De nieuwe Naim NAC-N 272 gedemonstreerd met diverse upgrades
Op woensdag 15 april 2015 werd bij Lexicom MultiMedia een luister-avond gehouden. Rowan Dernee (van Latham Audio BV, de Naim-importeur) demonstreerde de nieuwe Naim NAC-N 272, een combinatie van voorversterker, netwerkspeler en DAC, alsmede de eveneens nieuwe Naim Super Lumina luidsprekerkabels. Om de kwaliteiten en de upgrade-mogelijkheden van de NAC-N 272 te kunnen demonstreren, werden de NAP 200, NAP 250 en NAP 300 eindversterkers ingezet, alsmede de XPS en 555 PS voedingen. De Bowers & Wilkins 802 Diamond luidsprekers mochten de verschillende apparatuur-combinaties aan de aanwezigen laten horen.
De volgorde waarin we alles te horen zouden krijgen, werd aangegeven middels een overzichtelijke PowerPoint-presentatie. Uiteraard werd de NAC-N 272 eerst netjes aan de nieuwsgierige aanwezigen voorgesteld, zoals dat hoort. Wie de NAC-N 272 nog niet kent: klik hier voor meer informatie. Omdat de NAC-N 272 het eerste DSD-compatibele Naim-product is, werd uiteraard de nodige aandacht gegeven aan de klankmatige voordelen van dit audiofiele muziekformaat (het bestandsformaat van SuperAudio-CD’s). Daarbij werd tevens aangekondigd, dat in een later stadium alle Naim-apparaten die de SHARC DSP aan boord hebben, door middel van een software-update geschikt kunnen worden gemaakt voor het afspelen van DSD-bestanden. De exacte termijn is nog niet bekend, maar het is toch mooi dat het kan. Op die manier veroudert een investering in een Naim netwerkspeler bijna niet. Daar kunnen andere merken een voorbeeld aan nemen (en sommigen doen dat inmiddels).
1. SuperUniti of NAC-N 272 / NAP 200
De eerste stap was een vergelijking tussen de Naim SuperUniti en de NAC-N 272 / NAP 200. Bezitters van een SuperUniti kunnen niet de gebruikelijke Naim upgrade-route volgen. Dus zal het voor hen de meest logische stap zijn om de overstap te maken naar een NAC-N 272 met een NAP 200 eindversterker (of zwaarder).
De verschillen waren meteen hoorbaar. Hoewel de SuperUniti een prima apparaat is met een niet te onderschatten weergavekwaliteit, ging de combinatie NAC-N 272 / NAP 200 een flinke stap verder. Het verschil tussen het alles-in-één-apparaat en de combinatie met aparte eindversterker was overduidelijk. Niet alleen groeide het stereobeeld in alle richtingen, maar ook de definitie en de detailweergave waren duidelijk beter. De muziek klonk vloeiender en soepeler. Er was meer overzicht en rust in het geluidsbeeld. Instrumenten waren duidelijk beter gespatieerd, zodat het karakter van elk individueel instrument beter tot zijn recht kwam. Ook de weergave van stemmen was meer genuanceerd en beter doortekend. Kortom: het muziekgenot werd naar een hoger plan gebracht door de combinatie NAC-N 272 / NAP 200.
2. NAC-N 172 XS / NAP 200 of NAC-N 272 / NAP 200
Ook vóórdat de NAC-N 272 uitkwam, had Naim al een soortgelijk apparaat in het assortiment: de NAC-N 172 XS. Dit apparaat is qua opzet vergelijkbaar met de nieuweling, omdat het eveneens een combinatie van voorversterker, netwerkspeler en DAC is. O ja, en ze worden allebei door Naim gebouwd. Maar daar houdt de vergelijking op. De verschillen zijn onmiskenbaar, want de 172 hoort bij de XS-serie en de 272 woont een verdieping hoger. Beiden mochten hun kunsten vertonen aan de NAP 200 eindversterker. Al snel bleek, dat het verschil tussen de SuperUniti en de NAC-N 172 XS / NAP 200 in mijn oren te klein is om de meerprijs te rechtvaardigen. Daarentegen overtuigde de nieuwe NAC-N 272 onmiddellijk met een rijker en beter gedefinieerd weergavebeeld, meer diepte, een subtieler uitgewerkte detailweergave, meer “ademruimte” en een duidelijkere spatiëring van de instrumenten. Stemmen hadden duidelijk meer inhoud en de muziek kwam meer tot leven. De NAC-N 272 kost bijna twee keer zoveel als de NAC-N 172 XS, maar het verschil in weergavekwaliteit was dan ook overduidelijk. Er werd gewoonweg meer muziek gemaakt en daar gaat het uiteindelijk om, nietwaar?
3. NAC-N 272 met NAP 200 en NAP 250
Na deze eerste twee vergelijkingen bleef de NAC-N 272 de hoofdrolspeler, die in diverse combinaties mocht optreden. De eerste twee medespelers waren de NAP 200 en NAP 250 eindversterkers. De NAP 200 had al een speelronde achter de rug en had al bewezen, een uitstekende partner voor de NAC-N 272 te zijn. Dus was de vraag, of de NAP 250 daar veel aan kon toevoegen. Ehh.. ja dus! Het verschil in vermogen is niet spectaculair, maar doordat de NAP 250 onder andere een zwaardere voeding heeft, kan hij meer stroom leveren en dat maakt heel veel uit. Stroom is belangrijker dan vermogen, dat bleek maar weer eens. De B&W’s reageerden lekker enthousiast op de NAP 250 en schakelden een tandje bij. Daardoor werd de totale weergave in alle aspecten beter: meer “drive” achter de muziek, een meer overtuigende overdracht van emotie, waardoor de muziek meer inhoud en lading kreeg. Het stereobeeld was nu net zo breed als de winkel en de muziek kwam los van de luidsprekers. De NAP 250 verwende alle aanwezige oren met een krachtige, maar zeer subtiele combinatie van definitie, ruimtelijkheid en soevereiniteit.
4. NAC-N 272 met XPS (en NAP 200)
Voor een min of meer vergelijkbare prijs kan ook voor een ander soort upgrade worden gekozen. Dan wordt niet de eindversterker vervangen door een zwaarder type, maar krijgt de NAC-N 272 een extra voeding toebedeeld. Een typische Naim-upgrade, die altijd weer voor verbaasde gezichten zorgt. Dus werd de NAP 200 weer aangesloten en mocht de NAC-N 272 genieten van een XPS voeding. Inderdaad: genieten. Door de extra voeding, die via een veel-aderige kabel vele schakelingen apart van stroom voorziet, kreeg de NAC-N 272 meer ademruimte, meer overzicht. De weergave werd gekenmerkt door een sterk toegenomen verfijning. Dit uitte zich in zaken als een verbeterde timing, een uitermate subtiele, gelaagde detailweergave en een verbeterde definitie, die zorgde voor een betere plaatsing en een fraaier opgebouwd stereobeeld. De geloofwaardigheid en “echtheid” van de muziekweergave stonden ineens een stap hoger op de ladder, die leidt naar het audio-nirwana. Op deze manier werd weer eens duidelijk aangetoond, hoe belangrijk een goede stroomvoorziening is en hoe ingrijpend het effect van een betere voeding is. Maar welke upgrade is nu beter? De eindversterker of de voeding? Het antwoord bleef uit, want de volgende vergelijking is:
5. NAC-N 272 met XPS en NAP 250
Ja, zo kan die vraag natuurlijk ook worden beantwoord. “Twijfelt u tussen een XPS of een NAP 250? Niet doen. Neem ze allebei!” O, wat zal Latham Audio blij met u zijn… al vrees ik dat het niet heel erg vaak zal gebeuren. Maar toch was het wel erg mooi om deze twee prachtige upgrades samen te horen. Vergelijking 3 plus vergelijking 4 maakt vergelijking 5. Klaar. Of toch niet?
Er is inderdaad meer te vertellen. En dat heeft mede te maken met de luidsprekers, die deze avond dienst deden. Bij 3 schreef ik, dat de B&W’s 802 Diamond enthousiast reageerden op de NAP 250. En omdat de NAP 250 meer grip had op de B&W’s, dwong hij ze naar een hoger prestatieniveau. Daardoor kwam ook de mooiere weergave van de combinatie NAC-N 272 / XPS beter uit de verf. De NAP 250 en de XPS hadden elk hun eigen effect op de hele audioketen en samen versterkten ze elkaars effect. Een unieke wisselwerking, die tot een bijzonder meeslepende muziekweergave leidde. De ideale combinatie van verfijning en kracht, van details en het totale overzicht, van emotie en soevereiniteit.
6. NAC-N 272 met XPS en NAP 300
De stap van NAP 250 naar NAP 300 is een heel grote stap. De prijs verdubbelt bijna, terwijl u slechts 5 Watt per kanaal meer krijgt. Maar dat is niet het belangrijkste, zoals ik al eerder heb benadrukt. Bij de NAP 300 is de opbouw consequent gescheiden, zodat elektromagnetische interferentie geen kans krijgt. In de ene behuizing zetelt de versterker, in de andere de voeding. Alles netjes in links en rechts gescheiden, onderling aangesloten met twee veel-aderige voedingskabels. En de gebruikte transistors zijn ook van een hoog kaliber; het gaat hier om de Naim 007 transistors, die voor de 500-serie zijn ontworpen.
Hoe klonk deze beul? Superieur. Soeverein. Ongelooflijk. De presentatie was anders dan bij de NAP 250. De NAP 300 bood een schitterend stereobeeld, dat alles bevatte dat een kritische luisteraar mag verwachten. Echtheid, natuurlijkheid, ruimtelijkheid, diepgang, timing, verfijnde details, noem maar op. En de NAP 300 was een dictator. Hij hield de B&W’s in een ijzeren greep en had altijd de volledige controle. Bij elk volume (dus ook als u heel zacht speelt) blijft het complete weergavebeeld intact. Daardoor heeft de weergave altijd impact. De weldadige rust die de NAP 300 uitstraalde, was ook van invloed op de beleving. We luisterden naar muziek, niet meer naar apparaten.
7. NAC-N 272 met 555 PS en NAP 300
Kan het nòg beter? Ja, maar daar hangt een prijskaartje aan, waarbij de gemiddelde audiofiel even een wenkbrauw zal optrekken. De “law of diminishing return” treedt in werking: om nu nog een verbetering te bereiken, moet naar verhouding erg veel meer worden betaald. Maar voor een demonstratie is het altijd leuk om ook die laatste stap te laten horen, toch? We hebben het hier over de 555 PS, de voeding die is ontwikkeld voor de topmachines van Naim. Deze werd aan de NAC-N 272 gekoppeld in plaats van de XPS.
Het effect was ongelooflijk mooi. De weergave van stemmen was nu zó goed, zó natuurlijk, zó mooi, dat ik er kippenvel van kreeg. Instrumenten werden tot in de kleinste details subtiel gepresenteerd. Dit was een belevenis, die werd gekenmerkt door een ongelooflijk muzikale, transparante en soevereine weergave. De muziek kwam los van de luidsprekers en vulde de winkel met prachtige klanken. De basweergave was prachtig diep, gecontroleerd en strak. Dit was echt een topprestatie. Deze componenten van absolute topkwaliteit zorgden voor een enorme rust, een totale afwezigheid van stoorsignalen en “rommel”, waardoor de muziek echt voorrang kreeg en niets de concentratie verstoorde.
8. NAC-N 272 met 555 PS en NAP 300 en… Naim Super Lumina luidsprekerkabel
Stiekem heb ik niets verteld over de bekabeling. Meestal doe ik dat wel, maar nu niet. Bij deze demonstratie werd de standaard Naim-bekabeling gebruikt, dus de ervaren Naim-kenner weet, dat op dat gebied nog veel te winnen valt. Lange tijd heeft Naim het belang van hoogwaardige bekabeling niet willen inzien, want Naim-mensen zijn eigenwijze mensen. Maar nu is eindelijk ook in Salisbury het licht aangegaan. Hoera!
Naim loopt nooit voorop, kijkt altijd eerst de kat uit de boom en komt dan pas met een product op de markt. Ook toen de CD-speler werd geïntroduceerd, deed Naim niet mee. Pas na jaren van ontwikkeling (de CD bestond al bijna 10 jaar) kwam Naim eindelijk met een CD-speler. Maar dat was wèl meteen een CD-speler die verpletterend goed was!
En nu doet Naim weer iets soortgelijks. In het geheim is een serie bekabeling ontwikkeld met de naam Super Lumina, die bestaat uit allerlei soorten interconnects en natuurlijk luidsprekerkabels. De Super Lumina interconnects waren helaas nog niet beschikbaar, maar de Super Lumina luidsprekerkabel wel.
We hadden inmiddels alle upgrades gehoord en waren bij de topset van de avond aanbeland, dus: tijd voor de Super Lumina. Weg met de oude NAC A5 luidsprekerkabel en luisteren naar de Super Lumina. Een keurig afgewerkte kabel, niet te dik, redelijk flexibel, maar niet goedkoop. Als ik eerlijk ben, moet ik zeggen dat ik sceptisch was, want Naim heeft in mijn ogen (ehh… oren) nog nooit een kabel gemaakt waar ik echt enthousiast van werd. Tot nu toe althans. Want de Super Lumina verdient applaus. Dit was de finishing touch die de muziekweergave echt verdiende. In vergelijking met de NAC A5 waren stemmen zangeriger, de gelaagdheid van de muziek was makkelijker te horen, klankkleuren werden nòg natuurlijker. Wat vooral opviel was het gemak, waarmee de muziek uit de luidsprekers vloeide. Ruimtelijkheid, drive en impact waren indrukwekkend. Het was alleen erg jammer dat ik de Super Lumina niet mocht houden voor een vergelijkende recensie, bijvoorbeeld met de Chord Sarum. Dat moet ik toch eens beter zien te regelen.
Conclusie
Dat de nieuwe Naim NAC-N 272 een waardevolle aanwinst is in audioland, lijkt me duidelijk. Dat deze machine met diverse upgrades zeer doeltreffend en flexibel kan worden uitgebouwd tot een schitterend muzieksysteem, is na deze avond ook duidelijk. Natuurlijk zijn de NAP 300 en de 555 PS extreme voorbeelden, maar een XPS en een NAP 250 maken samen met de NAC-N 272 een zeer serieuze audioset. En het fijne is, dat zo’n set in etappes kan worden opgebouwd. En vergeet de Super Lumina niet. Naim heeft zichzelf overtroffen met deze luidsprekerkabel. Als de interconnects net zo goed zijn, is Naim qua bekabeling eindelijk op de goede weg. Nu alleen die maffe DIN-connectors nog overboord zetten…