computers. Een deel van de ruis wordt bovendien opgewekt in de audioapparatuur zelf, zeker als er gewerkt wordt met digitale opslag van muziek. Het door Atlas Cables onafhankelijke, coherent aardesysteem draagt de naam Grun en vindt toepassing op de Mavros en duurdere Asimi interlinks en op de Mavros luidsprekerkabels.

Wie de Mavros Ultra RCA interlink ontleedt vindt een high-speed kabel met een grote bandbreedte, gemaakt voor het transporteren van analoge audiosignalen tussen high-end apparaten. Er wordt gebruik gemaakt van 6N koper met een zuiverheid van 99,99997%, getrokken volgens het OCC principe (Ohno Continuous Cast). Deze techniek zorgt ervoor dat de kristalstructuur van de kabel glad is en daarmee voorkomt Atlas Cable degradatie van het signaal dat kan leiden tot een korrelige weergave. OCC draagt bij aan een schoon en snel signaaltransport. De kabel is samengesteld uit twee geleiders, ieder samengeslagen uit zes bundels van twaalf multi-geleiders, plus een dikkere centrale geleider. De zo ontstane kernen worden omgeven door een Mylar met koper schil, een elektrostatische afscherming ter voorkoming van instraling van RFI etc. Atlas Cables kiest uit de beschikbare isolatie materialen voor het beste, PTFE met microholtes (Teflon tape) en wikkelt dat om de geleiders, waarna het geheel verder wordt geïsoleerd met FPE (Flexibele Polyethyleen). De kabel wordt afgewerkt met koud gelaste RCA connectoren, speciaal ontwikkelt voor het handhaven van signaal integriteit, optimale geleiding en behoud van de hoge bandbreedte. De prijs voor de Mavros Ultra RCA interlink met Grun Coherent Earthing System is € 1.258,40 voor een lengte van één stereo meter.

Analoog systeem

Luisteren naar een kabel, een deel van de lezers verklaart mij mogelijk voor gek, helaas is het zo dat kabels wel degelijk verschil maken en dat is eenvoudig te demonstreren, zelfs aan muziekliefhebbers die totaal niet geïnteresseerd zijn in techniek en de achterliggende gedachte van het opbouwen van een systeem. Vandaag heb ik gekozen voor een analoog systeem met fraaie componenten, niet extreem toegespitst om het laatste restje aan details kenbaar te maken, eerder een doorsnede set waarop uitstekend van muziek te genieten is. De Mavros Ultra interlink gaat het opnemen tegen de Chord Signature Tuned ARAY die voor € 1.049,- van eigenaar verwisselt. Ik gebruik de kabels afwisselend tussen een Pro-ject Classic platenspeler met Ortofon 2M Blue element van € 1.249,- (een occasion is beschikbaar voor € 899,-) en een Pro-ject Tube Box S2 MM phonoversterker van € 379,-. Om ze vervolgens tussen de Tube Box S2 en een Hegel H190 van € 3.595,- te zetten. In beide gevallen is er een derde interlink nodig en dat is de Atlas Ascent Ultra 1m geworden van € 815,-. Aan de Hegel versterker zijn KEF Reference One luidsprekers aangesloten (normaal € 3.499,-, tijdelijk € 2650,- per stuk) op KEF Reference Stands. Luidsprekerkabel is een Chord Epic. Stroombron een Naim Powerigel naast een Isotek netfilter. De losse Grun draad van de Atlas Mavros sluit ik telkens aan op een vrije RCA bus op de Hegel versterker als de tijd daarvoor rijp is.

Chord van element naar phonotrap

De eerste kabel die ik beluister in de genoemde opzet is de Chord Signature Tuned ARAY, lopend van de platenspeler naar Tube Box S2. Uit de verzameling vinyl van Lexicom Multimedia kies ik voor een gouden ouwe, Dire Straits met “Brothers in Arms” en daarvan de track “Your latest trick”. Het is een originele opname uit 1985, geen latere remaster of heruitgave. Wat ik te horen krijg is een zuivere hoge tonen weergave zonder randjes, gecombineerd met heel puntig en snel slagwerk, neergezet in een breed stereobeeld. De weergave is helder en detailrijk, geplaatst in een mooie hoogte afbeelding met stevig maar nadrukkelijk in de hand gehouden laag. Opvallend is dat het stereobeeld weinig diepte kent terwijl het toch een krachtige weergave is waarin alles aanwezig is. De volgende plaat is van The Weavers, hun “Reunion at Carnegie Hall 1963” en het gevoelige “Guantanamera”. Deze plaat is uitgebracht door Analogue Productions als heruitgave. De Chord zorgt voor een enorme kanaalscheiding, waarin de opstelling met drie microfoons op het podium overduidelijk is. Bonken op het podium is goed hoorbaar, stemmen zijn heel verstaanbaar en komen natuurlijk over. Meerstemmige zang geeft ruimte aan elk individu. Ondanks de beschikbare dynamiek loopt de set geen moment vast. Als aan het einde van de track de aanwezigen in de zaal gaan klappen bestaat het publiek uit heel veel paar handen. Het klappen maakt helaas duidelijk dat de Chord kabel de akoestiek van de Carnegie Hall niet goed hoorbaar maakt.

Van hetzelfde Analogue Productions label verscheen het album “Chet” van Chet Baker waarop het wonderschone “Alone together” staat. Machtig mooie blaasinstrumenten in duet, gecombineerd met heel zacht slagwerk rechts, een bas die duidelijk maar nog steeds ingehouden blijft, dat laatste is  fraai en veruit te prefereren boven teveel laag. Weer geeft de Chord een breed stereobeeld met goede hoogte afbeelding. Slagwerk wordt gaande de track stapje voor stapje luider. Tot slot heb ik een Direct-to-disc beschikbaar van Sheffield Lab. Dave Grusin speelt op “Discovered again” de titeltrack van de jaren ’70 TV serie Baretta, het “Keep your eye on the sparrow”. Ik ken deze track net als de eerder genoemden heel erg goed en dit speelt veel te tam, er mag veel meer power gebracht worden in een veel sneller geheel. De tamboerijn links die helemaal vrij behoort te zijn hangt teveel aan de luidspreker. Pas op dit moment valt de draaitafel door de mand ten opzichte van een topspeler uit een veel hogere prijsklasse, met idem duurder element en phonoversterker. Detailrijk is de muziek wel, het is voornamelijk de dynamiek die echt achter blijft.

Atlas van element naar phonotrap

Wisselen van interlink tussen de platenspeler en de Tube Box S2 naar de Atlas Mavros Ultra brengt voor Dire Straits een rustiger weergave in een groter stereobeeld, de ruimte tussen de instrumenten wordt beter opgevuld en benut. Lage tonen zijn droger geworden, maar de intensiteit is niet teruggelopen. Met Grun aangesloten verdwijnt onrust die eigenlijk eerder niet waarneembaar was als entiteit. De totale weergave wint in puntigheid, het ritme komt beter over en wat heel opvallend is, plaatruis neemt toe. Het lijkt alsof er meer details hoorbaar worden of dat ze beter naar voren komen, onder een loep gelegd. Een heel opvallende verbetering waardoor de Atlas boven de Chord uitkomt. Muziek speelt organisch en vloeiend, zonder aan impact te verliezen. Het stereobeeld kent t.o.v. de Chord meer diepte en dat maakt de weergave speelser. Tijdens het spelen van The Weavers zonder Grun aan te sluiten maakt deze kabel de weergave “eenvoudiger” dan met de Chord interlink, minder scherp links en rechts gestoken. De drie microfoonopstelling is gebleven maar niet meer zo heel opvallend. Rechts is “aan de rechterkant” geworden en links idem. Podium geluiden zijn net zo hoorbaar als eerst. Het klappende publiek laat een grotere zaal horen dan met de Chord. De eenvoudige handeling, Grun aansluiten op de Hegel, maakt de muziek robuuster met een steviger laag, meer rust, meer kanaalscheiding, De drie microfoons zijn terug in het beeld. Rechts is nu wel echt rechts. Zowel de sprekende als de zingende stem krijgt de natuurlijkheid in een turbo versie terug. Grun is een echte verbetering op de kabel en geen gimmick. Wat een kracht ontstaat er nu en hoe mooi is de verdeling tussen stemmen en instrumenten. Resulterend in een heel grote Carnegie Hall aan het einde van de track.

Chet Baker speelt zonder Grun vlakker dan de met de Chord. Onrustiger in een minder gestoken stereobeeld. Slagwerk rechts mist de mooie definitie van de bekkens. Zo is de weergave weer gewoon. Het begint afgezaagd te worden, met Grun meer rust, meer definitie, ook meer last van plaatruis. Slagwerk rechts is een stuk meer metalig in de bekkenklank, de blaasinstrumenten hebben een meer omlijnde plaats gekregen. Er zit gewoon meer zeggingskracht in de weergave. De Mavros is minstens gelijkwaardig aan de Chord, het blijkt een uitstekende kabel en net zo neutraal als de Chord, waarbij de Atlas zorgt voor een dieper stereobeeld en meer ruimte om de instrumenten schept. De Mavros is qua klank een tikje minder harmonieus, brengt mij daarmee dichter naar de opname, een naar de zuivere studioklank neigende eigenschap. Grusin is zonder Grun onrustig en gejaagd, wel direct al dynamisch beter dan de Chord. Lage tonen net zo strak en in zekere mate ingehouden. Muziek is niet echt boeiend op deze manier zelfs al komt de weergave nader tot de top platenspeler zoals ik die jaren thuis gewend was. De tamboerijn staat verder naar links, maar ook dat kan veel en veel beter. Grun aansluiten en daar is de punch die ik wil! Power in het laag, drums agressiever en losser van de rest. Nu hebben we de klappen waar ik steeds naar op zoek was. De muziek is stiller afgezet tegen de achtergrond. Bas gromt intenser, toetsten komen naar voren, gitaar heeft een eigen plek gekregen. Dit is beslist een stap hoger in kwaliteit dan de Chord kan bieden in deze opstelling. Zelfs de tamboerijn schuift verder op naar links en komt daarmee als entiteit vrij. Dit is echt de Grusin die ik eerder niet kon vinden.

Atlas en Chord van phonotrap naar versterker

Wisseling van de wacht, de Atlas Ascent Ultra verhuist naar de plek tussen de Pro-ject platenspeler en de Tube Box S2, terwijl afwisselend de Chord en de Mavros interlink tussen de Tube Box S2 en de Hegel H190 hun werk gaan doen. Ik gebruik de Mavros Ultra alleen nog maar met Grun aangesloten, zo is de kabel bedoeld en doet hij zijn werk aanzienlijk beter. Wat de verschillen tussen met en zonder Grun zijn staat hierboven immers al beschreven. Grusin trakteert op toegenomen laag met meer druk. De punch in de muziek is afgenomen, de snelheid is lager komen te liggen. Deze dure interlink was veel meer op zijn plaats dichter bij de bron. Zelfs de tamboerijn is matig en spettert niet langer. Een donkerdere weergave eist zijn tol. Dit doet de Chord gewoon beter. Nog steeds is er de extra druk op het laag, met wel toegenomen definitie in het midden en hoog. Snelheid en punch komen op aanzienlijk hoger plan dan met de Atlas/Grun op deze plek. Het stereobeeld is helaas weer platter geworden en veel minder diep, een eigenschap van de Chord begin ik te ontdekken. Opnieuw spettert de tamboerijn niet zoals het hoort. Al past hij op deze manier in het totaal, ik zit er niet op te wachten, ik wil kanaalscheiding, een groot beeld en knallen. Hoe anders is het met Chet en Chord, dan speelt juist de Chord te gewoon, de trompet verliest aan power alsof Chet moe is en aan het eind van de dag en gewoon naar huis wil. De sax heeft het net zo lastig al probeert die er alles aan te doen om e.e.a. te redden. Het simpel omsteken naar de Atlas maakt dat de harmonie terugkeert, dat Chet anabolen heeft genomen en bij de les komt. De sax laat beter de luchtstoom door het instrument horen. Het lijkt alsof het volume is toegenomen terwijl ik daar heel strikt op let en die fout niet maak.

De Atlas interlink laat met The Weavers gelijk de drie microfoonopstelling naar voren komen. Stampen op het podium is overduidelijk. De stem van de zangeres levensecht. Er vormt zich dynamiek als mannen invallen in een stereobeeld dat breed is neergezet. Er zit heel veel rust in de weergave, en last van plaatruis is er niet in deze opstelling. De andere Atlas interlink in het begin van de keten houdt dat kennelijk tegen. Muziek wordt mooi gedragen bij meerstemmige zang, zodra de stemmen zachter zingen ontstaat een intieme sfeer. Het publiek zit wederom in een realistisch grote Carnegie Hall. De Chord interlink met The Weavers is te lief, al vanaf de eerste noot mist hij overtuiging en opwinding. Ook kanaalscheiding is niet meer zo aanwezig. Bij zachter zingen zorgt hij voor verlies van sfeer en nu boeit de muziek niet langer. De hal is te klein en compact afgebeeld.

De Chord in positie met Dire Straits zorgt voor een plat stereobeeld, met goed gedoseerde lage tonen. Het spel is niet overtuigend en de aandacht bij de muziek houden is lastig voor mij. Wel ervaar ik een juiste hoogteafbeelding en laten we eerlijk zijn, het is absoluut niet slecht en staat qua weergavekwaliteit nog steeds hoog genoteerd. Toch blijft het gewoontjes en raak ik niet zover opgewonden dat ik luchtgitaar ga spelen. Met de Atlas Mavros als “Your latest trick” aangesloten knalt de muziek van de conussen. Hallo dynamiek, hier zijn de korte, droge tikken op de drums aanwezig. Het stereobeeld groeit zelfs naar alle kanten. Een dergelijke kabel houdt de aandacht vast en brengt de kwaliteit van de plaat naar voren. Juist de tikken op de drums bewijzen dat een interlink de snelheid van een set kan bepalen, daarmee tegemoet komend aan details, aan puntigheid en realisme. Zo hoor ik Dire Straits het liefste spelen. Lage tonen zijn goed, het middengebied ligt wijd open en het hoog is super realistisch.

Conclusies mogen

Kun je nu een aantal conclusies trekken? Ja, bijvoorbeeld dat als je de Atlas Mavros Ultra RCA gebruikt dat het Grun aardsysteem onmisbaar is voor een optimale weergave en pas dan komt de ware aard(e) vrij. Grun geeft rust in de weergave, maakt de achtergrond stiller, laat meer door, al kan dat lastig zijn zoals met plaatruis. Ook een algemene stelling is: gebruik de beste interlink die u bezit zo dicht mogelijk bij de bron. Verschillen tussen de Atlas Mavros Ultra RCA en de Chord Signature Tuned ARAY in deze opstelling zijn te herleiden naar een puntigere, snellere en dieper boeiende weergave bij gebruik van de Atlas interlink. Daarbij geeft de Atlas een steviger laag zonder teveel door te drukken, het middengebied is krachtig en komt tot leven, zodat fraaie stemmen een optimale verstaanbaarheid meekrijgen. De hoge tonen zijn nimmer scherp maar wel tot in de finesses aanwezig. Als laatste verschil tussen de kabels, de Atlas interlink laat de dynamiek ongemoeid, waar de Chord meer laid-back is, ronder speelt in een platter stereobeeld wat minder opengaat. Nog steeds hebben we het over een momentopname in een omschreven systeem en kunnen resultaten in een andere opstelling afwijken. Voor mij staat wel als een paal boven water dat Atlas Cables kwaliteit leveren, doordacht zijn en de materiaalkwaliteit evenals de afwerking op hoog niveau staan. Het onafhankelijke, coherente aardesysteem met de naam Grun is geen gimmick, het werkt verbluffend goed. Overigens gaat hetzelfde op voor Grun aan Atlas luidsprekerkabels, misschien daarover een volgende keer meer, want ik kon daar bij een vriend thuis alleen maar even van proeven.